Het was de veertiende keer dat Managementboek.nl de verkiezing van het Managementboek van het Jaar organiseerde. Voor het eerst in dertien jaar was niet De Rode Hoed in Amsterdam het decor van de prijsuitreiking, maar de SS Rotterdam. De oude oceaanstomer ligt tegenwoordig afgemeerd in Rotterdam, niet ver van Managementboeks thuishaven Schiedam. En hoewel directeur Philip van Coevorden van Managementboek.nl verzekerde dat het Managementboekengala De Rode Hoed niet voor eeuwig de rug heeft toegekeerd, was hij blij de slogan van de SS Rotterdam te kunnen adopteren: The Start of New Memories. ‘Aan De Rode Hoed heeft het niet gelegen; daar hebben we uitstekende herinneringen aan. U weet wat er is gebeurd met de carrière van Matthijs van Nieuwkerk nadat hij twee keer het Managementboekengala had gepresenteerd, en met Dolf Jansen nadat hij bij ons had opgetreden. En om eerlijk te zijn is het ook wel eens misgegaan, bijvoorbeeld met de Nachtburgemeester van Rotterdam. Maar het was vooral tijd voor een nieuwe omgeving.’
Op zoek naar de pareltjes
Verandering: het is een woord dat het managementdiscours alweer enkele jaren beheerst. Verandering was ook het sleutelwoord bij de keuze van de vijf titels die op de shortlist stonden. Juryvoorzitter Mirella Visser, wier vader in een grijs verleden badmeester was op de SS Rotterdam, was niet zuinig in haar loftuitingen aan het adres van de auteurs. Gedurende de elf maanden die de jury in functie was geweest, hadden zij stapels managementboeken doorgewerkt, op zoek naar de pareltjes. Natuurlijk voldeed lang niet elk boek aan de criteria: Visser vertelde dat de jury ook werk in handen heeft gehad dat vooral een poging deed voor een managementboek door te gaan. Maar de vijf genomineerde titels scoorden bovengemiddeld op criteria als praktische relevantie, actualiteit, originaliteit, leesbaarheid, bestendigheid, onderbouwing en verzorging.
Nooit Af van Martijn Aslander en Erwin Witteveen werd door Visser omschreven als een boek dat je confronteert met al die – technologische – ontwikkelingen die er al lang zijn, maar die jij nog steeds niet in de gaten hebt. Aslander en Witteveen doen dat op een plezierige, leesbare en grondige manier.
De Veranderversneller van Kilian Bennebroek Gravenhorst is volgens de jury een bedrieglijk eenvoudig boek over iets wat misschien wel het allermoeilijkste is bij veranderingsprocessen: het ontwikkelen van een samenhangende, geloofwaardige en richtinggevende veranderredenering. ‘Het knappe van dit boek is dat het de lezer met eenvoudige taal en praktische instrumenten stap voor stap helpt om helderheid te krijgen over de eigen verandering’, zei Visser.
Danielle Braun en Jitske Kramer, de auteurs van De Corporate Tribe, nemen ons volgens de jury mee op een reis langs verre, vreemde volkeren, met onbekende gewoontes en gebruiken. Als we vervolgens terugkeren, zijn we in staat met nieuwe ogen naar onze eigen organisatie te kijken. Braun en Kramer laten overtuigend zien dat de uitdagingen waar managers nu voor staan tegelijkertijd nieuw én eeuwenoud zijn, waardoor het hyperige er vanaf wordt gehaald.
Werken aan de wakkere stad van Jan van Ginkel en Frans Verhaaren gaat over de 3D-centralisatie en de grote maatschappelijke verschuivingen die daarmee samenhangen. Het boek is in feite een oproep aan burgers zich los te maken van hun consumentenhouding en aan politici en ambtenaren om afscheid te nemen van hun regel- en controledrift.
De laatste genomineerde, Je binnenste buiten van Manon Ruijters, omschreef Visser als een belangrijk boek voor managers die te maken hebben met vraagstukken over professionele autonomie. Ruijters biedt volgens de jury geen snelle oplossingen en juist daarom is het geschikt voor managers en professionals die zich echt willen verdiepen in de professional en wat hem of haar drijft.
