Het is Campbells verdienste geweest dat hij de vele mythen in de wereld terugbracht tot een format, een basispatroon, dat velen herkenden. Het is deze reis van de held die veel mensen gemaakt hebben of nog gaan of willen maken. Hoewel het boek uit 1949 stamt, is het tijdloos en nog steeds een inspiratiebron voor veel auteurs.
In ‘The hero with a thousand faces’ illustreert Campbell twaalf stappen die de held doorloopt om uit zijn comfortzone te stappen en een avontuur aan te gaan en acties te ondernemen in een nieuwe en onzekere wereld. Die twaalf stappen komen er op neer dat de held aanvankelijk een ongemakkelijk gevoel heeft over de bestaande situatie en even later een oproep krijgt om daar iets aan te gaan doen. Eventuele weerstand van zijn kant wordt terzijde geschoven en de held accepteert de uitdaging en stapt dan uit zijn vertrouwde omgeving. In de nieuwe wereld is het niet alleen maar halleluja waarbij de zon schijnt, maar ervaart hij tegenslagen en zelfs een crisis. Die crisis, zo stelt Campbell, is onze grootste angst en is datgene wat we het meest onder ogen te zien hebben. Niet elke reis loopt goed af, en niet elke hoofdpersoon is een held. Er kan ook sprake zijn van een anti-held, bijvoorbeeld in het geval de hoofdpersoon de beproeving of de crisis niet weet te overwinnen en uiteindelijk terugkeert naar zijn veilige omgeving. Wanneer de held de crisis wel weet te overwinnen, keert hij uiteindelijk ook terug naar zijn vertrouwde omgeving, maar als een ‘meer verlicht’ persoon. Daarmee kan het verhaal afgelopen zijn totdat de held een nieuwe uitdaging aangaat. Het grondpatroon herkennen we niet alleen in het verhaal van Jezus, Martin Luther King of Mandela maar ook in verzonnen verhalen als: Odysseus, The Lion King, Batman, Starwars of The Matrix.
Wat dit boek aantrekkelijk maakt is dat de held ‘menselijk’ is en ook fouten maakt maar tegelijkertijd volhardend en gelooft in zijn opdracht. Hij blijft zijn hart volgen (‘Bliss your hart’), zoals een van de motto’s en boektitels van Campbell luidde.
Campbell heeft zich op zijn beurt laten inspireren door mensen als Freud en (nog meer door) Jung, James Joyce en Krishnamurti.
Dit boek van Campbell illustreert goed de universele thema’s waar mensen in hun leven mee te maken kunnen krijgen. Het gaat over mythologie en psychologie maar ook - en misschien wel vooral - spiritualiteit. Campbell schreef dat er naast de fysieke wereld ook een spirituele wereld was en dat het ultieme doel van het leven is om die fysieke werkelijkheid te verbinden met de spirituele werkelijkheid. De waarheid is voor Campbell dan ook niet alleen te vinden in de fysieke, maar ook in de spirituele wereld. Ik denk dat we op dit punt het onderscheid kunnen inbrengen van de rationele bovenstroom en de emotionele - en spirituele - onderstroom. Campbell was zijn tijd dus ver vooruit door op te merken dat we die twee met elkaar moeten verbinden.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.