Nederlands belastingrecht in Europees perspectief

Voorwoord / V

HOOFDSTUK 1
Europees belastingrecht in kort bestek / 1
1.1 De Europese Unie in historisch perspectief / 1
1.2 De instellingen van de Europese Unie / 2
1.2.1 De Europese Raad / 3
1.2.2 De Raad van de Europese Unie / 3
1.2.3 De Europese Commissie / 3
1.2.4 Het Europees Parlement / 3
1.2.5 De Europese Rekenkamer / 4
1.2.6 Het Hof van Justitie van de Europese Unie / 4
1.3 Verhouding tussen Europees recht en Nederlands belastingrecht / 5
1.3.1 Algemeen / 5
1.3.2 Primair EU-recht / 5
1.3.3 Beslisschema fundamentele vrijheden / 6
1.3.4 Misbruik en het EU-recht / 9
1.3.5 Staatssteun / 11
1.3.6 Secundair EU-recht / 17
1.3.7 Harmonisatie / 18
1.4 De Moeder-dochterrichtlijn / 19
1.4.1 Doel en werking / 19
1.4.2 Totstandkoming Moeder-dochterrichtlijn / 20
1.4.3 Toetreding / 20
1.4.4 Aanpassing Moeder-dochterrichtlijn ten aanzien van hybride financieringen en algemene anti-misbruikbepaling / 21
1.4.5 Jurisprudentie van het HvJ EU / 22
1.5 De Fusierichtlijn 2009 / 26
1.5.1 Inleiding / 26
1.5.2 Totstandkoming en doelstelling / 26
1.5.3 Toepassingsbereik / 27
1.5.4 Materiële werking / 30
1.5.5 Formele aspecten / 31
1.5.6 Anti-misbruikbepaling / 31
1.6 De Interest- en royaltyrichtlijn / 32
1.6.1 Doel en werking / 32
1.6.2 De totstandkoming en inhoud van de Interest- en royaltyrichtlijn / 33
1.7 De Anti-belastingontwijkingsrichtlijn (ATAD) / 34
1.7.1 Inleiding / 34
1.7.2 Doelstelling / 35
1.7.3 Totstandkoming en implementatie / 36
1.7.4 Bepalingen van de ATAD / 38
1.8 De richtlijn inzake de uitwisseling van inlichtingen / 50
1.8.1 Werkingssfeer / 50
1.8.2 Implementatie Common Reporting Standard / 55
1.8.3 Automatische uitwisseling van informatie over rulings en verrekenprijsafspraken / 55
1.8.4 Automatische uitwisseling van CBCR-landenrapporten / 57
1.8.5 Toegang tot AML-gegevens / 58
1.8.6 Automatische uitwisseling van inlichtingen op belastinggebied met betrekking tot te rapporteren grensoverschrijdende constructies (Mandatory Disclosure) / 58
1.8.7 Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen / 61
1.9 De richtlijn inzake de wederzijdse bijstand bij de invordering van belastingen / 61
1.10 De Gedragscode inzake schadelijke belastingconcurrentie / 62
1.11 CCCTB / 67
1.11.1 Het oorspronkelijke voorstel uit 2011 / 67
1.11.2 Herintroductie van de C(C)CTB-voorstellen in 2016 / 69
1.11.3 Nederlandse positie ten aanzien van het CCTB- en CCCTB-voorstel / 70
1.11.4 De toekomst van de C(C)CTB / 71
1.12 Vrij verkeer van kapitaal en derde landen / 72
1.12.1 Inleiding / 72
1.12.2 Verhouding met de vrijheid van vestiging / 73
1.12.3 De standstill-clausule van art. 64 VWEU / 75
1.12.4 Rechtvaardigingsgronden / 78
1.12.5 Conclusie / 80
1.13 Relatie met EER-landen / 80
1.14 Relatie met associatie- en partnerschapslanden / 81

