‘Het idee dat je als leider belangrijk bent om wie je bént, geloof ik niet zo,’ zegt ze. ‘Leiderschap gaat niet over introspectie als doel op zich, maar over acties die het systeem verder brengen.’
Van identiteit naar impact
Volgens Boers verliezen veel leiders zich in hun eigen ontwikkeling: ‘We praten vaak over “een goede leider zijn”, maar te weinig over “de goede dingen doen”.’ Die verschuiving – van identiteit naar impact – is volgens haar de kern van systeemgericht leiderschap. Niet de persoon staat centraal, maar de patronen tussen mensen en de effecten van gedrag. ‘Zet jezelf op de foto,’ zegt Boers. ‘Niet om jezelf centraal te zetten, maar om te zien wat je doet. Wat is er hier, in dit systeem, nu nodig?’
Ze verzet zich tegen de reflex dat sturen op resultaat haaks staat op aandacht voor mensen. ‘Resultaat en mens zijn geen tegenstelling. Je kunt pas duurzaam resultaat halen als mensen groeien in zelfstandigheid en eigenaarschap.’ Haar boek, benadrukt ze, is ‘weinig beschouwend, maar snel bruikbaar’ — bedoeld als handelingsperspectief in plaats van als theoretisch model. ‘Je hoeft niet alles te weten. Als je morgen één stap beter doet, beweeg je het systeem al.’
Leiderschap vraagt volgens Boers dat je voortdurend schakelt tussen vier perspectieven: visie, ordening, ontwikkeling en norm. ‘We hebben leiderschap vaak opgeknipt. De coach doet ontwikkeling, de manager doet structuur, en visie hangt aan een andere muur. Maar in werkelijkheid zijn die perspectieven voortdurend met elkaar verweven.’ Wie te lang in één perspectief blijft hangen, verliest het overzicht. ‘Een organisatie die alleen ontwikkelt zonder norm, wordt grenzeloos. En een organisatie die alleen ordent, verstikt zichzelf.’
Kijken naar het systeem
Een opvallend inzicht dat Boers deelt, gaat over antipathie. Ze moedigt leiders aan die niet te negeren, maar te onderzoeken. ‘Antipathie is soms een waarneming die je kunt gebruiken, en soms komt het van jou. Als het een waarneming is, gebruik die dan zonder te beschuldigen.’ Wrijving is volgens haar geen probleem, maar informatie. ‘We lossen gedoe te snel op, terwijl juist in het ongemak vaak het inzicht zit dat nodig is voor beweging.’
Op de vraag van Van Leeuwen wat leiders morgen kunnen doen, is Boers nuchter: ‘Begin met kijken. Zie het systeem. Voer het gesprek over de goede dingen doen, niet over of je een goede leider bént.’ Ze raadt aan om het gesprek over visie, ordening, ontwikkeling en norm niet uit te stellen tot een strategiedag, maar het onderdeel te maken van het dagelijks werk. ‘Dan groeit eigenaarschap vanzelf, stap voor stap.’
Stellingen
Elke aflevering van de podcast legt host Willem van Leeuwen de gast een aantal stellingen voor. De stellingen voor Aty Boers zijn:
- Veel leiders verwarren persoonlijke ontwikkeling met leiderschap; het gaat niet om wie je bént, maar om wat je dóét in het systeem;
- Eigenaarschap groeit niet van zelforganisatie alléén; zonder een helder norm- en visieperspectief zakt elk team weg.
Boekentip
Als boekentip noemt Boers Tussentaal. Niet toevallig, want juist in de ruimte tussen mensen speelt leiderschap zich af. Het boek gaat over de taal die niet zwart-wit is, maar de nuances en spanningen opzoekt die samenwerking betekenis geven. Boers ziet daarin een parallel met systeemgericht leiderschap: echte verandering begint niet bij grote woorden of plannen, maar bij de manier waarop mensen met elkaar spreken, luisteren en betekenis geven aan wat er gebeurt.
OVER DE BOEKENPRAKTIJK
De Boekenpraktijk is een podcast van Managementboek. Presentator Willem van Leeuwen onderzoekt elke twee weken samen met auteurs hoe de theorie van managementboeken aansluit bij de praktijk.