Praktijkboek Veranderdiagnose

Een ‘Praktijkboek Veranderdiagnose’ sluit goed aan op de vraag vanuit de markt, veranderen is immers ‘hot’. Het ‘Praktijkboek Veranderdiagnose’ onder redactie van Rob van Es is een vervolg op het in 2008 uitgebrachte boek ‘Veranderdiagnose’ (in 2009 gekozen tot Managementboek van het Jaar). Daarin werd een model gepresenteerd voor het begeleiden van veranderingen.

Het praktijkboek is daarmee een uitwerking van het theorieboek, aan de hand van 6 casussen en een theoretische verhandeling wordt meer dieping gegeven aan het instrument van veranderdiagnose. Het praktijkboek is opgesteld naar aanleiding van vele vragen die de auteur kreeg over het toepassen van het model. De voorbeelden zijn in een aantal gevallen zeer toepasselijk, voor mij persoonlijk die in hoofdstuk 3 en 4 over de implementatie van een nieuw IT-systeem en de case over de zorgorganisatie. Deze casussen zijn ook zeer herkenbaar, de uitkomsten/ervaringen zijn in mijn dagelijkse werkzaamheden toepasbaar.

Een groot gemis is de introductie van veranderdiagnose als theorie. Het boek begint direct met casussen en bevat geen hoofdstuk waarin even kort het veranderdiagnosemodel wordt toegelicht. Hoewel de auteur er in de inleiding kort op ingegaat is het verhaal voor mij, als lezer zonder voorkennis van het theorieboek, moeilijk in context te plaatsen. Het is daarom aan te bevelen om eerst ‘Veranderdiagnose’ te lezen, voordat gestart kan worden met het praktijkboek.

Belangrijk binnen het instrument veranderdiagnose is het kijken vanuit diverse perspectieven naar een probleem of situatie. Daarbij wordt aandacht besteed aan de onderstroom (het emotionele en onderbewuste) en de bovenstroom (het rationele, directieve en welbewuste) van organisaties. Veelal kijken mensen naar de bovenstroom, terwijl de onderstroom misschien wel bepalend is voor het succes van een verandering.

Ik vind de uitwerking van de theorie met name in een aantal cases goed, daar wordt echt ingegaan op het model (bijvoorbeeld de case over veranderdiagnose in het voortgezet onderwijs). In een aantal hoofdstukken is er echter geen praktijksituatie (case) maar wordt alleen een theorie beschreven. Deze theorie wordt gekoppeld aan het instrument Veranderdiagnose. Dit gebeurt mijns inziens nogal kunstmatig.

In het laatste hoofdstuk komt alles samen en beschrijft de schrijver de impact van de praktijkervaringen op het instrument veranderdiagnose en de relatie tussen de andere theorieën en veranderdiagnose. Daarnaast worden in het laatste hoofdstuk nog wat handige hulpmiddelen en templates gegeven, zodat de lezer een en ander direct kan toepassen in zijn dagelijkse werkzaamheden.

Per saldo heeft het boek niet aan mijn verwachtingen voldaan, de doelstelling van het boek (zoals door de schrijvers gedefinieerd als 'het geven van inzicht in het in de praktijk werken met het diagnosemodel) wordt wat mij betreft niet gehaald. Randvoorwaarde is kennis hebben van ‘Veranderdiagnose’, het is jammer dat de schrijvers niet begonnen zijn met een korte introductie van het model/instrument.