Nicoline Mulder maakt in Chaordisch organiseren onderscheid tussen gecompliceerd en complex. Twee begrippen die in onze taal door elkaar heen worden gebruikt. Niet verstandig, omdat een complex vraagstuk een totaal andere aanpak vereist dan een gecompliceerd probleem. Ons brein maakt ook onderscheid tussen beide begrippen en laat ons in beide gevallen anders handelen. Als we het verschil niet kunnen zien, kunnen we het ook niet maken. Kort gezegd, bij een gecompliceerd vraagstuk zijn alle onderdelen, verbindingen en functies bekend. Bij complexiteit is dit maar deels bekend en geldig. Complexiteit gaat over de onderlinge afhankelijkheid tussen entiteiten en wordt vooral door de samenhang met de omgeving bepaald. Daarom is het juist nu belangrijk te leren wat complexiteit is, omdat ze in onze samenleving exponentieel toeneemt. We kunnen er niet meer omheen en zullen er dus mee moeten leren omgaan.
In deel 1 helpt de auteur ons om complexiteit te begrijpen. Ze gaat in op complexe adaptieve systemen, complex responsieve processen, chaos en systemen en processen. Mijn excuses voor deze abstracte begrippen, maar Mulder legt ze glashelder uit in haar boek. In dit deel leren we zien dat er orde in de chaos is en dat die ‘chaorde' natuurlijk is. Chaordisch organiseren gaat over het zien van orde in organisaties en niet over het inrichten ervan. Deze wat theoretische basis is nodig om complexiteit te doorgronden. Maar wat kun je er dan mee? Dat beschrijft Mulder in deel 2 waar ze complexiteit koppelt aan de arbeidsorganisaties waar we werken en ze reikt handvatten aan om haar te gebruiken in de dagelijkse praktijk. In het laatste deel van het boek laat de auteur zien hoe we als individu complexe sociale systemen kunt beïnvloeden. Het gaat over het toepassen van de wetten van de chaorde en het vormgeven van veranderingen zonder te sturen. Zo leren we ons handelingsrepertoire vergroten voor het omgaan met complexiteit.
Iedere vorm van samenvatten van Chaordisch organiseren kan alleen tekortschieten. Nicoline Mulder heeft een bijzonder rijk en erudiet boek geschreven. Weerbarstige materie weet ze toegankelijk te maken voor leken. Ze combineert complexiteit met managementtheorie en -praktijk en schroomt daarbij niet om heilige huisjes als persoonlijkheidstesten en brainstorms te ontkrachten. Haar hele boek is sterk wetenschappelijk onderbouwd, in eenvoudige bewoordingen. Mulder gebruikt sprekende voorbeelden uit haar werk en privéleven en brengt zo het abstracte fenomeen complexiteit dicht bij de beleving van de lezer als individu. Er zit maar één ding op: kopen en lezen. Met een hele diepe buiging naar de auteur!
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
