e westerse wereld wordt wat afveranderd, maar levert het nog wel wat op? In ‘Kun je een rups leren vliegen?’ betogen Jan Bommerez en Kees van Zijtveld dat kwantumsprongen genomen moeten worden. Een boek dat aan het denken zet. Al jaren constateren onderzoekers dat zeventig procent van de veranderprojecten mislukt. In deze tijd van complexiteit en dynamiek is stapsgewijze verandering dan ook niet meer voldoende. De omgeving van organisaties verandert exponentieel en dan schiet een rekenkundige aanpak tekort. Die leidt vooral tot meer van hetzelfde. Wie met oude patronen de nieuwe werkelijkheid probeert te beheersen, wordt overspannen of depressief. Wat nodig is, zijn kwantumsprongen, doorbraken of zelfs een totale transformatie. Wat dat betekent, leggen Bommerez en Van Zijtveld uit aan de hand van de rups die transformeert tot vlinder. De omgang met complexiteit en dynamiek vraagt om transformationeel leiderschap. Verandering is gericht op aanpakken van een bestaande situatie (overleven), maar transformatie gaat over een kwantumsprong naar een totaal nieuwe dimensie (scheppen). Transformationeel leiders zijn meesters die de complexiteit zijn ontstegen en handelen in krachtige eenvoud. Zij belichamen natuurlijke principes. Eenvoud is een basisprincipe van de natuur, want die creëert de meest complexe zaken op basis van eenvoudige dingen. Eenvoud komt echter niet vanzelf aanwaaien. Dat is het resultaat van vele jaren hard werken aan zelfontwikkeling. Transformationeel leiderschap wordt mogelijk door op zeer diep niveau mensen te begrijpen. Dat kan echter alleen als er sprake is van diepgaande zelfkennis. Dat vraagt om het vervangen van meningen en geloofssystemen door natuurlijke wetten en principes. De gangbare managementmethoden zijn gericht op macht, ego, eigenbelang en overleven. Dat is normaal in een wereld die gedomineerd wordt door economische standaarden. Het is normaal, maar niet natuurlijk en dus ook niet duurzaam. Zeepbellen op het gebied van internet, het bankwezen en de economie hebben dat recent nog laten zien. Transformationeel leiderschap richt zich op mogelijkheden, kracht, het geheel en op creatie. Verbinding, relaties, intense interactie, dialoog en vertrouwen spelen daarbij een belangrijke rol. Probeer dat maar eens in te voeren in traditionele organisaties die hiërarchisch gestuurd worden, waar de leiding gericht is op controleren en beheersen en waar in alle lagen de angst regeert en men vooral bezig is met overleven. ‘Kun je een rups leren vliegen?’ is een klein meesterwerk. In een beperkt aantal pagina’s confronteren de auteurs de lezer met ingesleten denkpatronen. Zij helpen anders tegen de dingen aankijken. Dan ga je zaken zien die je vroeger niet zag en kom je tot inzicht. Het eenvoudige taalgebruik zorgt ervoor dat het boek nergens zweverig wordt. Als je de stof op je laat inwerken, doet het echter wel veel met je!
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.