Communiceren vanuit je buik - Ode aan de authentieke manager

Ondernemend Nederland beseft steeds meer dat cijfers niet alles zeggen. Je kunt een bedrijf - of een land - niet meer runnen louter op basis van de financiële performance. Er is méér nodig. Meer intuïtie, meer zorg, meer waardebesef, meer authenticiteit. Daarover gaat 'Communiceren vanuit je buik' dat sinds begin mei in de boekwinkel ligt. Voor dat méér dan alleen de cijfers en de harde feiten bestaat tegenwoordig een eigentijdse management term: 'intangible assets', de ongrijpbare 'zachte waarden' van de organisatie. Onderzoek wijst uit, dat beursgenoteerde bedrijven die er veel van bezitten ook beter scoren op de 'harde waarden'. Ze blijken betere financiële resultaten te behalen en sneller te groeien. Dat is de conclusie van een onderzoek dat Cap Gemini Ernst & Young in april uitvoerde onder Nederlandse en Amerikaanse ondernemingen. Motiveren! Iedere ondernemer met meer werknemers dan alleen zichzelf weet inmiddels dat je mensen niet meer motiveert door ze een grote zak met geld voor te houden. De secundaire en tertiaire arbeidsvoorwaarden maken evenmin het verschil. Een duurdere lease-auto of de kapper op de zaak houden de toptalenten niet binnen de poort. De bottom line: mensen willen zich blijven ontwikkelen en ze willen het leuk hebben met elkaar. Niet alleen thuis of op vakantie willen we wat beleven, ook op het werk. En ze willen daarover met elkaar tot een zinvolle uitwisseling komen. In 'Communiceren vanuit je buik' noemen we dat 'in gesprek raken en blijven met elkaar'. De vraag is alleen: hoe realiseer je in je bedrijf een klimaat waarin mensen op die manier kunnen opbloeien? Daarvoor biedt het boek een praktische methode: belevingscommunicatie. Een sfeer van vertrouwen scheppen Belevingscommunicatie is een geïntegreerde communicatievorm waarbij verbale en non-verbale communicatie met elkaar zijn verweven. Onder belevingscommunicatie verstaan we: "het ontdekken wat mensen verbindt door grote en kleine belevingen te activeren. Met als doel om in en rond de organisatie een sfeer van vertrouwen te scheppen waarin mensen zichzelf durven te zijn en genieten van wat ze elkaar te bieden hebben." In dit proces spelen alle zintuigen een rol. Want een beleving volgens deze definitie gaat verder dan een stomerijfaciliteit aanbieden in je bedrijf. Dat creëert geen betrokkenheid. Een uitnodiging om de afdelingsvergadering midden in de winter op de schaats te houden wél. Belevingen zijn een middel om managers in open gesprek te laten komen met hun medewerkers. En met elkaar. Belevingen bieden perspectief omdat ze ruimte scheppen om in je werk jezelf te zijn en te komen met je ideeën, opvattingen en emoties. 'Communiceren vanuit je buik' leert dus dat belevingen veel méér zijn dan een feestje met een muziekje en het spreekwoordelijke hapje en drankje. Het gaat om activiteiten waar mensen in de organisaties zich kunnen laten zien. Managers die het toepassen staan vaak versteld van wat ze dan te zien krijgen. Er leeft zoveel meer onder de mensen dan lijkt op het eerste gezicht. Meer talent, meer inzet, meer glans. Leiderschap betekent: laten zien wie je bent Belevingscommunicatie draait om persoonlijk en authentiek leiderschap. Laat gewoon eens zien wie je bent, wat jou beweegt, waar jij voor staat. Gun jezelf de ruimte voor persoonlijke groei en ontwikkeling. Niet door zoveel mogelijk kennis te vergaren, maar door open te staan voor authentieke impulsen vanuit jezelf en je directe omgeving. Hou het simpel, durf fouten te maken en leer ervan. Belevingscommunicatie begint met vaststellen wat je persoonlijke waarden zijn. Wat kom je brengen? Wat is voor jou het allerbelangrijkste? Wat beweegt jou om directeur of manager van deze organisatie te zijn? Het boek geeft praktische tips om snel bij de antwoorden op deze vragen te komen. Dan volgt stap twee: stel de waarden van je organisatie vast - niet in je eentje achter je bureau, maar in gesprek met de mensen om je heen. Die vormen aanvankelijk een kleine cirkel die zich echter systematisch uitbreidt, totdat iedere medewerker bij dit onderzoek betrokken is. En organiseer gericht activiteiten waarin mensen tevoorschijn kunnen komen. Niet omdat het hoort, maar omdat het bevrijdt en enthousiasmeert. Zulke gerichte activiteiten heten in het boek 'belevingen'. Om ze succesvol toe te passen, is het zaak om heel zorgvuldig af te wegen wat past in een concrete situatie. En om je niet te laten leiden door wat hoort, maar door wat verrast. Er is bijvoorbeeld een groot verschil tussen een jaarverslag publiceren met alleen maar cijfers en obligate verklaringen en een jaarverslag lanceren dat echt communiceert, omdat het leest als een spannend jongensboek. Zo publiceerde BSO/Origin ooit een 'kinderjaarverslag'. Het management wilde daarmee aangeven dat het bij deze onderneming om méér ging dan alleen geld verdienen. Het jaarverslag was één dag na de lancering al toe aan een tweede druk. Zo zijn er meer voorbeelden. De directeur die afscheid neemt en zijn 2.000 medewerkers een persoonlijk gedicht nalaat in plaats van een standaardtekstje. De manager die het hele bedrijf trakteert op beschuit met muisjes bij de geboorte