Onbewuste vooroordelen is een Amerikaans boek dat door Jolanda Prijs en Laura te Hennepe van de Benelux-tak van FranklinCovey is aangevuld met voor ons meer herkenbare voorbeelden. De insteek is zakelijk: bias bestrijden is een businesscase. Om de auteurs weer te citeren: ‘een hoofddoel van het onderzoeken van bias is ons bewust te worden van het onbewuste, zodat we de kwaliteit van onze beslissingen en relaties kunnen verbeteren.’ Dat geldt dus ook ver buiten zakelijke situaties en relaties. De auteurs krijgen met deze insteek een podium voor een breder zeer belangrijk onderwerp. Want: hoe gaan wij met elkaar om? Welke rol spelen onze vooroordelen hierin? Zet het nieuws maar aan en zie hoe bias de actualiteit beïnvloedt.
Beperkte supercomputers
Maar eerst: wat is bias eigenlijk? De auteurs geven een heldere definitie: een bias is een voorkeur voor of tegen iets. En onbewuste bias betreft vaak overtuigingen waarvan we domweg hebben besloten dat het feiten zijn, ongeacht het bewijs. En die onbewuste bias hebben we allemaal. Zo zijn we nu eenmaal geprogrammeerd: we kunnen niet alle informatie die we de hele dag tot ons krijgen rationeel beoordelen. Een mooie metafoor: onze hersenen zijn supercomputers met een beperkte capaciteit. En dus creëren ze cognitieve doorsteekjes om toch snel alle informatie te kunnen verwerken: bias!
Praktische insteek
Er zijn in de wetenschap meer dan 180 soorten bias onderkend. In het boek worden er maar 6 daarvan uitgewerkt en een paar andere terloops genoemd. Jammer, ik had graag wat meer inzicht gehad in nog veel meer soorten bias. Aan de andere kant wel begrijpelijk, het boek richt zich vooral op de praktische kant: van het herkennen en bestrijden van bias tot het toepassen in het HR-beleid. En het mag dan wel een harde businesscase zijn, de belangrijkste wapens in de strijd tegen bias blijken mindfulness, nieuwsgierigheid, empathie, verbinding en vooral moed.
Versterk binding
Een minpuntje: het boek is sterk Amerikaans in zijn aannames en voorbeelden, van onder andere personen, bedrijven en tv-programma’s. Jammer dat de Europese auteurs daar naast een vertaalslag met eigen aanvullingen niet ook nog een hertaalslag overheen gedaan hebben. Dat had het boek nog herkenbaarder gemaakt. Ook een bias is tenslotte: herkennen we het? Dan vertrouwen we het eerder!
Onbewuste vooroordelen biedt inzichten, maar is ook een werkboek: ieder hoofdstuk eindigt met soms pittige en confronterende reflectievragen en met toepassingen van de inhoud voor leidinggevenden. Het boek draagt daarmee extra bij aan het doel dat in de subtitel staat: herken en overwin je bias en versterk de binding in je team.
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).
