Duurzaam kapitalisme - Een andere kijk op waarde

In Duurzaam kapitalisme laat ik zien hoe ondernemers en managers sterk kunnen bijdragen aan een duurzame samenleving. Daarvoor zullen ze wel anders naar waarde moeten kijken. Ook zullen ze in transities moeten denken: hoe gaat het speelveld veranderen? En hoe kunnen ze omgaan met de bijbehorende kansen en risico's?

Als investeerder liep ik er steeds vaker tegenaan: bedrijven wiens verdienmodel door duurzaamheidsfactoren steeds zwakker of juist steeds sterker werden. Hoe zit dat nou?, vroeg ik me af. Zit daar een lijn in? En vallen er maatschappelijk structureel betere uitkomsten te behalen, op zo'n manier dat duurzamere bedrijven ook beloond worden? Ja, dat is mogelijk. Idealiter worden alle verborgen kosten (zoals vervuiling en gezondheidseffecten) in de prijs meegenomen. Om dat systematisch te bereiken zijn wel structuurveranderingen nodig. Zoals ik in het boek laat zien is dat allesbehalve makkelijk te realiseren.

Maar transities naar nieuwe modellen zijn al bezig en worden ook steeds meer door overheden aangejaagd. Andere regels en nieuwe technologieën zetten verdienmodellen op hun kop. Denk aan de auto-industrie, die aan steeds strengere emissie-eisen moet voldoen. Bovendien voert Tesla de druk op: dat heeft elektrische auto's hip en beter betaalbaar gemaakt. Zo zien de traditionele autofabrikanten zich gedwongen te veranderen en staan hun marges onder druk. Zij moeten dure oplossingen inkopen bij hun leveranciers - die daar goed aan verdienen. Tesla was aanvankelijk een kleine speler van buiten de sector. Dat is geen toeval: nieuwe verdienmodellen worden vaak door buitenstaanders geïntroduceerd. Zij zijn daarmee een belangrijke kracht achter transities. Bedrijven en overheden kunnen maar beter leren daarmee om te gaan en transities in goede banen te leiden.

Een andere blik op waarde is daarvoor cruciaal: waarde is meer dan winst. Het gaat niet alleen om de financiële, maar ook om de maatschappelijke en ecologische waarde van activiteiten en investeringen. Activiteiten die op al die vlakken waarde creëren, hebben meer kans op de lange termijn succesvol te zijn, ja überhaupt te worden toegestaan. Sturing op dergelijke brede waarde geeft diepere inzichten in de bronnen en dynamiek van waardecreatie en stelt bedrijven beter in staat zich aan te passen. Zo blijkt dat Air France-KLM veel kan leren van het Deense Novo Nordisk. Er is veel wat bedrijven kunnen doen. De methoden om brede waarde te meten zijn beschikbaar. En er zijn alternatieve bestuursvormen en manieren om de missie van een bedrijf te beschermen tegen kortzichtige aandeelhouders.

De andere blik op waarde houdt ook een scherp zicht op waardeketens in. De effecten van transities, in de vorm van bijvoorbeeld regulering of een hoge CO2 prijs, zijn vaak onverwacht en niet lineair. Neem een stevig vervuilend bedrijf, zoals een aluminiumfabrikant. Die zit op het eerste gezicht niet te wachten op een hoge CO2 prijs, nietwaar? De kosten zullen immers omhoog gaan. Maar dat is niet het hele verhaal: de verkoopprijzen zullen ook stijgen, want aluminium is schoner dan staal. En als deze fabrikant minder vervuilend werkt dan zijn concurrenten (door op gas en waterkracht te werken in plaats van kolen), dan zullen zijn kosten veel minder stijgen dan zijn verkopen. Het resultaat: een hogere winst. En niet alleen dat: ook meer veerkracht in uitdagende omstandigheden. Maar dan moet je je wel bewust zijn van die brede waarde - en er zicht op hebben, wat nu nog te weinig het geval is. Aan de slag dus!

Willem Schramade is onafhankelijk adviseur en onderzoeker in duurzame financiering en ondernemingswaardering, met twee decennia ervaring in de financiële wereld. Zijn Sustainable Finance Factory adviseert financiële instellingen, maar ook overheden en internationale instellingen zoals de OECD en WBCSD. Daarnaast is hij betrokken bij verschillende impact startups. Hij is de auteur van Duurzaam kapitalisme.