Cozijnsen en Vrakking nemen de lezer in Basisboek veranderkunde mee in een ‘rondrit’ langs de in de loop van de decennia ontwikkelde veranderkundige inzichten en ontwikkelingen. Zij presenteren een vijfstappenmethode om het veranderproces integraal te managen. Dat is noodzakelijk omdat volgens hen veel veranderkundige initiatieven niet slagen. Een multidisciplinaire benadering door de ‘change agent’ is dan ook nodig.
Dus integratie van bouwstenen zoals organisatieconcepten, context, gedrag en sturingsvermogen. Maar ook integratie van wetenschappelijke disciplines die theoretische en empirische ondersteuning moeten geven. Dat kan alleen als de ‘change agent’ integraal optreedt volgens de auteurs. Pas dan is het ook mogelijk om de juiste diagnose te stellen waarbij de omgeving van de organisatie in kaart wordt gebracht en aanleiding kan vormen om te veranderen.
Maar het diagnosticeren omvat meer: vaststellen van de verandercapaciteit en veranderdynamiek die optreedt. Na deze eerste stap moeten de visie en strategie worden bepaald. De derde stap is het ontwerpen en ontwikkelen. De vierde implementeren. Afsluitend: evalueren en continueren. De auteurs claimen dat dit boek het mogelijk maakt om ‘evidence-based’ te werk te gaan. Daartoe bieden zij een grote hoeveelheid van onderzoeken aan.
Maar dan blijft de lezer toch met een vraag zitten: waarom zullen die stappenplannen en integrale aanpakken uit ‘Basisboek Veranderkunde’ wel werken als al die ‘planned change’ benaderingen van de afgelopen decennia slechts zulke lage succespercentages scoorden? De ‘planned change’ heeft wel de langste traditie maar zij is kennelijk niet de meest effectieve strategie.
Mogelijk gaan de auteurs nog te veel uit van voorspelbaarheid, beheersbaarheid en controleerbaarheid van gedrag in organisaties en kom je a.h.w. daarom vanzelf tot planmatig, gestructureerd, gefaseerd veranderen. Je kunt je afvragen of je gedragingen van mensen verandert met deze conceptuele ‘planned change’ aanpak met een ‘change agent’ in de hoofdrol. Biedt dat de oplossing voor de vraag: hoe intervenieer je in gedrag dat zich elk moment van de dag toont? Waaruit bestaat dat gereedschap? Want los van welke stappenplannen en fases daarbinnen: gedragingen van mensen tonen zich steeds. Wat doet de leidinggevende dan op dat ogenblik en op welke wijze? Gedrag is immers de focus bij veranderkunde.
Wie kan heel veel baat hebben bij dit boek? Dat zullen zeker studenten zijn die in dit toegankelijk geschreven en goed geïllustreerde ‘Basisboek Veranderkunde’ heel veel historie tegenkomen over het denken over dit belangrijke vakgebied. De kracht van het boek ligt in de presentatie van onderzoekers die in de zestiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw modellen en concepten ontwikkelden voor ‘change agents’. Deze onderzoekers van het vroege uur plaatsten in die tijd veranderkunde overtuigend op de agenda.
Over Peter van den Boom
Peter van den Boom is consultant bij Boom Training and Consultancy en docent bij verschillende master- en MBA-opleidingen. Hij is tevens auteur van een groot aantal artikelen en boeken.
