Wie eerder boeken van Edward de Bono heeft gelezen, herkent enkele terugkerende patronen in 'Beter denken'. Zo zet hij zich dikwijls af tegen de westerse manier van denken, verwijst hij vaak naar zijn eerdere boeken en komt hij met voorbeelden die je al eens eerder hebt gezien. Geen ernstige kritiek overigens, maar het weglaten ervan zou 'Beter denken' een stuk 'sympathieker' maken. De Bono heeft het namelijk niet nodig om zichzelf voortdurend te herhalen, hij heeft voldoende te melden en schrijft erg aangenaam doordat hij complexe materie lardeert met voorbeelden die tot de verbeelding spreken. Een interessant stuk vond ik de uitleg over het verschil tussen lateraal denken en creativiteit. Zoals wellicht bekend is de term 'lateraal denken' van De Bono afkomstig, dus is het ook niet verkeerd dat hij het begrip (nogmaals) toelicht. Vrij vertaald betekent 'lateraal denken' een manier van denken waarbij je je verbeelding gebruikt om verbindingen te maken tussen dingen die normaal gesproken niet met elkaar verbonden worden. Bij creativiteit kan het gaan om een eenmalige actie; daarna kunnen mensen weer over gaan 'tot de orde van de dag'. Creatieve mensen kunnen, aldus De Bono, heel rigide zijn omdat ze soms niet in staat zijn om de wereld vanuit een ander perspectief waar te nemen.
Dit is het verschil met lateraal denken: deze term heeft De Bono gereserveerd voor 'blijvende veranderingen'. Mensen die lateraal denken, zijn in staat om binnen een systeem wisselende perspectieven in te nemen. De Bono gebruikt zelfbedachte termen (bijvoorbeeld Po of PMI), die je als lezer toch niet geheel nieuw voorkomen. Zo herkent u in het instrument PMI (Plussen, Minnen en Interessante punten) het overbekende SWOT (Strenghts, Weaknesses, Opportunities en Threats). Blijkbaar heeft De Bono dit zelf ook geconstateerd, want hij merkt op dat hij niet graag jargon gebruikt en zeker geen psychologisch jargon; hij richt zich immers niet tot psychologen. Op dit punt kan ik zijn mening niet delen, het wordt er alleen maar verwarrender door en de vele vreemde termen maken het ook bepaald niet eenvoudig om dingen te onthouden. Zoals gezegd zet De Bono zich af tegen het westerse denken. Ik ben het met hem eens dat in het westen kritisch denken een veel hogere status heeft dan constructief denken. Met andere woorden: anderen bekritiseren is meer statusverhogend dan zelf ideeën aandragen. Dit punt had de auteur veel meer mogen uitwerken, bijvoorbeeld door andere auteurs hierover aan het woord te laten. De auteur verwijst veel naar zichzelf maar zou zijn eigen opvattingen meer kracht bijzetten door aansluiting te zoeken bij andere auteurs. Al met al is 'Beter denken' een verzameling van losse denkinstrumenten die op zich goed te gebruiken zijn, maar waarbij u zelf moet uitzoeken hoe u deze instrumenten vertaalt naar de praktijk.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
