Net als vroeger wordt doorwerken tot de AOW-leeftijd weer heel normaal. Hoe blijf je fit en geïnspireerd? Ook wanneer straks de AOW-leeftijd naar 67 jaar verschuift? Het zijn vragen die steeds meer mensen bezighouden in een ontgroenende en vergrijzende samenleving.
Een aantal jaren geleden schreven Margriet Bienemann, Martin Reekers en Rupert Spijkerman het boek ‘De Seniorcode’. Daarin staan adviezen die er aan moeten bijdragen dat mensen langer vitaal en gemotiveerd blijven werken. De adviezen zijn er zowel voor werkgevers als voor de oudere werknemer zelf. Inmiddels hebben de auteurs ‘De Seniorcode’ omgewerkt tot een nieuwe uitgave: Door de wol geverfd, met als ondertitel ‘Loopbaanontwikkeling voor 40+’.
Deze herziening is nuttig en welkom. Wie wil voorkomen dat mensen vastlopen, moet zijn hele personeelsbeleid daar op inrichten en niet met ‘leeftijdsbewust personeelsbeleid’ beginnen wanneer medewerkers de 50 al gepasseerd zijn. Zoals het ook voor de individuele medewerker onverstandig is om alles z’n gangetje te laten gaan en pas na zijn 50ste bewust keuzes te maken voor het vervolg van zijn werkzame leven.
‘Door de wol geverfd’ is een breed opgezet boek. De auteurs proberen onder meer de vooroordelen over oudere werknemers de wereld uit te helpen. Bijvoorbeeld over het feit dat leren niet meer zo makkelijk gaat als vroeger. ‘Maar,’ zo stellen de auteurs gerust, ‘echt leren is in belangrijke mate het vertalen van de informatie die je vergaart naar praktische toepassingsmogelijkheden. Die ervaring geeft je ten opzichte van mensen met minder of geen ervaring extra mogelijkheden om nieuwe kennis toepasbaar te maken.’ Of over vermeende traagheid. ‘Ook als je langzamer bent, is het goed mogelijk dat een hogere kwaliteit het lagere tempo compenseert.’
Ook ontbreken de tips voor een goede lichamelijke en geestelijke conditie niet. Voldoende bewegen, gezond eten en op tijd ontspannen. Interessanter is de constatering dat veel mensen die een hoge leeftijd hebben bereikt bovengemiddeld scoren op een aantal eigenschappen. Zoals: ze reageren creatief op veranderingen. Ze kennen weinig angst. Ze behouden het vermogen om nieuwe dingen te ontdekken en tot stand te brengen. Ze behouden de energie om zich aan te passen. Ze zijn in staat nieuwe dingen te integreren in hun bestaan.
Je kunt het ook omgekeerd formuleren: wie zijn nieuwsgierigheid naar het onbekende verliest, verliest zijn vitaliteit en wordt extra snel oud. Dat is – kort gezegd – een belangrijke reden om ook na je 50ste nieuwe uitdagingen in je werk te zoeken in plaats van de dagen te tellen totdat je er mee mag stoppen, ook al heb je rechten opgebouwd en kan niemand je iets maken. Wie op zo’n calculerende manier werkt, zweeft volgens de auteurs ‘in een vaste baan om de aarde. Hij is door niets of niemand te bereiken en kan met geen mogelijkheid van zijn oude overtuigingen en gewoontes worden afgebracht.’
Maar dat betekent niet dat werken na je 50ste alleen maar rozengeur en maneschijn is. Integendeel. Een van de interessantste hoofdstuk van ‘Door de wol geverfd’ is ‘Omgaan met tegenslag’. Daarin verhalen van mensen van wie het specialisme bijvoorbeeld verouderd raakte of die door een reorganisatie tussen wal en schip belandden. Na iedere casus worden suggesties gegeven hoe je in een vergelijkbare situatie zou kunnen handelen.
Even inspirerend is het hoofdstuk ‘De formule voor succes’ met daarin verschillende stappen om niet bij de pakken neer te gaan zitten, maar te onderzoeken wat voor moois de toekomst op het werk voor jou in petto kan hebben. Het gaat om tamelijk basale dingen als: Accepteer de kilometers die je op de teller hebt. Ga op zoek naar flow. Blijf leren. Benut je ervaring optimaal. Communiceer open en maak vrienden.
Voor een belangrijk deel gaat het bij ‘Door de wol geverfd’ om mentaliteitsverandering. Terecht, want in het bijstellen van je verwachtingen ligt de sleutel tot fit en geïnspireerd doorwerken. Tot eind jaren zeventig van de vorige eeuw was het normaal dat mensen tot hun 65ste bleven werken. Waarom zou de nieuwe generatie dat niet kunnen?
Over Annegreet van Bergen
Annegreet van Bergen is econoom, auteur van de bestseller Gouden jaren en journalist.
