Nederlands recht begrepen

Afkortingen 15

1 Het recht 17
1.1 Inleiding 17
1.2 Omschrijving en doel van het recht 17
1.3 Rechtsgebieden 19
1.4 Publiekrecht en privaatrecht 22
1.5 Materieel recht en formeel recht 24
1.6 Overige indelingen van het recht 26
1.7 Samenvatting 27

PUBLIEKRECHT 29

2 Rechtsbronnen 31
2.1 Inleiding 31
2.2 Het internationale verdrag 31
2.3 De wet 32
2.4 De jurisprudentie 36
2.5 De gewoonte 39
2.6 Samenvatting 40

3 Volksvertegenwoordiging en regering 43
3.1 Inleiding 43
3.2 De staat 43
3.3 Bronnen van staatsrecht 44
3.4 De volksvertegenwoordiging 46
3.5 De werkwijze van de Kamers 47
3.6 Het tweekamerstelsel 49
3.7 De regering 50
3.8 Het staatshoofd 52
3.9 De kabinetsformatie 53
3.10 Samenvatting 56

4 Democratie en rechtsstaat 59
4.1 Inleiding 59
4.2 Vrije verkiezingen 59
4.3 Het parlementaire stelsel 63
4.4 Grondrechten 65
4.5 De rechtsstaat 72
4.6 Samenvatting 73

5 Wetgeving 75
5.1 Inleiding 75
5.2 De leer van de machtenscheiding 75
5.3 Decentralisatie 76
5.4 De gang van een wetsontwerp 78
5.5 Wetten in materiële zin 83
5.6 De rangorde van regelgeving 85
5.7 Attributie en delegatie 88
5.8 Samenvatting 93

6 Rechtspraak 95
6.1 Inleiding 95
6.2 De rechterlijke macht 95
6.3 Kenmerken van de Nederlandse rechtspraak 98
6.4 De rechterlijke organisatie 99
6.5 Karakter van burgerlijke rechtspraak, strafrechtspraak en bestuursrechtspraak 103
6.6 Rechtsvinding 105
6.7 Samenvatting 108

7 Bestuur 111
7.1 Inleiding 111
7.2 De ontwikkeling van de bestuurstaak 111
7.3 De Algemene wet bestuursrecht (Awb) 112
7.4 Het bestuursorgaan en de belanghebbende 115
7.5 Twee soorten besluiten 121
7.6 Attributie, delegatie en mandaat 122
7.7 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur 124
7.8 Handhaving 128
7.9 Samenvatting 132

8 Materieel strafrecht 135
8.1 Inleiding 135
8.2 Het legaliteitsbeginsel 136
8.3 Het algemeen en het bijzonder deel van het strafrecht 137
8.4 Misdrijven en overtredingen 138
8.5 De opbouw van een strafbepaling 139
8.6 De dader 141
8.7 De poging 144
8.8 Deelneming 147
8.9 Strafuitsluitingsgronden 151
8.10 Strafdoelen 155
8.11 Straffen 156
8.12 Maatregelen 157
8.13 Samenvatting 159

9 Strafprocesrecht 163
9.1 Inleiding 163
9.2 Uitgangspunten 164
9.3 Het strafproces 165
9.4 Personen in het strafproces 167
9.5 Het Openbaar Ministerie 170
9.6 De procureur-generaal bij de Hoge Raad 170
9.7 Dwangmiddelen 173
9.8 Bijzondere opsporingsbevoegdheden 178
9.9 De terechtzitting 180
9.10 De beraadslaging 182
9.11 Rechtsmiddelen 186
9.12 Samenvatting 188

10 Rechtsbescherming tegen de overheid 191
10.1 Inleiding 191
10.2 De ontwikkeling van het bestuursprocesrecht 191
10.3 Besluit en belanghebbende 194
10.4 Voorprocedures 195
10.5 Beroep 197
10.6 Hoger beroep 198
10.7 Voorlopige voorziening 198
10.8 Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter 199
10.9 Nadeelcompensatie 200
10.10 Klachtbehandeling en ombudsman 200
10.11 De juiste vorm van rechtsbescherming 203
10.12 Samenvatting 206

