Wie kies je om te zijn - ‘Kan iets losmaken bij de lezer’

Wie kies je om te zijn past in de huidige tijdgeesten ook in een misschien nieuw ingezette traditie over spiritualiteit, zingeving en leiderschap.

Roek Lips slaagt erin de lezer mee te nemen in de denkwereld van mensen die we tot op heden vooral kennen ‘van de buitenkant’, van meningen en gedrag in de openbare ruimte. Hoewel vrijwel alle gesprekken op zichzelf al de moeite waard zijn, is de thematische indeling van de gesprekken nuttig. Lips slaagt erin om steeds per thema een verbindende inleidende tekst te schrijven, die daarmee nog meer reliëf geeft aan de afzonderlijke verhalen.

Vijf delen

Deel 1 gaat over de vergankelijkheid en kwetsbaarheid van beschavingen. De vraag die daarin centraal staat is of we durven te erkennen dat we afhankelijk van elkaar zijn, dat we onze immateriële waarden weer zwaarder moeten laten wegen, dat we in bewegingen moeten komen, verantwoordelijkheid nemen en durven te kiezen.

Deel 2 gaat over het overschrijden van grenzen van de groei en de last die we collectief en individueel daarvan hebben. Een hoger bewustzijn is nodig om ons grensoverschrijdende gematerialiseerde gedrag een halt toe te roepen en te kiezen voor een pad dat niet bekend, glibberig, maar noodzakelijk ingeslagen moet worden.

Deel 3 gaat over het creëren van onze eigen werkelijkheid, welk gevaar daarin schuilt, maar ook wat voor mogelijkheden het biedt. Hier wordt dieper ingegaan op wat een groeiend bewustzijn van onszelf in relatie tot de omgeving kan betekenen. Bijvoorbeeld dat onderlinge verschillen er mogen zijn, maar ook overbrugd moeten worden, dat we onze eigen perceptie van de werkelijkheid een slag moeten draaien door mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden te zien. Uit de gesprekken rijst een beeld op dat vrijheid en discipline elkaar insluitende begrippen zijn. Vrijheid opgevat als autonomie impliceert altijd een ‘samen met anderen’ en discipline is de kunst van oefening en verinnerlijking.

Deel 4 gaat over het belang van kleine initiatieven die tot grote doorbraken kunnen leiden. Het besef dat we als individu niet in staat zijn om grote systeemveranderingen te realiseren omdat we er zelf deel van uitmaken vormt in feite een uitnodiging om uit het systeem te stappen en in het klein opnieuw te beginnen. Een nieuwe wereldordening, waarin niet uiterlijk en prestatie centraal staan, vraagt ook om een ander soort leiderschap. Begrippen en vermogens die daarmee samenhangen, zijn: luisteren, dienen, bescheidenheid, moed, kwetsbaarheid, consistentie, eenvoud, verbinding, reflectiviteit, ruimte bieden en toeval toelaten.

Het afsluitende deel 5 heeft als thema ‘jezelf zijn is een proces dat je regelmatig moet bijstellen’. Lips neemt ons mee bij de weg naar binnen, die er op neer komt dat we de angst van ons zelf onder ogen moeten durven zien, toegang zoeken tot het onbewuste en niet blijven steken in onze emoties maar hierop reflecteren. Luisteren naar onze innerlijke stem, leren maar ons niet in de weg te laten zitten door wat we geleerd hebben, dat zijn een paar invalshoeken die nadrukkelijk aan de orde komen.

Aanknopingspunten voor verandering

De waarde die de gesprekken voor Roek Lips hadden – het ervaren van een onbehagelijk gevoel over de complexiteit van de wereld, maar tegelijkertijd de inspiratie en hoop om met de verkregen inzichten aan de gang te gaan – is ook precies de reden voor mensen om dit boek zelf te lezen. Het besef van urgentie om afscheid te nemen van het neo-liberale mensbeeld, gekoppeld aan het verkrijgen van een beter inzicht in hoe we ons tot de wereld verhouden en de oproep om zelf bij te dragen aan verandering, klinken overtuigend. Indirect roept het boek op tot versterking van persoonlijk leiderschap door nieuwsgierig te zijn, het leven te begrijpen, te leren en reflecteren, alles in relatie te zien, te geloven in een (hoger) doel, uit te gaan van vertrouwen in de medemens, zelfkennis te hebben, eerlijk te zijn, nieuwe mogelijkheden te creëren, verantwoordelijkheid in vrijheid te tonen en dankbaar te zijn dat je mag zijn. Daarmee is het boek interessante kost voor een ieder die binnen organisaties wil werken aan een andere, op hogere waarden gebaseerde organisatie en – ruimer – binnen de samenleving aan een andere, betere samenleving. Het boek biedt niet alleen inzicht in de ‘geestesgesteldheid van de geïnterviewde’, maar kan ook iets losmaken bij de lezer zelf: inzicht bieden en aanknopingspunten geven voor verandering.