Je kent het vast wel: je hebt een goed idee! Je voelt de niet te negeren drang om je op je werk rebels te gedragen. Je wilt de trend ontduiken. Je wilt de status quo doorbreken en de onhandige manier waarop de zaken zijn georganiseerd veranderen.
Veel van je collega’s zijn enthousiast, alleen de echte bureaucraten waar je mee werkt denken: oh nee, een goed idee! We moeten veranderen, maar dat willen we niet want daarmee brengen we onze bestaande activiteiten in gevaar! Veranderen is immers prima, zolang het maar over de ander gaat. Na een paar enthousiaste brainstormsessies verzandt het idee en sterft het een stille dood. Iedereen heeft het door, maar andere zaken vragen alweer snel de aandacht. Business as usual.
Dit boek gaat over het implementeren van ‘goede’ ideeën in organisaties om positieve verandering te creëren. Het duurt echter niet langer dan pakweg een maand om te begrijpen dat in bureaucratische organisaties goede daden niet ‘ongestraft’ voorbij gaan.
Een van de leidende drijfveren in dit soort organisaties is de overweging ‘What’s in it for me?’ Op deze manier worden de belangen van het collectief geofferd voor directe opbrengsten van het individu. Dit heeft ook te maken met het groepsdenken in organisaties. Degenen die beslissingen in twijfel trekken en alternatieve voorstellen aanbieden, worden liever genegeerd. Maar zonder die organisatierebellen lopen onze bedrijven, scholen, kerken, en overheden het gevaar rigide te worden.
Tegenwoordig hoor je deskundigen vaak betogen dat organisaties een agile innovatiecultuur moeten ontwikkelen. Het is immers goed om snel en flexibel in te kunnen spelen op veranderingen in de omgeving. Er wordt dan wel vergeten dat een bureaucratische organisatievorm ook een stabiliserende functie vervult. Het beleid, de structuur en vooral de cultuur zijn in een bureaucratie zodanig ontwikkeld dat er juist niet voortdurend op verandering wordt ingegaan. Het doel van de organisatie is om de bestaande activiteiten uit te blijven voeren en onzekerheid uit te bannen. De bureaucratie is dus geen vriend van het vernieuwen en veranderen. De reden dat er niets verandert, vindt zijn oorzaak in bureaucratische patronen, verpakt in procedures, regels en dooddoeners als ‘Zo doen we dat hier altijd. Deze hardnekkige patronen worden niet ten vraag gesteld. Daardoor komen nieuwe initiatieven zo moeilijk van de grond.
Mensen kun je niet veranderen, laat staan bureaucratische organisaties. De heldhaftigen die dat reeds geprobeerd hebben, zijn gestrand in het moeras van procedures, regels en irrationeel gedrag. De meeste mensen houden zich met man en macht vast aan een bepaalde manier van werken. Die geeft houvast en zekerheid. Zij is een deel van hun identiteit geworden. Maar de tijden veranderen en ook beproefde manieren van werken verliezen hun legitimiteit. Wie die echter met een botte bijl te lijf gaat, kan veel leed veroorzaken en sabotageacties oproepen. Dat is dus niet de manier. De boodschap van dit boek is: jij moet eerst veranderen als je in je organisatie iets wilt veranderen. Jij moet de cirkel doorbreken. Het goede nieuws is dus dat het bewerkstelligen van verandering binnen een organisatie wel degelijk mogelijk is. Het slechte nieuws is dat er geen standaard stappenplan of slimme truc voor bestaat. Terwijl dit vaak de titel van het nieuwste managementboek is, omdat het goed verkoopt. We laten ons immers graag verleiden door het volgende succesrecept, ook al weten we dat het niet zo eenvoudig is als het recept doet geloven. Kortom, je moet eerst en vooral met jezelf aan de slag en je eigen vaardigheden en sensitiviteit verbeteren.
Handreikingen
Oh nee, een goed idee! gaat in op de hardnekkige obstakels voor verandering die bestaan in de cultuur, besluitvorming en communicatie binnen grote organisaties. Dit zijn de problemen die ervoor zorgen dat je idee niet van de grond komt. Met behulp van voorbeelden, provocatieve citaten en prikkelende vragen wil ik je erop een nieuwe manier naar leren kijken. Als deze basis is gelegd, kun je de stap maken naar de strategieën en tactieken die je toe kunt passen om ervoor te zorgen dat jouw idee de aandacht krijgt die het verdient, zodat het leidt tot het gewenste resultaat.
Het is niet per definitie een gemakkelijke, maar wel een leerzame weg die je gaat afleggen. Je moet over een bepaalde mate van vastberadenheid beschikken om hem te kunnen volbrengen. Met dit boek word je zo goed mogelijk klaargestoomd om tijdens die reis de juiste route te blijven bewandelen. Hoe vastberaden jij bent, ligt aan jou.
Misha de Sterke is interim- en verandermanager. Hij wil dat mensen in organisaties meer voldoening halen uit hun werk en schuwt daarbij de lastige vragen niet. Hij geeft lezingen en publiceert regelmatig over dit vakgebied. Hij is de auteur van Oh nee, een goed idee.
