Mensen zijn vreemde wezens, maar we lijken onszelf in gekte en irrationaliteit te overtreffen als we samenkomen in organisaties. Terwijl wereldwijd wordt gezocht naar oprecht leiderschap, zien we in de media regelmatig dat leiders en managers erop zijn gericht de eigen posities te versterken. Dat leidt tot zowel bewust als onbewust afwijkend gedrag dat ons blijft verbazen. Bijna dagelijks worden we geconfronteerd met wantoestanden binnen organisaties. Van de fraude met emissiegegevens bij Volkswagen tot de teloorgang van Imtech.
Waar het adviesvak en de managementliteratuur vaak om dergelijke problemen heen draaien, wordt in Het dodo-effect de koe bij de horens gevat. Ik ga daarbij dieper in op weinig besproken onderwerpen als jaloezie, incompetentie en rouwverwerking op het werkplek, egotripperij en graaigedrag. Zo bespreek ik rollen als die van de zonnekoning, hofnarren, klokkenluiders, roofridders, maar ook de frontsoldaten (bijv. verpleegkundigen; agenten, etc.) die er vaak bekaaid vanaf komen. Waaraan kan je aflezen of gedrag bijdraagt aan de organisatie of ten koste gaat hiervan? Wat zijn de do’s en de don’ts? Ik ga uit van een positieve insteek en draag suggesties aan voor het aanpakken van dit gedrag. We bedoelen het vaak helemaal zo slecht nog niet, maar kennen onszelf en onze collega’s blijkbaar minder dan we zelf denken.
Het managementberoep staat flink onder druk. We willen liever minder dan meer managers. Hetzelfde geldt voor consultants. De eerste associatie met de titel van het boek is een vaak hoopvol klinkend "Oh, sterft de manager uit dan?" Dat is nog niet aan de orde, maar wil de hedendaagse manager overleven, dan staan vijf kernbegrippen centraal, die misschien wollig klinken, maar vaak keiharde consequenties hebben als ze niet worden gevolgd: verbinding maken, tegenspraak organiseren, verantwoordelijkheid geven en nemen, commitment hebben en compassie tonen. Het bijzondere is dat geen van deze begrippen in relatie staat met complexe modellen, ingewikkelde formules of Integrale Oplossingen. De kern ligt in de manager en de medewerkers zelf. Het is de relatie tussen beiden die zowel het probleem kan zijn als de oplossing biedt.
Zo ontbreekt het in veel gevallen aan de onderlinge verbinding. De zonnekoning staat los van zijn onderdanen, de roofridder is alleen bezig voor eigen gewin en in een angstcultuur zijn de rapen helemaal gaar. Men praat niet meer met elkaar en al helemaal niet meer over waar het eigenlijk over zou moeten gaan. Terwijl organisaties vaak prachtige mogelijkheden bieden aan mensen om zich te ontwikkelen en te groeien, zijn we tegelijkertijd uitstekend in staat om er heel vervelende werkplekken van te maken. Als tegenspaak niet meer wordt geduld, als managers de verbinding niet meer weten te maken, dan zal geen enkele modelmatige of technocratische oplossing soelaas bieden.
Hetzelfde geldt voor de verdeling van de verantwoordelijkheden. Afspraak is afspraak, eigenaarschap, ik krijg het dagelijks in mijn praktijk te horen. Dat is wat we echt willen in organisaties. Waarom? Vooral omdat niemand zich eraan houdt en niemand zich verantwoordelijk voelt. Ook dit gedrag kan veranderd worden maar die verandering komt niet tot stand dankzij externe consultants, businessmodellen en van doorwrochte theorieën. Die oplossing ligt vooral besloten in de manager en medewerkers zelf. Daarvoor is commitment nodig: vrijwillig aangegane, maar niet vrijblijvende afspraken. En wat meer compassie kan ook geen kwaad, want het lijkt wel alsof we vergeten zijn dat we succes danken aan bevlogen medewerkers.
Management, het is zo makkelijk nog niet om er succesvol in te zijn. Maar wie in zichzelf en de relatie met de medewerkers weet te investeren, kan een heel eind komen.
Gyuri Vergouw is al ruim 25 jaar actief in de advieswereld en is auteur van diverse bestsellers op het gebied van management en sport. Hij ontving voor zijn werk de Professionaliseringsprijs van de Vrije Universiteit voor zijn blijvende bijdrage aan het Nederlandse adviesvak. Hij is de auteur van Het dodo-effect.Over Gyuri Vergouw
Gyuri Vergouw is econoom, organisatieadviseur en toezichthouder. Hij is actief als managementconsultant en is een veelgevraagd spreker over managementvraagstukken in binnen- en buitenland. Vergouw heeft vele artikelen over management en het adviesvak gepubliceerd en is sinds 1997 als hoofdredacteur verbonden aan ManagementSite.nl.
