Mostert heeft zich laten inspireren door verschillende leermeesters. Naast meer bekende namen die de auteur als voorbeeld aanhaalt als David Kolb, Marshall Rosenberg, Socrates en Charles Darwin staan onder andere zijn moeder, studenten aan wie hij les heeft gegeven en collega's.
De wijze lessen die Mostert van zijn leermeesters heeft geleerd vat hij samen in 101 vuistregels en gaan over de essentie van het onderwijs. Of zoals hij zelf zegt: 'Veel van wat over en voor het onderwijs wordt geschreven is verleidelijk, maar daarmee nog niet verstandig. Over dat verschil gaat dit boek.'
Het boekje is een echt bladerboek en lijkt geen logische indeling te hebben. Voor de lezer die dat toch zoekt is er achterin het boekje een indeling op thema opgesteld. Aan elk thema is een aantal vuistregels gekoppeld. Enkele voorbeelden van de in totaal vijftien thema's zijn doelen, kennis, opdrachten, toetsing en competenties. Elke vuistregel plus toelichting beslaat een pagina, waarbij de leermeester wordt genoemd, de situatie waarin Mostert zich bevond met zijn leermeester en de vertaling van de vuistregel naar zijn eigen werk of naar het onderwijs meer in het algemeen.
Een erg leuke aanvulling op dit boekje is de praktijkwijzer. Mostert doet zes voorstellen aan de lezer om in gesprek te gaan over de vijftien thema's. Onder het motto: 'Vuistregels zijn er om in de praktijk gebracht te worden' stelt hij voor om bijvoorbeeld tijdens een stafvergadering, een teamoverleg, een collegeaal gesprek of een gesprek met studenten de vuistregels te bespreken en te zoeken naar de betekenis en de toepassing ervan in de eigen praktijk.
De liefde van Mostert voor leren spreekt uit elke bladzijde van dit boekje. Zijn woorden zijn zacht, weinig dwingend en bieden de lezer de mogelijkheid om zelf betekenis te geven aan zijn vuistregels. Ondanks de open deuren die ik zo nu en dan aantref (bijvoorbeeld laat studenten leren van elkaars verschillen) brengt Mostert mij ook nieuwe inzichten en geeft hij woorden aan iets waar ik nog geen woorden voor had.
Drie vuistregels in het bijzonder neem ik met beiden handen aan voor mijn eigen werkzaamheden, waarin het veranderen van opleidingstrajecten momenteel een hoofdrol speelt:
- Zorg ervoor dat bij de toetsopdrachten het werkwoord hetzelfde is als tijdens de opdrachten tijdens het onderwijs;
- Als je onderwijsvernieuwing ziet als een vernieuwing van het 'hoe' en niet van het 'wat', zal die vernieuwing mislukken;
- Schrap alle onderwijs dat 'inleiding' heet.
Mostert verrast me door in zo'n klein boekje zoveel wijsheden te delen. Daarnaast heeft hij me wederom doen inzien dat het kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een ander een prachtig beroep is.
Over Amber Zwartbol
Amber Zwartbol is onderwijskundige (bij een overheidsinstantie).
