Integriteit is ‘Het handelen overeenkomstig de (daarvoor) geldende morele waarden en normen en de daarmee samenhangende (spel)-regels’. Het gaat hierbij dus om de morele kwaliteit van het handelen, om ‘goed en kwaad’, om de waarden en normen die er echt toe doen.
In onze teamcoachingpraktijk zien we dat het voorbeeldgedrag van de top van een organisatie, en de dynamiek in die top, van grote invloed zijn op het gedrag van medewerkers. En dat de top zelf zich dat niet altijd voldoende realiseert. In de populaire managementliteratuur wordt dit gedrag ‘Boardroom Dynamics’ genoemd. In ons boek Interventies in de directiekamer leggen we uit wat ‘Boardroom Dynamics’ is, geven we voorbeelden en lichten we toe wat een teamcoach kan betekenen voor directieteams.
Voorkomen of herstellen
De theorieën over besluitvorming in de sociale psychologie, waar we in ons boek op ingaan, leren ons dat er diverse groepsprocessen kunnen optreden die de kwaliteit van de besluitvorming belemmeren. Als gevolg van deze processen kunnen zelfs besluiten worden genomen met verregaande negatieve consequenties. Groepsprocessen kunnen zelfs dermate ontsporen dat de continuïteit van de organisatie in gevaar kan komen. Een teamcoach kan een belangrijke bijdrage leveren in het voorkomen of herstellen hiervan, door met het directieteam te reflecteren op de manier waarop zij besluiten nemen om zo disfunctionele groepsprocessen te op te heffen.
Groepsdynamiek
Met andere woorden: Interventies van een teamcoach richten zich op het optimaliseren van de groepsdynamiek. Een belangrijke rol voor een teamcoach is groepen te helpen reflecteren over de groepsidentiteit. Eén van de kenmerken van een succesvol team is dat er naast de groepsidentiteit ook ruimte is voor de individuele identiteit. Een onderdeel van het proces van teamcoaching is om teamleden bewust te worden van hun eigen identiteit binnen het team, om daarmee het team te versterken. Een voorbeeld.
Een directieteam constateerde dat verbetering in de samenwerking gewenst was. Vanuit de diagnose (vragenlijst en persoonlijke interviews) bleek dat er werk aan de winkel was op het gebied van onderling vertrouwen. De werkvorm Mijn Verhaal werd door de teamcoach ingezet en het bleek een schot in de roos. De teamleden begonnen enthousiast met het beschrijven van hun biografie. Het uitwisselen in duo’s leidde tot waardevolle conversaties die een diepgang van een dialoog bereikten ten opzichte van de discussies die men gewend was te voeren. Ook na deze interventie merkt het team dat door deze oefening samen gedaan te hebben de reguliere overleggen anders, prettiger verlopen. Men neemt meer tijd voor elkaar, issues worden open en constructief besproken en de teamleden ervaren toenadering tot elkaar.
Veiligheid
Terug naar de integriteit. Een belangrijke factor in het voorkomen van integriteitsissues is de mate waarin sociale (on)veiligheid wordt ervaren binnen een directieteam. Met sociale veiligheid bedoelen we de mate waarin medewerkers de vrijheid voelen zich uit te spreken over het functioneren van de organisatie en collega’s, zonder dat dit negatieve consequenties heeft voor de betreffende medewerker. Een teamcoach kan helpen ruimte te creëren voor de individuele deelnemers om hun mening te geven, zonder dat er consequenties aan zijn verbonden zoals uitsluiting (buiten de groep geplaatst worden) of vernedering (kwetsende grappen over de persoon). Als men binnen een directieteam sociale veiligheid ervaart, wordt de bereidheid en het vermogen om kwetsbaarheid te delen groter. Wanneer dit gebeurt, durft men zich meer naar elkaar uit te spreken en worden er duidelijke en weloverwogen afspraken gemaakt. Men spreekt elkaar aan op deze afspraken en zo(doende) wordt het gezamenlijke resultaat behaald. Het is ook voor managers belangrijk om bewust te zijn van de dynamiek binnen je team en om regelmatig (al dan niet met een teamcoach) te reflecteren over de onderlinge samenwerking.
Leidraad
Interventies in de directiekamer biedt een leidraad voor de ervaren teamcoach die werkt met directie teams en teams in het senior management. In dit boek gaan we onder meer verder in op inclusief leiderschap, (het proces van) teamcoaching en vind je 20 werkvormen voor de ervaren teamcoach. Ook voor directie- en teamleden zelf biedt dit boek veel inzicht gevende informatie.
Rob van Eijbergen is hoogleraar Integriteit van organisaties aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Daarnaast is hij Executive (Team) coach, mediator en toezichthouder.
Saryne Buis is Executive (Team) coach, HR Consultant en neuropsycholoog. Ze is gespecialiseerd in de thema’s narcisme en trauma.
Samen met Ernst Dekker en Anita Tekamp schreven ze het boek: Interventies in de directiekamer.