HOOFDSTUK 2
Inkomstenbelasting / 85
2.1 Inleiding / 85
2.2 Art. 2.2, eerste lid, Wet IB 2001: woonplaatsfictie / 86
2.3 Persoonlijke aftrekposten en heffingskortingen / 88
2.3.1 Schumacker-doctrine / 88
2.3.2 Art. 7.8 Wet IB 2001: kwalificerende buitenlandse belastingplichtigen / 91
2.3.3 Art. 10, vijfde, zesde en zevende lid, Besluit voorkoming dubbele belasting 2001: noemerinkomen / 94
2.4 Art. 2.17, vijfde en zevende lid, derde volzin, Wet IB 2001: toerekenen van box 3-vermogensbestanddelen in een migratiejaar / 95
2.5 Investeringsaftrek / 96
2.5.1 Art. 3.45, eerste lid, onderdeel a, onder 2°, Wet IB 2001: investeringsaftrek / 96
2.5.2 Art. 3.45, vierde lid, onderdeel a en b: energie- en milieu-investeringsaftrek / 98
2.6 Art. 3.55, 3.56 en 3.57 Wet IB 2001: aandelenfusies, splitsingen en juridische fusies / 98
2.7 Eindafrekeningsbepalingen; conserverende aanslagen / 104
2.7.1 Algemeen / 104
2.7.2 Art. 25, achtste lid, Invorderingswet 1990: conserverende aanslagen in de aanmerkelijkbelangsfeer / 105
2.7.3 Art. 3.60 en 3.61 Wet IB 2001: eindafrekeningsbepalingen, National Grid Indus en art. 25a Invorderingswet 1990. / 108
2.7.4 Staking van een onderneming / 113
2.7.5 Extra eis voor geruisloze inbreng / 115
2.7.6 Art. 25, vijfde lid, Invorderingswet 1990: conserverende aanslagen in de pensioensfeer / 116
2.8 Afgewaardeerde vorderingen / 117
2.8.1 Art. 3.98a, derde lid, Wet IB 2001: omzetting afgewaardeerde vordering / 117
2.8.2 Art. 3.98b, vijfde lid, Wet IB 2001: vervreemding afgewaardeerde vordering / 118
2.9 Art. 19a, eerste lid, onderdeel d, Wet LB 1964, art. 3.126, eerste lid, onderdeel d, en art. 3.126a, tweede lid, onderdeel c, Wet IB 2001: toegelaten verzekeraars voor pensioenen en lijfrenteverzekeraars / 119
2.10 Art. 4.13, eerste lid, onderdeel a, en art. 4.14, achtste lid, onderdeel c, Wet IB 2001: forfaitair rendement uit buitenlandse beleggingsmaatschappijen / 120
2.11 Art. 6.31 Wet IB 2001: uitgaven voor monumentenpanden / 122
2.12 Art. 6.33 Wet IB 2001 juncto art. 5b AWR: giften aan niet in Nederland gevestigde instellingen / 123
2.13 Art. 31a, tweede lid, onderdeel e, Wet LB 1964 en art. 10e, tweede lid, onderdeel b, onder 2, Uitvoeringsbesluit LB 1965: de 30%-regeling en het 150 kilometer-criterium voor ingekomen werknemers / 123

HOOFDSTUK 3
Vennootschapsbelasting / 127
3.1 Inleiding / 127
3.2 Art. 2, vierde lid, Wet VPB 1969: oprichtingsfictie / 127
3.3 Art. 10a Wet VPB 1969: niet-aftrekbare rente / 128
3.4 Art. 12b Wet VPB 1969: de innovatiebox / 132
3.4.1 De innovatiebox en de fundamentele vrijheden / 133
3.4.2 De innovatiebox in relatie tot de staatssteun- en gedragscodeproblematiek / 134
3.5 Onvolwaardige schuldvorderingen / 135
3.5.1 Art. 13b Wet VPB 1969: vervreemding onvolwaardige schuldvordering aan een lichaam gevestigd in een andere lidstaat / 135
3.5.2 Art. 13ba Wet VPB 1969: omzetting of kwijtschelding onvolwaardige schuldvordering op buitenlands belastingplichtige / 137
3.6 Deelnemingsvrijstelling / 139
3.6.1 Art. 13 Wet VPB 1969: Switch-over van deelnemingsvrijstelling naar deelnemingsverrekening / 139
3.6.2 Art. 13ab Wet VPB: aanvullende CFC-maatregel / 143
3.6.3 Aftrek koersverliezen op deelnemingen: Deutsche Shell / 144
3.6.4 Compartimentering / 145
3.6.5 Art. 13, zeventiende lid, Wet VPB 1969: anti-hybridebepaling / 146
3.6.6 Art. 13a Wet VPB 1969: verplichte jaarlijkse opwaardering / 147
3.6.7 Art. 13d Wet VPB 1969: liquidatieverliesregeling / 148
3.6.8 Art. 13l Wet VPB 1969: deelnemingsrente / 148
3.7 Art. 14, 14a en 14b Wet VPB 1969 en art. 8 Wet VPB 1969 juncto art. 3.55 Wet IB 2001: implementatie Fusierichtlijn 2009 / 156
3.8 Art. 15 Wet VPB 1969: fiscale eenheid / 159
3.8.1 Fiscale eenheid Nederlandse moedermaatschappij en EU-dochtermaatschappij / 160
3.8.2 Per elementbenadering / 161
3.8.3 Andere mogelijk ‘per elementvoordelen’ / 164
3.8.4 Fiscale eenheid buitenlandse moedermaatschappij en Nederlandse dochtermaatschappij / 165
3.9 Art. 15b Wet VPB: earningstrippingmaatregel / 166
3.10 Art. 15c en 15d Wet VPB 1969: emigratieheffing / 169
3.10.1 De emigratieheffing van art. 15c en 15d Wet VPB 1969 / 169
3.10.2 (Grensoverschrijdende) omzettingen, fusies en splitsingen / 171
3.10.3 Buitenlandse belastingplicht en herinvesteringsreserve / 171
3.11 Art. 15e Wet VPB 1969: objectvrijstelling / 173
3.12 Art. 17, derde lid, onderdeel b, Wet VPB 1969: aanmerkelijk belang in een in Nederland gevestigde vennootschap / 177
3.13 Art. 28 Wet VPB 1969: verrekening onderliggende buitenlandse bronbelasting bij een fbi / 178

