In Oud zeer vertelt Bram Bakker aan de hand van zijn eigen jeugd en de kwetsuren die hij daarin opliep (‘oud zeer’) hoe hij zich pas na zijn vijftigste bewust werd van zijn pijn en welke invloed die op zijn volwassen leven heeft. Bram Bakker schreef dit boek voor lezers met interesse in het psychisch (dis)functioneren van de mens. Naast zijn eigen verhaal geeft hij veel informatie over trauma’s en effectieve verwaarlozing plus de effecten daarvan op lichaam en geest.
Criticaster
Jarenlang was psychiater Bram Bakker groot criticaster van zijn eigen beroepsgroep. Maar eigenlijk wilde hij er juist bij horen, weet hij nu. Zelf kon hij absoluut niet tegen kritiek. Nogal krom, maar hij was dan ook een verongelijkte boze man die niet of nauwelijks in contact stond met zijn eigen gevoel. Daarnaast was hij helemaal niet aardig voor zichzelf en had hij voortdurend behoefte gezien te worden. Uiteindelijk heeft hij ervoor gekozen zijn registratie als psychiater te laten verlopen. Ook nu nog vindt hij het lastig om met kritiek om te gaan, maar hij begrijpt inmiddels wel waardoor dat komt.
Oud zeer
Intussen heeft hij, door ernstige onverklaarbare lichamelijke klachten een tijd tot stilstand gebracht, zijn eigen pijn leren kennen en ontdekt dat hij kwetsuren uit zijn jeugd altijd had ontkend. Dergelijk ‘oud zeer’, legt hij uit, is voor iedereen vormend en laat positieve en negatieve sporen na.
In Oud zeer ligt het zwaartepunt op de impact van affectieve verwaarlozing (emotional neglect). Bram Bakker wil mensen leren inzien waarom ze telkens tegen bepaalde dingen aanlopen in werk en privé. Veel (onverklaarbare) lichamelijke klachten als burn-out, fybromyalgie en prikkelbare darm syndroom (pds) zouden wel eens hun oorzaak kunnen hebben in ‘oud zeer’, stelt hij. ADHD is zijns inziens ook een manier om om te gaan met ‘oud zeer’.
Jeugd
In de praktijk blijkt dat relatief kleine gebeurtenissen in iemands jeugd vaak grote gevolgen hebben in iemands gevoelswereld en op het gedrag als volwassene. Vaak gaat het niet eens om de nare ervaring zelf, maar om de reactie daarop van de omgeving, meestal de ouders. Waren zij ervoor je met liefde en aandacht of bagatelliseerden ze je verhaal, waardoor je je alleen, eenzaam en niet gezien voelde in je pijn en verdriet. De kwetsbaarheid verstopt zich vaak in het lichaam en als die oude pijn wordt getriggerd steekt die weer de kop op.
Lichaamswerk
‘Oud zeer’ stelt Bram Bakker is het beste op te lossen door te (leren) ontspannen en de signalen van je lichaam te her- en erkennen. Lichaamswerk en familie-opstellingen kunnen daarbij erg goed helpen, weet hij inmiddels uit eigen ervaring. Het lichaam verdient een veel prominentere plaats in de psychiatrie van de toekomst, naast en gelijk aan het brein. Denken dat alles rationeel is te verklaren gaat verdwijnen. Voelen is nooit in een maat of getal te vangen, schrijft hij.
Wortels van gedrag
In Oud zeer vermengt Bakker zijn ervaringen als psychiater met zijn persoonlijke. Hij vermoedt dat in veel ogenschijnlijk goed functionerende volwassenen beschadigde meisjes en jongens zitten verborgen.
We zijn ons meestal niet bewust van de motieven die ons gedrag bepalen. Gedrag heeft wortels, vaak tot in vorige generaties! Kinderen met ‘oud zeer’ merken vaak dat hun verhaal niet door hun ouders gehoord kan worden, omdat ouders binnen hun mogelijkheden (en meestal met goede bedoelingen) gedaan hebben wat zij konden. Een moeilijk kind zijn voor je moeder, is iets anders dan een moeilijk kind zijn, schrijft Bram Bakker.
Durven dromen
De voormalig psychiater stelt zich kwetsbaar op in dit boek dat bestaat uit handzame, korte, makkelijk leesbare hoofdstukken met tussendoor verhalen uit zijn praktijk. Uiteraard geeft hij ook tips hoe je met eigen kwetsuren kunt omgaan.
Zelf wil hij de rest van zijn leven niet meer boos zijn en overal kritiek op hebben, maar juist uitgaan van het goede in de mens, mogelijkheden en kansen zien, durven dromen in plaats van stiekem bang zijn.
Over Ineke Peters
Ineke Peters is redacteur, tekstschrijver en journalist.
