‘De beste veranderaar is een Power-Calimero’

Het idee voor dit boek is ontstaan door uw ervaringen in de praktijk, schrijft u. Waar doelt u specifiek op?

Wij hebben een bepaalde visie op hoe je veranderingen kunt aanpakken, zeker in het vakgebied waar wij vaak werken: wij begeleiden agile transformaties. Vaak op IT-afdelingen, soms ook voor hele organisaties die een agile way of working als standaard willen. Soms krijgen we te horen: doe dat even met de teams. Dan leren we sneller en beter werken en dan is het probleem opgelost. Dat is een aparte insteek, want agile is natuurlijk ook maar een middel om bepaalde doelen te bereiken. Het is maar één van de dingen die je moet veranderen om als organisatie wendbaarder te  worden. Een agile transformatie is meer dan een plan opschrijven en een paar trainingen geven. Het is echt een complete veranderaanpak, die je op een leukere manier kunt aanvliegen dan doorgaans wordt gedaan. Als je meer betrokkenheid van mensen weet te creëren, zal die transformatie ook blijvend zijn. Dat is in het kort de reden waarom wij de inzichten die wij opdoen in de praktijk willen delen met andere mensen.

U heeft het boek met z’n drieën geschreven. Uw benadering is altijd al heel praktisch. Zelf werkt u met een card deck, Edwin Clerkx met facilitator cards en het Nieuw Perspectief Spel, Jeroen Venneman schreef onder andere een pocketguide. Slaat deze manier van werken het best aan?

Dat denk ik wel. Veranderen wordt niet altijd als aangenaam ervaren door mensen. Waarom het dan niet op een leuke manier aangepakt? Een andere manier van werken biedt ook andere inzichten, andere kansen en andere mogelijkheden. Wij laten mensen met kaarten, spelvormen en werkvormen met elkaar aan de slag gaan. Dan blijft het vaak beter hangen, is onze ervaring. En het wordt er gewoon wat leuker en luchtiger van. Dat is in feite onze filosofie: het is allemaal al complex, laten we het wat eenvoudiger maken.

U heeft tegenwoordig met z’n drieën een samenwerkingsverband: Amigos. Is dat door het boek ontstaan of andersom?

We geven sinds 2018 samen trainingen, waarin we altijd zoeken naar mensen in de organisatie die het nieuwe gedachtengoed begrijpen, uitdragen en andere mensen meenemen. Die noemen wij Agile Champions. Dat zijn mensen die naast hun werk in staat zijn om de organisatie elke dag een beetje beter te maken. In die periode ben ik ook begonnen met schrijven, vanuit de gedachte dat er nog veel meer is dat we kunnen delen. Wat we nu merken, is dat het boek zoveel leuke ideeën en werkvormen telt, dat we die weer in de training kunnen gebruiken. Het is een beetje een iteratief proces.

De naam Amigos is een acroniem voor uw methode: een reis langs verschillende eilanden, langs agility, mindset, inspiration, growth, organization en sustain. Hoe is die ontstaan?

Aanvankelijk werkten we onder de naam Agile Masterclass Institute. AMI dus. Een beetje saai, vonden we. Toen ik aan het schrijven was, en onze ideeën in een model wilde structureren, dacht ik: als ik er nou Amigo van maak, of Amigos, blijft dat idee veel beter hangen. Dus met die letters heb ik eigenlijk het idee verder ontwikkeld tot een transformatiemodel. Amigos is toch een veel leukere naam dan AMI? Dus zijn we onszelf ook Amigos gaan noemen, de vrienden van de verandering, zoals je ook vrienden maakt als je gebruik maakt van het model.

De metafoor voor de verandering is een expeditie: we gaan op reis langs een aantal eilanden. Hoe is deze tot stand gekomen?

Een verandering naar wendbaarheid kun je niet als een programma doorlopen. Het is geen vastomlijnd plan, waarbij je mijlpalen afvinkt om uiteindelijk bij het doel terecht te komen. Het is veel meer een ontdekkingsreis. Je ontdekt stap voor stap waarom een bepaalde organisatie nog niet zo wendbaar is. Waar lopen we tegenaan waardoor het allemaal wat minder goed gaat? En wat moeten we oplossen met elkaar? En wat is het volgende probleem waar je tegenaan loopt? Afhankelijk van hoe het gaat, stel je steeds de koers bij en stel je het doel scherper. Eigenlijk net als tijdens een ontdekkingsreis, dacht ik toen ik aan het schrijven was. Ik zag het Amigos-model voor me als een archipel, waar je van eiland naar eiland hopt om oplossingen te vinden voor de problemen die je hebt. Dat idee heb ik verder uitgewerkt, compleet met schatten die je vindt, ballast waar je vanaf moet en flessenpost die aanspoelt op de eilanden. Die speelsheid inspireerde me ook tijdens het schrijven.

U noemt de mensen die het voortouw nemen bij veranderingen amigo’s, naar het model. Wat zijn de beste veranderaars?

De beste veranderaars zijn mensen die verandering omarmen, en dus eigenlijk vrienden van de verandering zijn. Ik noem ze ook wel ‘Power-Calimero’s’. Calimero’s zijn mensen die de problemen altijd bij een ander leggen. ‘Ik ben afhankelijk, dus ik kan niet verder.’ ‘Mijn manager werkt niet mee, dus ik kan niet verder.’ De Power-Calimero draait het om: ‘Ik geloof dat ik wel iets kan veranderen aan de situatie.’ Of: ‘Ik weet hoe ik met deze situatie moet omgaan, ik ga ervoor zorgen dat ik er geen last meer van heb.’ Misschien duur het even, misschien gaat het niet in één keer, maar de Power-Calimero probeert de situatie altijd te verbeteren, is het niet linksom, dan rechtsom.

Hoe was het om met z’n drieën aan dit boek te werken? Was er een specifieke rolverdeling?

Ik ben degene die is begonnen met schrijven. Na er vier jaar aan te hebben gewerkt, vond ik het echter nog geen goed boek en heb ik hulp gevraagd van mijn twee Amigo’s. We werken vanuit dezelfde visie, geven samen trainingen en we kunnen goed samenwerken. Zij hebben de tekst doorgenomen en nieuwe werkvormen en andere input aangedragen, die ik weer heb verwerkt. Die methode bleek het best te werken, zo bleef de schrijfstijl ook intact. De samenwerking heeft ervoor gezorgd dat de structuur van het boek veel beter is geworden en dat het echt ademt wie we zijn. Het is geworden zoals ik altijd had gehoopt dat het eruit zou zien: een kleurrijk boek, dat ook mooi op de koffietafel staat en eruit springt qua speelsheid en plezier.

Wat hoopt u dat de lezer van Expeditie wendbaarheid leert?

Het is een werkboek, dus je hoeft het niet van voor naar achter te lezen. Wanneer je ergens mee zit, kun je dat specifieke onderwerp opzoeken en kijken wat wij erover schrijven en welke werkvormen je kunnen helpen in de praktijk. Zo gebruiken wij het boek zelf inmiddels ook, en het blijkt een hele rijke bron. En uiteindelijk hoop ik natuurlijk dat de lezers leren dat zij zelf een rol in veranderingen kunnen spelen. Dat is een belangrijke pijler van ons verhaal.