Het is echter jammer dat beide schrijvers zelf niet door de wol geverfd zijn in het begeleiden van veranderingen en dat daardoor de 'pijn' van het proces wat onderbelicht blijft. Een groot gedeelte van 'Wegen naar verandering' bestaat uit cases van projecten van Deloitte collega's, daarnaast worden er in het boek veel bekende schrijvers geciteerd. Wat Reitsma en Van Empel met name beogen is het aanbrengen van de samenhang in het veranderproces en dat komt door de door hen aangegeven routekaart goed uit de verf.
De basisopbouw in het boek gaat uit van 4 verschillende soorten van aanpak: 1. De directieve benadering; de inhoud staat van te voren vast, ofwel 'Take it or leave it'. 2. Tell & sell; het verkopen van de verandering met het benodigde aftasten in het informele circuit. 3. Onderhandelende aanpak; weliswaar binnen de kaders maar de inhoud staat niet op voorhand vast. 4. Ontwikkelende aanpak; de verandering komt van binnen uit dus vooral sturing op het proces, minder op de inhoud.
De onderliggende aspecten in het veranderproces worden in deze 4 hoofdlijnen verder uitgewerkt. Hiervoor gebruiken Reitsma en Van Empel 'routekaart' met de volgende 3 hoofdlijnen: 1. Het vertrekpunt. Wat is het probleem? Hoe ziet de omgeving eruit? Hoeveel tijd hebben we? 2. De diagnose. Wat is het doel? In welke context plaatsen we de verandering? 3. Planvorming en uitvoering. Gedetailleerd en schematisch uitgewerkt binnen de 4 soorten aanpak.
Voor veranderaars die te snel aan de gang gaan of gedwongen worden ergens halverwege in te steken zijn er veel raadzame adviezen om vooraf veel tijd te besteden aan een juiste probleemstelling en diagnose. Daartoe plaatsen de auteurs ondermeer het doel van een verandering in 5 hokjes: structuur, processen,systemen,cultuur en competentie. Dat is in mijn ogen wel heel erg veel intern gericht! Juist in de verandermanagement literatuur komt als één van de belangrijkste aanjager voor veranderingen de externe marktwerking, en dus de klant, naar voren. Het boek geeft een uitgebreid overzicht van contextvariabelen die invloed uit kunnen oefenen op het veranderproces.
Deze 17 variabelen kunnen in meer of minder mate het proces aanjagen of vertragen en daar dienen wij dus alert op te zijn. Vervolgens werken zij de verschillende fases van het veranderproces uit in de vier bovengenoemde plannen van aanpak. Hierin wordt vooral verwezen naar de technische kant en wat minder naar de zachte kant. Bij de uitwerking van het veranderplan is aandacht voor de valkuilen waar veranderaars in terecht kunnen komen en geven zij (vanuit Kotter) de succesfactoren voor geslaagde veranderprocessen aan. Al met al geeft dit boek een goed, maar nogal technisch, overzicht van de wegen in verandering.
De praktijk cases zijn luchtiger dan wat je in het voorgaande zou verwachten en geven daardoor een realistische kijk op de werkelijkheid, al kwam ik daar wel de volgende twee open deuren tegen: 1. Het advies om de verantwoordelijkheid op lokaal niveau en zo laag mogelijk in de organisatie neer te leggen. 2. De opmerking van één van de verandermanagers die aangaf dat uiteindelijk het toch zijn intuïtie is geweest wat het proces uiteindelijk vlot heeft gekregen! Het boek geeft dus een goede leidraad voor verandermanagers die naast hun intuïtie ook een goed ontwerp willen maken om tot een goede afstemming in het proces te komen.