Spanning
Vijf jaar geleden was Mirella Visser met haar boek De zijderoute naar de top zelf nog genomineerd voor het Managementboek van het Jaar. Zij herinnerde zich dat het een eeuwigheid leek te duren voordat de winnaar bekend werd gemaakt. Zelden zal een juryvoorzitter als Visser de spanning echter zo hoog hebben opgevoerd als Visser, voordat het hoge woord eruit kwam: De Corporate Tribe van Danielle Braun en Jitske Kramer werd uitgeroepen tot Managementboek van het Jaar 2016. ‘Een boek waar je volgens de jury helemaal ingezogen wordt, en waarvan je zegt als je het aan het einde dichtslaat: ik wil meer’, zei Visser. ‘Een boek dat voor elke manager nieuwe vensters op de organisatie opent, dat meeslepend en toegankelijk geschreven is en academisch goed onderbouwd is, dat door zijn interdisciplinaire aanpak de tijdgeest van verbinding, verdieping en zingeving weerspiegelt en dat zowel inspiratie als praktische tips biedt. Kortom, een boek waarin hedendaagse managementvraagstukken nieuwe betekenis krijgen in het perspectief van eeuwenoude bronnen.’
Het was de interdisciplinaire aanpak die uiteindelijk de doorslag had gegeven, vertelde Visser naderhand. ‘Aanvankelijk is het jureren vooral een mathematische aangelegenheid: we lezen boeken in paren en die beoordelen we op de criteria die we hebben vastgesteld. Daarna gaan we tellen. Maar uiteindelijk hebben we ook gekeken naar de vraag van welk boek wij vinden dat elke manager het gelezen zou moeten hebben. Toen kwamen we uit op De Corporate Tribe. De interdisciplinaire aanpak is heel erg van deze tijd. Wij denken dat het goed is dat managers kijken naar andere disciplines om dingen op te lossen.’
Glazen plafond
De eerste reactie van de winnaars, Danielle Braun en Jitske Kramer, was geestig: ze kennen de vooroordelen tegen de culturele antropologie. ‘We gaan dus nooit meer vergaderen, maar alleen nog om het kampvuur zitten’, riep Kramer spontaan uit. ‘En Jan-Pieter krijgt voortaan geen promotie meer, maar maakt een rite-de-passage door.’ Het schrijversduo was natuurlijk vooral opgetogen, ook omdat deze bekroning waardering betekent voor de corporate antropologie. ‘De sterren stonden goed’, zei Kramer. ‘We hebben vaak te horen gekregen dat mensen het een mooi boek vinden. Die enthousiaste reacties zijn ook een bekroning van wat we samen hebben gemaakt.’
Braun en Kramer kwamen elkaar vier jaar geleden tegen, toen ze beiden onderzoeksobject waren in een studie naar corporate antropologie. Ze trokken meteen naar elkaar toe en besloten samen een kop koffie te gaan drinken. Een maand later zaten ze bij de Kamer van Koophandel om een academie op te richten. De eerste leergang corporate antropologie trok achttien leerlingen en vormde de basis voor het nu bekroonde boek.
‘Als we samenwerken, komen we in een soort flow terecht’, vertelt Braun. ‘Het is gewoon heel cool als iemand jouw ideeën deelt. Soms heb ik wel eens het gevoel dat wij een soort Luna-trappetje zijn, zoals op de kermis: wij helpen elkaar steeds een trede hoger, we versterken elkaar voortdurend.’
Wat hopen ze dat deze prijs voor hun kan betekenen? ‘Ik hoop dat de bekroning van De Corporate Tribe ons in staat stelt ons verhaal verder te verspreiden’, zegt Braun. ‘Wij streven naar een terugkeer van het menselijke in organisaties, we willen het besef terugbrengen dat organisaties ook een tribaal aspect hebben. In die zin zijn we tamelijk idealistisch, of misschien wel activistisch. Soms krijgen we te horen dat wij vaak met hele eenvoudige oplossingen voor cultuurproblemen binnen organisaties komen. Daar ben ik trots op. Op een bepaald niveau zijn cultuurveranderingen ook heel eenvoudig. Je moet alleen de grammatica die er achter zit begrijpen. En daar zijn wij als antropologen juist in getraind.’
Kramer hoopt dat de bekroning ertoe kan bijdragen dat er meer waardering voor de corporate antropologie komt. ‘In die zin ben ik best idealistisch. Het klinkt misschien pathetisch, maar ik vind het echt erg als groepen mensen graag willen samenwerken, maar daar niet in slagen. Ik wil daar graag bij helpen. Daarnaast hoop ik dat deze bekroning ons podiumwerk versterkt. Wij willen graag spreken op congressen, maar krijgen vaak te horen dat we eerst maar eens een bestseller moeten schrijven. Volgens mij is dat een van de laatste glazen plafonds die doorbroken moeten worden. Deze titel moet daar wel bij helpen, toch?’
Danielle Braun spreekt op 21 juni op 'De Veranderdag 2016'. Meer informatie vindt u hier.
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
