Creativity, Inc.

Bovenstaand fragment uit ‘Creativity Inc.’ legt wat mij betreft de vinger op de zere plek, waar het gaat om de alomtegenwoordige wens van moderne organisaties om innovatief en flexibel te zijn. Lelijke baby’s hebben het volgens Catmull namelijk moeilijk te overleven naast ‘het Beest’: de gulzige productiedrift van organisaties, die maar al te vaak leidt tot het afschieten van ideeën waarvan het succes niet direct te garanderen valt. In ‘Creativity Inc.’ beschrijft de president en oprichter van Pixar Animation hoe zijn bedrijf haar unieke cultuur van creativiteit heeft opgebouwd en vast weet te houden. Daarbij wordt de lezer meegenomen in de bedrijfsgeschiedenis van Pixar, die bijna metafoor zou kunnen staan voor ‘het creatieve proces’ dat zich kenmerkt door uiteenlopende ideeën, vallen, opstaan, fouten maken en openstaan voor toevalligheden, onzekerheden en verandering. En dat alles wel met een doel en met oog op zichtbaar resultaat. Mijn verwachtingen van het boek waren hoog. Ik werk voor organisaties die weliswaar geen films produceren, maar waar bijvoorbeeld wel ‘innovatief onderwijs’ ontwikkeld wordt, beleid gemaakt wordt om ‘de veranderende samenleving tegemoet te komen’ of ‘nieuwe manieren van werken’ worden ingevoerd. Ik kom daarbij hele verzamelingen lelijke baby’s tegen (al dan niet van mijzelf afkomstig) die beschermd moeten worden tegen het Beest van targets, verantwoording, scepsis, weinig tijd en weinig middelen. Mijn verwachtingen zijn uitgekomen, in die zin dat ‘Creativity Inc.’ Inkijk geeft in creatief ondernemerschap en de waarde van het creatieve proces zeer overtuigend en inspirerend over weet te brengen. Wie echter hoopt op een boek met handzame tips over het bouwen en onderhouden van een creatieve cultuur, komt bedrogen uit. De nadruk ligt hier op het verhaal van Pixar Animation en niet op een generieke blauwdruk van de creatieve organisatie. Het verhaal is koning bij Pixar en dat merk je aan de manier waarop het boek geschreven is. De bedrijfscultuur, over het algemeen een lastig te duiden verschijnsel, komt kleurrijk tot leven door het gebruik van verhalen, metaforen en anekdotes. De auteur geeft ook wel structurele handvatten mee (bijvoorbeeld: creëer ruimte voor kleine experimenten), maar deze komen niet zo goed uit de verf. Het is soms lastig te geloven dat de ontzettende open deur waar je als lezer doorheen stapt, leidt tot het creatieve Mekka waarin je vervolgens terecht komt. Al met al is ‘Creativity Inc.’ een aanrader. Een mooi en inspirerend verhaal voor wie geïnteresseerd is in creatief ondernemerschap en leiderschap. Ondanks het ontbreken van de magische sleutel tot succes, moeten de creatieve geesten onder ons voldoende uit de voeten kunnen met de inzichten die het boek biedt.