Psychologie en de multiculturele samenleving

Dit roept de vraag op of de westerse psychologie wel geschikt is om cliënten uit een andere cultuur effectief te behandelen. Immers, theorieën en behandelmethoden in de psychologie worden voornamelijk ontwikkeld door westerse wetenschappers, aan de hand van experimenten met personen uit diezelfde cultuur. Het boek 'Psychologie en de multiculturele samenleving', samengesteld door Jeroen Knipscheer en Rolf Kleber, is bedoeld als inleiding op het vlak van de interculturele dimensie in de psychologie. Eigenlijk is het boek meer dan een inleiding. Het is ook een oproep aan professionals om rekening te houden met cultuurverschillen in de diagnose en behandeling. In de eerste hoofdstukken van het boek wordt duidelijk gemaakt dat cultuurverschillen inderdaad invloed hebben op de psychologie. In het tweede hoofdstuk, getiteld 'Psychonomie en cultuur – Verschillen in cognitieve processen?' wordt dit voor de lezer uitgewerkt. De auteurs concluderen dat verschillen vooral op cognitief niveau plaatsvinden. Verschillen in waarneming ontstaan meestal niet in de vroege basisprocessen, wel in de interpretatie van de waarneming. Daar komt bij dat mensen uit een andere cultuur psychische klachten kunnen hebben die het gevolg zijn van discriminatie. Ook kan er stress en depressiviteit ontstaan als gevolg van het moeten aanpassen aan een andere cultuur. Deze zaken vereisen een juiste aanpak en kennis van de cultuur(verschillen). Op diverse momenten in het boek concluderen de auteurs dat er op bepaalde gebieden te weinig onderzoek is gedaan naar psychologie en de multiculturele samenleving, of dat er vraagtekens gezet kunnen worden bij onderzoeken die in het verleden zijn gedaan. Zo is een vragenlijst die is opgesteld voor mensen uit de Nederlandse cultuur niet vanzelfsprekend bruikbaar om voor te leggen aan mensen uit een andere cultuur. Er zijn culturen waar het veel gebruikelijker is om sociaal wenselijke antwoorden te geven dan in de Nederlandse, bijvoorbeeld. Daarnaast zijn zelfs de resultaten van onderzoeken die zijn uitgevoerd in andere multiculturele samenleving (zoals de Amerikaanse) niet één op één te gebruiken in de Nederlandse samenleving. De auteurs behandelen enkele van zulke valkuilen die psychologisch onderzoek op dit gebied en de toepassing daarvan kunnen bemoeilijken. Na de eerste, wat meer algemene hoofdstukken gaat het boek dieper in op de specifieke onderwerpen in de psychologie waarin cultuurverschillen een belangrijke rol kunnen spelen: ontwikkeling, sociale verhoudingen, culturele diversiteit in organisaties, gezondheidspsychologie, seksualiteit, diagnostiek en testgebruik en klinische psychologie. Per onderwerp wordt uitgebreid ingegaan op beschikbare literatuur. Ook worden er regelmatig verhelderende voorbeelden uit de praktijk gebruikt. Het boek sluit af met met het hoofdstuk 'Op weg naar een effectieve cultuursensitieve psychotherapie'. Hierin benadrukken de auteurs opnieuw het belang van het herkennen en erkennen van cultuurverschillen in de psychotherapie. Ze stellen ook dat een effectieve therapie vooral een kwestie is van het verschuiven van accenten in de behandeling. Ondanks het wetenschappelijke karakter van het boek zijn de teksten goed leesbaar. Ik denk echter dat enige (basis)kennis van de psychologie noodzakelijk is om het boek goed te kunnen volgen. De huidige samenstelling van de Nederlandse samenleving maakt dit boek echter een must-read voor iedere psychologiestudent of professional in de psychologie die met verschillende culturen te maken heeft of mogelijk in de toekomst gaat krijgen. Ook professionals in de academische wereld zullen het boek waardevol vinden als overzicht van het onderzoek dat tot nu toe is gedaan en van onderzoek dat nog zeker uitgevoerd moet worden.