PRIVAATRECHT 209

11 Verbintenissenrecht, algemeen 211
11.1 Inleiding 211
11.2 Het karakter van het burgerlijk recht 211
11.3 Het Burgerlijk Wetboek 213
11.4 Rechtsfeiten 214
11.5 De drie onderdelen van het burgerlijk recht 216
11.6 Verbintenissen 219
11.7 Handelingsbekwaamheid 222
11.8 Samenvatting 225

12 Verbintenissen uit overeenkomst 227
12.1 Inleiding 227
12.2 De overeenkomst 228
12.3 Het aanbod 228
12.4 Ondeugdelijke vorming van de wil 231
12.5 De inhoud van de overeenkomst 236
12.6 Uitleg van de overeenkomst 239
12.7 Algemene voorwaarden 241
12.8 Niet-nakomen van de overeenkomst 244
12.9 Samenvatting 249

13 Verbintenissen uit de wet 253
13.1 Inleiding 253
13.2 Het begrip ‘onrechtmatig’ 253
13.3 Rechtvaardigingsgrond en relativiteitseis 257
13.4 Voorwaarden voor schadevergoeding 258
13.5 Andere vorderingen uit onrechtmatige daad 260
13.6 Risicoaansprakelijkheden 262
13.7 Overige verbintenissen uit de wet 266
13.8 Samenvatting 267

14 Goederenrecht 271
14.1 Inleiding 271
14.2 Kenmerken van absolute rechten 271
14.3 Goederen, zaken en rechten 273
14.4 De absolute rechten op goederen 278
14.5 Indeling van de absolute rechten 282
14.6 Verkrijging van goederen 285
14.7 Overdracht 286
14.8 Derdenbescherming bij overdracht van nietregistergoederen 288
14.9 Samenvatting 292

15 Personen- en familierecht 295
15.1 Inleiding 295
15.2 Naam, verwantschap en woonplaats 295
15.3 Afstamming en ouderschap 299
15.4 Het huwelijk 302
15.5 Het geregistreerd partnerschap 305
15.6 Samenwonen 305
15.7 Echtscheiding 307
15.8 Gezag over minderjarigen 308
15.9 Samenvatting 311

16 Erfrecht 315
16.1 Inleiding 315
16.2 Wettelijk erfrecht 315
16.3 Bescherming van de echtgenoot 318
16.4 Redenen voor een testament 321
16.5 Opstellen van een testament 324
16.6 Legitieme portie 326
16.7 Aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap 328
16.8 Afwikkeling van de nalatenschap 330
16.9 Levenstestament 333
16.10 Samenvatting 333

17 Rechtspersonenrecht en ondernemingsvormen 335
17.1 Inleiding 335
17.2 De vereniging 336
17.3 De stichting 339
17.4 Naamloze en besloten vennootschap 340
17.5 De nv en bv vergeleken 342
17.6 Verschillen nv en bv 345
17.7 De aansprakelijkheid van bestuurders 346
17.8 Ondernemingsvormen die geen rechtspersoonlijkheid bezitten 347
17.8.1 Eenmanszaak 347
17.8.2 De maatschap 348
17.8.3 De vennootschap onder firma 350
17.8.4 De commanditaire vennootschap 351
17.9 Samenvatting 351

18 Burgerlijk procesrecht 355
18.1 Inleiding 355
18.1.1 KEI 355
18.2 Kenmerken van het burgerlijk procesrecht 356
18.3 Absolute en relatieve competentie 357
18.4 Verloop van de procedure 359
18.5 Kantonzaken 364
18.6 Kort geding 365
18.7 Rechtsmiddelen 368
18.8 Bewijs 373
18.9 Executie 376
18.10 Mediation naast rechtspraak 378
18.11 Samenvatting 378

INTERNATIONAAL RECHT 383

19 Internationaal recht 385
19.1 Inleiding 385
19.2 Bronnen van internationaal recht 385
19.3 Het karakter van internationaal recht 387
19.4 De verhouding tussen nationaal en internationaal recht 387
19.5 Internationale organisaties 389
19.6 Raad van Europa 389
19.7 Europese Unie 391
19.7.1 Ontstaan 391
19.7.2 De Europese instellingen 392
19.7.3 Hof van Justitie van de EU 394
19.7.4 De euro 395
19.7.5 Europese Wetgeving 396
19.8 De Verenigde Naties 397
19.9 Samenvatting 399

Trefwoordenregister 403