HOOFDSTUK 4
Dividendbelasting / 181
4.1 Inleiding / 181
4.2 Kader van het HvJ EU op het gebied van bronheffingen / 182
4.2.1 Belemmeringen voortvloeiende uit verschillen in heffingsgrondslag en/of belastingtarief / 182
4.2.2 Belemmeringen voortvloeiende uit de toepassing van het systeem van een bronheffing als zodanig / 184
4.3 Art. 1, derde lid, Wet DB 1965: vestigingsplaatsfictie / 185
4.4 Art. 1, zevende lid, Wet DB 1965: belastingplicht voor leden in een coöperatie (tot 2018) / 186
4.5 Art. 4, eerste en tweede lid, Wet DB 1965: inhoudingsvrijstelling en implementatie Moeder-dochterrichtlijn / 187
4.6 Art. 4, derde lid, Wet DB 1965: uitbreiding inhoudingsvrijstelling non-EU lidstaten / 189
4.7 Art. 4, zevende en achtste lid, Wet DB 1965: anti-dividendstripping / 193
4.8 Art. 10, eerste, tweede en derde lid, Wet DB 1965: teruggaafregeling bij vrijgestelde rechtspersonen / 194
4.9 Art. 11 Wet DB 1965: tegemoetkoming wegens in het buitenland geheven bronbelasting op deelnemingsdividenden bij dooruitdeling / 197
4.10 Art. 11a Wet DB 1965: afdrachtvermindering fiscale beleggingsinstelling / 199
4.11 Art. 5 juncto art. 2 Wet DB 1965: de dividendbelasting als bruto-eindheffing bij buitenlandse portfolioaandeelhouders / 203

HOOFDSTUK 5
Invloed van de fundamentele vrijheden op het internationale belastingrecht / 207
5.1 Inleiding / 207
5.2 Internationaal dubbele belasting en EU-recht / 208
5.3 Meestbegunstiging / 212
5.4 Beperking van verdragsvoordelen (limitation on benefits), main purpose test en principal purpose test / 216
5.5 Grondslageis en tweede limiet / 221
5.6 Verrekening bij laagbelaste buitenlandse beleggingsondernemingen / 222
5.7 Inhaalregeling / 226

HOOFDSTUK 6
De gevolgen van het Europese recht voor het formele belastingrecht en het fiscale
procesrecht / 229
6.1 Inleiding / 229
6.2 De invloed van het Unierecht op het formele belastingrecht en het fiscale procesrecht / 229
6.2.1 De verkeersvrijheden van het VWEU / 230
6.2.2 De beginselen van gelijkwaardigheid en doeltreffendheid / 230
6.2.3 Het beginsel van effectieve rechtsbescherming / 231
6.2.4 Het beginsel van de effectieve toepassing van het Unierecht / 233
6.2.5 Unierechtelijke grondrechten en rechtsbeginselen / 234
6.2.6 Conclusie / 238
6.3 Aspecten van het Nederlandse formele belastingrecht en het fiscale procesrecht / 238
6.3.1 De verlengde navorderingstermijn / 239
6.3.2 De houdbaarheid van nationale vervaltermijnen (zoals bezwaar- en beroepstermijnen) / 240
6.3.3 De plicht van een bestuursorgaan om terug te komen op een eerder besluit / 245
6.3.4 Schadevergoeding / 248
6.3.5 Formele rechtskracht / 250
6.3.6 Onrechtmatige rechtspraak / 252
6.3.7 De terugbetaling van in strijd met het Unierecht geheven belastingen en de daarbij behorende verplichting om een adequate rentevergoeding te betalen / 256
6.3.8 Beperking van de gevolgen van arresten van het HvJ EU / 259
6.3.9 Nationale bewijsregels / 261
6.3.10 Forfaitaire proceskostenvergoedingen / 264
6.3.11 Ambtshalve toepassing van EU-recht door de nationale belastingrechter / 265
6.3.12 Rechtsbescherming bij de internationale uitwisseling van gegevens / 268
6.3.13 Het recht om te worden gehoord bij het vaststellen van een aanslag of beschikking / 272
6.3.14 Het recht op inzage in stukken / 275

Lijst van auteurs / 277
Jurisprudentieregister / 279