Willem Vermeend voorspelt het al: er zullen saneringspakketten geformuleerd moeten worden die politiek Den Haag op de grondvesten doen schudden. De vrije bestedingsruimte van volgende kabinetten zal met 15 tot 20 procent worden ingeperkt en er is tot nu toe nauwelijks een kabinet geweest dat zulke omvangrijke maatregelen heeft moeten nemen. We gaan kortom een spannende tijd tegemoet, om een understatement te gebruiken.
De Wij Economie is analyse en visie tegelijk. Analyse van wat er de laatste decennia is misgegaan onder invloed van de extreme vormen van neoliberalisme: de uitverkoop van Nederlandse bedrijven aan het buitenland, die ons volgens Vermeend in Europa het imago van ‘Gekke Henkie’ hebben bezorgd, en de invoering van marktwerking en privatiseringen die de graaicultuur hebben gestimuleerd en hun doel voorbij zijn geschoten. En visie op hoe het nu verder moet: Nederland zou in de ogen van Vermeend voorop moeten lopen in de transitie naar een ‘groene economie’. Die transitie moet gelijktijdig plaatsvinden met een van de grootste bezuinigingsoperaties uit de Nederlandse geschiedenis.
Om deze ambities te kunnen realiseren is het volgens Vermeend noodzakelijk dat wij afscheid nemen van de ‘IK economie’ van het eigenbelang, egoïstische motieven, hebzucht en protserigheid. Willen wij in welvaart blijven leven, dan zullen wij het samen moeten opknappen. Vermeend omschrijft ‘De Wij economie’ als ‘een verkenning van de wereld van WIJ en de noodzakelijke economische en maatschappelijke koerswijzigingen’. ‘Leiderschap is uit, inspirerend aanvoerderschap is in’, schrijft hij.
In tegenstelling tot de regering die twintig onderzoekscommissies heeft ingesteld, gaat Vermeend in ‘De Wij Economie’ ingrijpende keuzes niet uit de weg. Zo pleit hij voor invoering van een flexibele AOW (63-67 jaar) als oplossing voor de vergrijzingsproblematiek. Laat werknemers zelf kiezen wanneer zij met pensioen willen, maar stem de hoogte van de AOW-uitkering daar wel op af. Hij is evenmin bang om zijn mening te geven over een ander gevoelig dossier, namelijk dat van het immigratiebeleid. Dat moet volgens Vermeend onmiddellijk op de helling. Niet alleen omdat het onbetaalbaar is maar ook omdat het schadelijk is voor de economie en negatieve effecten heeft op de integratie.
De meest ingrijpende keuze die Vermeend voorstaat is, zoals hierboven beschreven, de transitie naar een groene economie. ‘Nederland Elektroland’ is de leuze waaronder deze grote veranderingen plaats zullen moeten gaan vinden. Dat de PvdA’er Vermeend onomwonden kiest voor de bouw van nieuwe kerncentrales, onderstreept zijn onafhankelijke positie.
Het rekenwonder Vermeend onderbouwt zijn stellingen met overvloedig cijfermateriaal, waardoor zijn betoog uitzonderlijk solide is. Je zou hem hoogstens kunnen verwijten dat hij wat technocratisch is: hij vindt het niet nodig zijn visie op te leuken met poëtische vergezichten. Maar wie bereid is een paar dagen hard door te werken, wordt beloond: ‘De Wij Economie’ is een rijke bron, waaruit het goed putten is.
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
