Als de achtereenvolgende lockdowns één ding duidelijk hebben gemaakt, dan is het wel hoe achterhaald traditionele organisatiestructuren en het bijbehorende hiërarchisch denken zijn. In nog geen twee jaar tijd hebben top-downsystemen plaatsgemaakt voor een nieuwe manier van werken. Werk dat draait om gezamenlijke waardecreatie, werk waarbij iedereen zijn verantwoordelijkheid krijgt en neemt.
Nieuwe werkrelaties, nieuwe omgangsvormen
Op basis van literatuuronderzoek hebben we vastgesteld op welke wijze de nieuwe werkrelaties zich verhouden tot de werkbeleving van medewerkers en wat deze nieuwe omgangsvormen de organisaties aan mogelijkheden bieden. Met behulp van een kwantitatief onderzoek onder 486 deelnemers diepten we uit welke ervaringen, inzichten en vergezichten er in Nederlandse organisaties leven waar het gaat om het autonoom en hybride werken. Tevens ondervroegen we meer dan 50 CEO’s, CHRO’s en wetenschappers. Uit deze drie onderzoeken werd duidelijk dat de pre-coronastijl van leidinggeven niet kan volstaan in een nieuwe werkwereld.
Bedrijfsburgers
De door COVID-19 tot stand gekomen crisis heeft het asynchroon leiderschap versneld aan het licht gebracht. De top-downaanpak waarin leidinggevenden het startpunt, het uitgangspunt, het controlepunt en het eindpunt vormen, blijkt verouderd. De ontstane autonomie van medewerkers en de toegenomen status van vitale beroepsgroepen hebben een omslag teweeggebracht van sturend naar vertrouwend, van top-down naar horizontaal en mensgericht.
Horizontaal werken verandert de traditionele verhoudingen, waarmee een nieuwe manier van werken ontstaat. Een werksamenleving die wordt gekenmerkt door ongebonden en autonoom werkende vrouwen en mannen: bedrijfsburgers. Bedrijfsburgers in horizontale organisaties voelen zich verbonden met het welzijn en de inclusiviteit van mensen, met het welzijn van onze planeet en met de hierop afgestemde organisatiedoelen. Hun leiders stemmen daar de gezamenlijk te ondernemen activiteiten op af. De traditionele leider stapt terug, de hedendaagse leider helpt eenieder vooruit en initieert en monitort daarbij op hygiënefactoren, op motivatiefactoren en op affectie. Het gezamenlijk creëren van waarde op thema’s als klimaat, omgeving, maatschappelijke bijdrage en circulariteit staat daarbij op z’n minst gelijk aan het behalen van de ten doel gestelde bedrijfsresultaten. Omdat ook bedrijfsburgers het gedrag van gewoontedieren vertonen, is gedragsbeïnvloeding wenselijk voor zowel het persoonlijk welzijn als dat van de gehele organisatie. Gerichte gedragsinterventies dragen bij aan wendbare, verbonden, vitale, blije en veilig werkende bedrijfsburgers.
Het manifest Horizontaal Werken
Op basis van het verrichte kwalitatieve als kwantitatieve onderzoek menen we te mogen concluderen: de toekomst van werken is hybride, horizontaal, holistisch en humaan. Om de overgang naar deze nieuwe vorm van samen werken te duiden, te ondersteunen en te verrijken hebben we een samenvattend manifest opgesteld, het Manifest Horizontaal Werken. Het schetst het toekomstperspectief voor werkenden in Nederland die op zoek zijn naar verandering, vernieuwing en vervulling. Zowel het boek als het manifest dient als leidraad voor diegenen die inmiddels in transitie zijn.
Over Simon van Esch
Simon van Esch staat met zijn achtergrond in de sociologie, communicatie-, informatie- en religiewetenschappen aan de basis van gedragsinterventieprogramma’s voor managers en medewerkers. Hij publiceert zowel on- als offline over werkbeleving, waardecreatie en gedragseconomie. Simon is tevens bedenker en eigenaar van de Job Reflector.
Over Evert Hatzmann
Evert Hatzmann is auteur, keynotespreker en ondernemer. Eerder verschenen van zijn hand onder meer Droombaan of brood op de plank en de bestseller Houd je feedback! (NRC: **** “een verademing”).
