Op werkdagen voor 23:00 besteld, morgen in huis Gratis verzending vanaf €20

Recensie

Awe - Prachtig boek vol bijzondere verhalen 

Van de eindeloze sterrenhemel die ons ver in het heelal laat kijken, tot het Oekraïnse meisje dat een liedje van Frozen zingt in een schuilkelder tijdens de eerste Russische aanvallen, het geeft ons kippenvel en we voelen een groot ontzag dat niet is uit te leggen. Wat is verwondering precies? Wat gebeurt er en wat doet het met ons? 

Freija van Duijne | 14 februari 2023 | 5-7 minuten leestijd

Dacher Keltner, hoogleraar aan de Berkeley Universiteit, doet al meer dan vijftien jaar onderzoek naar verwondering. In zijn eerdere boeken (De machtparadox en De mens is niet slecht) is het ook een thema. Dit boek over verwondering is Keltner gaan schrijven na het overlijden van zijn jongere broer met wie hij zijn leven lang een diepe band heeft gehad. Samen hebben ze vele avonturen beleefd. Hij was erbij toen Rolf overleed. De overgang van leven naar dood is even onbegrijpelijk als intens en emotioneel. Het is iets groots en mysterieus. Het overstijgt ons begrip van de wereld. Keltner was ‘awe struck’, maar in de periode daarna was hij overvallen door gemis. Hij kon nergens meer verwondering in zien en voelde zich ‘awe deprived’. Het leven met Rolf en zijn overlijden vormen een rode draad in dit boek, wat het heel persoonlijk maakt.

De acht wonderen van het leven

In zijn zoektocht naar verwondering komt hij erachter dat ook veel alledaagse ervaringen verwondering kunnen oproepen, als we ervoor open staan. Zijn lab doet allerlei onderzoek naar verwondering. Een prachtige bron zijn de honderden ‘awe stories’ van mensen over de hele wereld. Die rake en ongefilterde persoonlijke verhalen over verwondering komen door het hele boek terug. De acht wonderen van het leven ziet hij in de goedheid van anderen, collectieve bruismomenten, natuur, muziek, visueel ontwerp, spiritualiteit en religie, leven en dood, en openbaringen. Geld en bezit worden niet genoemd en roepen blijkbaar totaal geen verwondering op. In de verhalen van deze mensen komt een diep gevoel van dankbaarheid naar voren en ontzag voor de giften van het leven.

Mysterie en nieuwsgierigheid

Een van de dingen die gebeuren tijdens een moment van verwondering is dat het ‘zelf’ niet meer zo relevant is. Je voelt je onderdeel van iets groters en de grenzen tussen jezelf en het grotere vervagen. Je hoeft niet meer in controle te zijn, en je kan je openstellen voor de ervaring van mysterie. Het roept nieuwsgierigheid op en een wil om te onderzoeken. Newton en Descartes waren beide verwonderd door het verschijnsel van de regenboog. In verschillende tijdperken dreef het beide tot het uitzoeken van de wiskundige principes van licht, kleur, sensatie en perceptie. De verwondering bracht hen zo ver dat ze urenlang geabsorbeerd konden zijn door wetenschappelijk onderzoek.

Lichamelijke en gezamenlijke beleving

De ervaring van verwondering is heel lichamelijk. We zijn tot tranen geroerd en we voelen kippenvel. Vaak ervaren we verwondering samen met anderen en worden we geraakt door wat iets met anderen doet. Geluiden zoals ‘ooh’, ‘waow’ en ‘ahh’ zijn universele geluiden die mensen over de hele wereld herkennen. Verwondering voelen we ook als we op een muziekfestival zijn of in een sportstadion en iedereen beweegt op de muziek of juicht met de sporters. We voelen wat anderen voelen en er ontstaat een collectief bewustzijn. Deze collectieve vervoering gaat voorbij aan woorden. Muziek is sowieso een manier van emoties beleven waar geen woorden aan te pas komen. In muziek beleven we het samenzijn.

Geraakt door de goedheid van mensen

De meest gedeelde ervaringen van verwondering gaan over de goedheid van mensen. We worden geraakt door een onzelfzuchtige maar dappere daad van iemand die te hulp schiet of het voor een ander opneemt op een moeilijk moment. Deze morele schoonheid van mensen inspireert ons om zelf ook genereuzer en hulpvaardiger te zijn. Dankbaarheid is een van de manieren waarop we respect tonen voor anderen. Ons taalgebruik zit vol met complimentjes en indirecte bewoording om ons respect te tonen. De goedheid in ons spreken is een manier om bruggen te bouwen en vreedzame relaties te onderhouden.

Verbintenis met het web van het leven

Op de kaft van het boek staat een foto van het noorderlicht, een van de wonderen van de natuur. Niet verwonderlijk dat mensen geraakt worden door de overweldigende schoonheid van de natuur. Op de rand van de Grand Canyon en onder de Giant Sequoia’s in Californië voelen we ons klein en nietig. Ons ego doet er niet zo meer toe. Het stelt ons in staat de hectische momenten in ons eigen leven te zien vanuit een groter perspectief, waardoor we ons minder druk maken om kleine, onbelangrijke dingen. We voelen ons meer verbonden met het leven op aarde, met het verleden en de toekomst. We voelen ons onderdeel van het web van het leven. We hebben minder de neiging om vraagstukken op te knippen en we zetten onze reductionistische bril af.

Composteren van religieuze ervaringen

Veel verhalen van verwondering zijn religieuze ervaringen van een goddelijke aanwezigheid of de wondere verrichtingen van een heilige. Religie is getransformeerd in de loop van de tijd. Het Christendom is nog steeds relevant, maar het moet zich wel ontdoen van een seksistisch en koloniaal verleden. Keltner spreekt met een dominee (een donkere vrouw) die de vergelijking maakt met composteren. De oude associaties moeten worden afgebroken. Het spirituele vuur kan dan worden gedestilleerd. Samen beleven mensen mystieke ervaringen die het geloof en de verbintenis tussen mensen weer verder brengen. De mystieke verwondering is wild. Het brengt een verandering in je bewustzijn teweeg. De ervaring beleef je in een staat van volle overgave. Over psychedelica wordt wel gezegd dat ze mensen werkelijk doen veranderen. Maar wat er eigenlijk gebeurt is dat de psychedelische ervaring ons helpt onze authentieke zelf te ervaren en dichter bij onszelf komen. Religieuze en spirituele momenten van verwondering doen ons ervaren dat we in ons leven worden bijgestaan door een zachte, vriendelijke kracht vanuit het universum.

Verwondering en een gelukkig leven

Levenslessen over geluk staan centraal in Keltner’s universitaire werk. Hoe kun je een goed leven leiden? Een belangrijk antwoord op deze vraag is openstaan voor de acht wonderen van het leven en meer alledaagse verwondering in je leven toelaten. In de coronatijd heeft Keltner veel publiciteit gehaald met wat hij noemt ‘awe walks’, wandelingen waarbij je heel bewust openstaat voor al het mooie en bijzondere dat je onderweg tegenkomt. Mensen worden er werkelijk gelukkiger en gezonder van. Ik vind Keltner een van de meest interessante psychologen van dit moment en ik volg zijn werk al jaren. Awe is een prachtig boek vol bijzondere verhalen en wetenschappelijke duiding. Verwondering is een ongrijpbaar begrip. Het is Keltner gelukt om op allerlei lagen duiding te geven.

Over Freija van Duijne

Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.

Deel dit artikel

Wat vond u van dit artikel?

0
0

Boek bij dit artikel

Populaire producten

    Personen

      Trefwoorden