Volgens Wassink is de kern van zijn boek Leider zijn in dialoog dat je ‘er bent’ als leider. Maar wat bedoelt hij daarmee? Hij neemt de nodige tijd om tot een antwoord te komen. Samenvattend kun je stellen dat je als leider in gesprek gaat en een echte dialoog weet te voeren. Wat knap aan dit boek is dat de auteur beschrijft hoe je dat doet en hoe dat gaat. Hiermee brengt hij verdieping aan waar andere auteurs zouden stoppen. Thema’s als moed, volwassenheid, gespreid leiderschap en innerlijk kompas komen voorbij.
De bedoeling
Voor Wassink is een belangrijke verantwoordelijkheid van leiderschap het bepalen van de bedoeling. Dat mogen leiders niet delegeren, wel de uitvoering. Om tot goede interactie te komen kan het helpen je ervan bewust te worden dat mensen goede verhalenvertellers zijn. Een gesprek kunnen voeren over de bedoeling van de organisatie is daarom een belangrijke vaardigheid van de leider.
Verantwoordelijkheid
Wassink geeft diepgang aan het begrip ‘verantwoordelijkheid’, door het onderscheid met aansprakelijkheid duidelijk te maken. Hij geeft aan dat je aansprakelijk bent voor datgene wat formeel is vastgelegd en dat je verantwoordelijk bent voor de persoonlijke keuzes die je maakt. Dit onderscheid heeft alles te maken met het onderscheid tussen respectievelijk macht en gezag. Door het als leider te hebben over persoonlijke keuzes ontstaat balans tussen gezag en macht. Die balans is noodzakelijk om duurzaam invloed uit te oefenen.
Erkenning
Er zijn als leider betekent dat je de ander ziet. In dit verband staat Wassink stil bij het onderwerp erkenning. Hij komt hier met een interessant perspectief en stelt dat erkenning niet begint bij de stap die de ander moet zetten, maar om het gebaar dat de leider maakt. De leider moet voorop gaan, het voorbeeld geven zodat de ander zich uitgenodigd en veilig voelt.
Interactie
De leider die Wassink beschrijft is met zijn aandacht niet gericht op het eindresultaat, maar is vooral op de interactie en de complexiteit van de vraagstukken gericht. Complex in de betekenis dat een vraagstuk nooit vanuit één perspectief opgelost kan worden.
Dat betekent dat hij verbindingen probeert te leggen. Het resultaat is een gevolg van de verbindingen en is niet langer de focus waar alles op gericht moet zijn.
Dit laatste punt is misschien wel een van de grote dilemma’s waar veel leiders tegenaan lopen: het wel willen, maar niet kunnen of durven omdat de organisatie het niet toestaat. Het veranderen van de focus, door niet het resultaat centraal te stellen maar het hoger gelegen (maatschappelijk) doel, vereist niet zozeer marktkennis als wel zelfkennis. De moed hebben om tegen de stroom in te roeien. Een bekend voorbeeld is Paul Polman bij Unilever die de moed had om de aandeelhouderswaarde niet langer centraal te stellen.
Wassink merkt daarover op dat je als leider alleen maar kunt veranderen als je het heel graag wilt of dat je geen andere uitweg meer ziet. Het gaat niet alleen de intrinsieke motivatie als leider maar ook de moed hebben om persoonlijke keuzes te maken.
Dialoog
De auteur is een groot voorstander van de dialoog en het delen van verhalen waarbij emoties vrij komen. Hij spreekt in dit geval van ‘de plek der moeite’: de moed die nodig is om tot een andere -diepgaande - interactie te komen. Moed als het midden tussen angst en overmoed, moed die hoop biedt en inspiratie brengt naar mensen. Dat is een vorm van leiderschap waar zo veel organisaties naar zoeken (maar vaak nog alleen met de mond belijden). Waarschijnlijk omdat ze handelingsverlegen zijn: niet weten waar en hoe te beginnen. Om die reden heeft de auteur allerlei werkvormen opgesteld die uitnodigen om in gesprek te gaan met de eigen mensen. Het zijn heel eenvoudige oefeningen, zo eenvoudig dat je er zelf niet opkomt. Wassink helpt de lezer met een ruim aanbod aan mogelijkheden. Zo biedt hij een werkvorm aan die als alternatief kan gelden voor het wekelijks overleg. Hoe? Zet de tafels weg en vorm een kring om met elkaar in gesprek te gaan. Een werkvorm die iets doorbreekt. Wat je nodig hebt? Moed en weten vanuit welke bedoeling je dit doet als leider.
Leider zijn in dialoog is een goed geschreven en verdiepend boek dat leiders helpt om terug te keren naar de bedoeling van de organisatie.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
