Bij het tot stand brengen van het begrotingsakkoord voor 2012-2013 werd veelvuldig aangegeven dat de betrokken partijen in 's lands belang hebben gehandeld en dat ze over hun eigen schaduw wisten heen te stappen. Dit laatste is vaak via de camera's aan het volk verteld. Na het lezen van 'Il Principe' wil ik vraagtekens plaatsen bij deze uitlatingen en ontstaat de drang op zoek te gaan naar de werkelijke beweegredenen waarom de partijen met hun sterk uiteenlopende idealen binnen 48 uur tot een akkoord zijn gekomen. Want draait het in de hedendaagse politiek niet om hetzelfde als waar Niccolò Machiavelli 500 jaar geleden al over schreef, namelijk om het verkrijgen, consolideren en behouden van de macht?
Machiavelli schreef 'Il Principe' in 1513 en 1514, Paul van Heck heeft het in het Nederlands vertaald en hertaald. Naast deze vertaling heeft Paul van Heck 'Il Principe' ingeleid en van aantekeningen voorzien, waardoor één van de meest controversiële politieke teksten uit de geschiedenis leesbaar en begrijpelijk wordt. De titel van het boek van Paul van Heck luidt 'Il Principe en andere politieke geschriften', want hij heeft een aantal kleine politieke geschriften van Machiavelli en enkele briefwisselingen uit zijn privécorrespondentie in het boek opgenomen. Zelf heb ik me beperkt tot 'Il Principe' en de inleiding.
'Il Principe' bevat raadgevingen over hoe 'vorsten' hun staat moeten besturen. De term 'vorst' kun je breed interpreteren als onder meer 'leider', 'heerser' en 'bestuurder'. Machiavelli kwam tot zijn raadgevingen nadat hij een aantal vorstendommen uitvoerig bestudeerd had. In zijn benadering maakt hij onderscheid tussen de heersers en het volk; tussen degenen die willen heersen en degenen die niet beheerst willen worden. Zo gaat de auteur in op de afkomst en de positie van de vorst vóór de verwerving van de macht en waarop hij de macht verwerft. Bijvoorbeeld hoe een vorst een nieuw gebied onder zich weet te krijgen. Ook de kerkelijke vorstendommen blijven niet onbesproken en dat heeft er ongetwijfeld aan bijgedragen dat 'Il Principe' op de 'Index' van de katholieke kerk heeft gestaan. De militaire zaken vormen een wezenlijk onderdeel binnen de macht van de vorst, vandaar dat Machiavelli er uitvoerig over schrijft. En ten slotte de uiteenzetting van (vooral morele) eigenschappen van een vorst bij zijn omgang met zijn onderdanen, naaste medewerkers en andere vorsten. Vooral de omgang met andere vorsten lijkt bij politiek Den Haag aan de orde van de dag.
Ik beveel het boek daarom zeer aan als je een bijzondere interesse in politieke (leiderschaps)verhoudingen hebt binnen de diverse overheden, maar vooral ook binnen het bedrijfsleven. Het me kostte eerst moeite om me te verplaatsen in Italië rond 1500, dat bestond uit diverse vorstendommen. Toch moet ik zeggen dat Paul van Heck met zijn vertaling, inleiding en uitgebreide toevoegingen er zeer goed is geslaagd om dit bijzondere werk van Machiavelli toegankelijk te maken voor diegenen die ook een controversiële benadering over leiders en hun vorm van leiderschap willen bestuderen.
