De auteur ontleent haar inzichten volgens eigen zeggen vooral aan reflectie op haar praktijkervaringen, en niet zozeer aan het lezen van managementboeken. Inzoomen en uitzoomen en dan de patronen ontdekken en beschrijven. Dat gaat haar goed af en leidt in combinatie met haar opmerkingsgave en taalvaardigheid - fris en unverfroren - tot een zeer leesbaar geheel. Gelukkig een keer een boek zonder voetnoten en citaten.
Het boek is geschreven voor veranderaars: ‘dat is iedereen die in de weerbarstige praktijk voor een veranderopgave staat'. Dat is een ruime doelgroep; nog aangevuld met die mensen die hun eigen gebrek aan risicovreugde willen onderzoeken. Want in de hausse aan veranderkundige boeken zou je bijna vergeten dat mensen ook gewoontedieren zijn.
Het boek is keurig onderverdeeld in een viertal categorieën: inhoud, zeggenschap, gedrag en relatie. Met twintig universele spanningsvelden. Telkens keert hetzelfde basismodel terug: is wat de veranderaar doet functioneel of disfunctioneel? En maakt de interventie frictie los of brengt de interventie rust? Dit alles binnen het aloude verandermodel van Ist (A) naar Soll (B) met in dit model voortdurend keuzemomenten, die bepalen hoe effectief de interventie gaat zijn. Knap gecomponeerd en nogal streng doorgevoerd, en daardoor ook veeleisend voor de lezer. Je moet er gedisciplineerd doorheen.
Net als de irritatie daarover door de aderen kolkt en je begint te verlangen naar meer luchtigheid, word je gelukkig wel weer aan het denken gezet met een dwarse kanttekening, zoals: ‘je moet er toch niet aan denken dat mensen elkaar niet meer mogen veranderen', of ‘verstand zonder gevoelde urgentie leidt tot een lege verandering' of ‘blijf weg bij doelen over houding en gedrag, ze bevatten meestal een diskwalificatie; houding meer nog dan gedrag'. Of komen er intrigerende omschrijvingen voorbij: ‘doelmiddelverwarring, self denying prophecy of veranderverheerlijking'. Waar ook maar weer uit blijkt hoe fraai het woordvoertuig van de auteur is.
Met haar boek zoomt Annemarie Mars in op De functie van frictie bij het tot stand brengen van wezenlijke veranderingen. Met voor mij als belangrijkste boodschap, dat wie in de richting van B wil geraken zich maar het best onmiddellijk kan gedragen alsof B al bestaat, met alle keuzes en consequenties die daarbij horen. Wie dit niet kan of durft is bij Annemarie Mars al snel een veroorzaker van disfunctionele frictie of disfunctionele rust. En dat is niet wat je wilt als geloofwaardig veranderaar.
Goed verandermanagement is buitengewoon lastig. Hoe vaak zien we niet dat kostbare veranderingsinspanningen verzanden in bedrijfspolitieke spelletjes, verborgen onwil of incompetentie van de veranderaars. Voor de lezer die daar iets aan wil doen is De functie van frictie een echte aanrader.
Over Rob Fijlstra
Rob Fijlstra is (certified) management consultant, intervisie begeleider, klankbord en begeleider van werkconferenties. Hij is tevens een energiek, uitdagend en veelgevraagd spreker.
