Uw recensent is altijd wat wantrouwend tegenover dit soort titels. Zeker als ik ook nog op de achterflap lees dat motiveren een goede gewoonte is (sic!) en dat ik als lezer met dit boek leer het gebruiksvriendelijke(!) VICTORY-model toe te passen. Maar goed, als ik zie dat in dat model concepten voorkomen als visie, vertrouwen, sprong wagen, resultaat boeken en feedback, dan word ik wel degelijk nieuwsgierig.
Tao is een lastig begrip Waar ik echter direct van begin af aan moeite mee heb, is met het gebruik van de term Tao. Tao verwijst naar het 'hoe van de dingen', naar de weg. Tao is een soort principe, een grondbeginsel. Dit boek zou dus moeten gaan over de grondbeginselen van de motivatie.
Een van de grondbeginselen van het Taoïsme is dat alle gedrag op tegenstellingen berust: vele eersten zullen de laatsten zijn, overdreven vriendelijkheid berust op egoïsme, een grote mond en een klein hartje. Yin-yang dus, goed en kwaad, licht en donker. Maar volgens mij kan de juxtapositie yin-yang niet zomaar voor elke twee-eenheid worden gebruikt. De auteur doet dat hier wel, te weten met de opvatting dat je alleen maar een ander kunt motiveren als jezelf gemotiveerd bent. Het een niet zonder het ander. Hoewel dit op zich logisch klinkt, ik vraag mij af of het klopt. Volgens mij kun je een ander wel inspireren, maar nooit motiveren. Je kunt wel iemands drijfveren beïnvloeden, maar motivatie zit volgens mij van binnen en is een reactie op interne en externe prikkels.
Dat brengt me op de tweede moeilijkheid, die ik ervaar met dit boek: de definitie van het begrip motivatie. Motivatie is volgens de auteur: 'De vaardigheid om uzelf (of iemand anders) aan te sporen tot het verrichten van iets positiefs'. Positief in wiens ogen, wil ik dan ogenblikkelijk weten. En hoezo, een vaardigheid? Van Dale geeft een mooie en scherpe definitie: motivatie is het bepaald zijn van gedrag door motieven. Motief is gedefinieerd als beweegreden voor dat gedrag. Iemand (of uzelf) motiveren is dan: iemand (of uzelf) voorzien van motieven. En kunnen motiveren is dan een vaardigheid. In het dagelijks spraakgebruik, ook van managers, is motiveren doorgaans synoniem met beïnvloeden, en wel zodanig, dat iemand uit zichzelf iets gaat doen dat de beïnvloeder wil dat die ander doet. Wat ik hiermee wil aangeven is, dat motivatie een te lastig begrip is om het te kunnen definiëren als vaardigheid. De auteur houdt zijn eigen definitie ook niet vol. Later worden termen als inspireren en motiveren door elkaar gebruikt. Voorts kan ik met motivatie als vaardigheid niet uit de voeten in zijn hoofdstukken over demotivatie, motivatie kapot maken en de kunst van het motiveren.
De rode draad in het boek moet worden gevormd door de wederwaardigheden van senior manager Alex in een internationaal bedrijf. In een fictief verhaal, dat begint met het slechte nieuws dat Alex niet in de Raad van Bestuur is benoemd, passeren de verschillende inzichten rondom motivatie de revue. Hij verwerkt de teleurstelling, richt zich op het project dat hij moet afmaken, het team dat moet worden opgestart, en ondertussen denkt hij na over wat hij met zijn carrière wil. Het victory-model ontvouwt zich. Op zich een goede aanpak. Edoch: de auteur verliest zich in het doen van talloze uitstapjes naar allerlei theorieën en het uiterst beknopt aanduiden van vele instrumenten, zoals Herrmann Brain Dominance, Meyers-Briggs Type Indicator, NLP en Belbin. Vele checklists en denk- en doelijstjes vergroten de leesbaarheid niet.
De appendices bevatten ten slotte vragenlijstjes en aandachtspunten onder titels als: Hoe sterk motiveert u zichzelf en anderen?, Een visie creëren, Tips voor het bereiken van meesterschap in motivatie. Vele van dit soort checklists en de oefeningen die de auteur de lezer meegeeft, liggen voor mij op het niveau van De Hitkrant, Yes, Viva of Flair.
Het boek is eigenlijk eerder een caleidoscoop of een collage dan een Tao. En kan dan ook het best zappend worden gelezen. Kortom: een weinig diepgravend boek, met een overdosis aan instrumenten, waarvan ik hoop dat het niet in handen komt van de beginnende manager of managementtrainer.
Over Teun van Aken
Dr. Teun van Aken is zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en managementtrainer te Culemborg. Het gaat in organisaties altijd om resultaten bereiken met mensen. Dit was ook het leidmotief in zijn laatste twee publicaties. Van Aken is (co)auteur van een groot aantal artikelen en boeken.