van zijn eerste kleinkind. De commissaris die voorstelt om eens te vergaderen op een terras om deze prachtige lentedag te vieren. Leiden is vóórgaan Dus begin bij de leider van de onderneming. Want hoe je het wendt of keert, zij geven het voorbeeld. Als zij anders gaan kijken naar de organisatie, uit zich dat vroeg of laat in alle communicatiemiddelen: de personeelskrant, het videojournaal, het jaarverslag, de nieuwjaarsborrel, het werkoverleg, het bedrijfsuitje enzovoort. De toon wordt persoonlijker en de sfeer opener. Door adequaat om te gaan met de nieuwe gegevens en ervaringen die de beleving oplevert, groeien ook nieuwe structuren waarin de mensen in de organisatie met elkaar in gesprek komen. Aan de hand van bedrijfscases en praktijkvoorbeelden laat het boek zien hoe managers dat proces kunnen initiëren en managen. Daarbij hoeft het niet altijd te gaan om kostbare en tijdrovende manifestaties. Integendeel: kleine day-to-day belevingen en eenvoudige special events leveren vaak veel meer en directer resultaat op. Mits... ze passen bij de organisatie en de situatie. Het hoeft allemaal niet supercreatief of origineel te zijn; maar laat je als manager evenmin leiden door conventie en middelmaat. Schakel alle zintuigen in Niet alleen de ogen en de oren, maar álle zintuigen zijn van belang voor het creëren van zinvolle belevingen. In organisaties wordt daar nog veel te weinig mee gewerkt - er is nog veel te beleven. De vraag is alleen: hoe bedenk je belevingen die mensen prikkelen op alle niveaus? Wat dit betreft is 'Communiceren vanuit je buik' net een praktisch kookboek voor de manager. Vanuit een eenvoudig basisrecept krijgt de lezer alle ingrediënten aangereikt om een complete - voedzame én smakelijke - maaltijd samen te stellen. Daarbij blijft het zaak om te kiezen voor gerechten die passen bij de cultuur van de organisatie. Het boek reikt naast ingrediënten voor belevingsactiviteiten ook een BC-meetlat aan. Daarmee kan iedere manager afmeten of de inhoud, vorm, sociale betrokkenheid, bewustzijn en gevoel van de communicatie wel kloppen met de waarden van de organisatie. De uitkomsten zijn helder, maar niet altijd even prettig. Het kan zijn dat het tweedimensionale jaarverslag niet meer past bij je organisatie. Of dat je in plaats van die obligate nieuwjaarsreceptie toch echt eens iets anders moet bedenken. Of dat je er een verfrissende nieuwe vorm aan moet geven. Maak het nét even anders Belevingscommunicatie creëert intense momenten, waarin je ervaringen met elkaar deelt en ook daarna nog veel met elkaar hebt uit te wisselen. Niemand ontkomt eraan. Organiseer maar een congres waarbij de medewerkers zelf achter de ontvangstbalie staan. Laat een medewerker een speech houden samen met een wereldberoemde spreker. Trakteer je gasten op een ijsje in plaats van koffie met een plakje cake. Robert Desimore, wetenschappelijk directeur van het Nationaal Institute of Mental Health, toonde aan dat een signaal waarop iemand bewust zijn aandacht richt, alle andere signalen onderdrukt. Het blijkt zelfs aantoonbaar op een EEG dat het bewuste signaal het wint van alle andere informatie. Desimore onderzocht het waarnemen, de impact en het opslaan van beelden in onze hersenen. Leiders kunnen zulke prominente beelden bewust creëren. Bovendien hebben activiteiten in het kader van belevingscommunicatie altijd een sterk positieve lading. Ze geven de dagelijkse dingen een hogere attentiewaarde. Flow is een cadeau De cultuur van een organisatie bepaalt wat past. Het is de kunst om steeds opnieuw te kiezen voor de juiste balans tussen uitdaging en competentie. Als wat je wilt en wat je kunt perfect met elkaar in evenwicht zijn, dan is er kans op flow. Flow maakt dat bijzondere dingen ineens veel gewoner worden - en andersom. Flow is het cadeau dat het integratieproces in een hogere versnelling brengt. Het hierboven genoemde congres is een voorbeeld van hoe je in de praktijk de cultuur van je bedrijf naar je relaties kan toebrengen. En daarmee eveneens een flow (soort van positieve adrenaline) bij je medewerkers teweeg kan brengen. Daar gaat het om; betrokken zijn, uitvinden, op zoek gaan naar wat de ander boeit. Dat kan alleen door met elkaar in gesprek te komen en te beleven. Het is het opbouwen en steeds vernieuwen van je relaties zowel intern als extern. Want als alleen je sales-mensen de klanten kennen, hoe kan je bedrijf dan ooit een goed product of dienst leveren? Waar blijft dan de betrokkenheid en het meedenken? Valkuil in zicht: fouten horen erbij Fouten maken hoort erbij. Het boek maakt melding van 17 manieren om de mist in te gaan met belevingscommunicatie. Troost: het noemt ook de remedies zulke valkuilen te voorkómen. Wij zien in belevingscommunicatie een nieuw strategisch middel in opkomst. Essentieel is dat managers streven naar authenticiteit en dat ze blijven luisteren naar geluiden binnen en buiten hun organisatie. Wat beweegt mensen? Wat motiveert ze? Waar zijn ze bang voor? Zulke vragen worden extra acuut bij grote veranderingen zoals fusies, conflicten, rampen en machtswisselingen in de top. Juist daar kan belevingscommunicatie support bieden. En negatieve ontwikkeling transformeren naar een positieve uitkomst.