Toch niet weer een boek over communicatie? Dat was m’n eerste gedachte bij het zien van Vraag raak. Na het lezen, met wat voorkennis ben je er in anderhalf uur doorheen, ben ik positief gestemd. Vraag raak biedt inzicht en een concreet model voor de inzet van kwalitatieve vragen waarmee je het discours van gesprekken wezenlijk kunt veranderen. Ten goede.
De kunst van vragen stellen
In dit boek staat de kunst van vragen stellen centraal. Van Rossem gebruikt het beeld van de pijl en boog: ook vragen kan je raak schieten. En, zoals we in het eerste deel lezen, om een aantal redenen kunnen we ook behoorlijk ons doel missen. Vooral als we vanuit ons eigen referentiekader de interactie aangaan.
Het boek is veelal geënt op de Vroedvrouw-aanpak van de filosoof Socrates, die leefde in de vijfde eeuw voor Christus. Socrates liet als het ware inzichten en ideeën geboren worden door consistent door te vragen. De later ontwikkelde ‘socratische methode’ vormt het theoretische fundament van dit boek Vraag raak.
Hoe was je dag?
Als je je kind van 8 aan de keukentafel ‘s avonds vraagt: ‘hoe was je dag?’ krijg je waarschijnlijk een ander antwoord dan bij de vraag ‘wat was het allerleukste vandaag?’. Van Rossem legt uit dat, terwijl de eerste vraag opener lijkt, ‘ie eigenlijk meer gesloten is dan de tweede en minder reactie oplevert. Een inzicht dat ik ook in een opleiding appreciative inquiry tegenkwam: woorden creëren werelden, dat principe onderkent Van Rossem volledig.
Technieken
In Vraag raak vind je luistertechnieken zoals ‘naar beneden en naar boven vragen’, ‘cognitieve empathie inzetten’ en ‘leeg luisteren’ als tegenhanger van ‘vol luisteren’. Het boek is doorspekt met oefeningen, waardoor suggesties niet in het abstracte blijven hangen. Je leert mensen via het stellen van vragen te beïnvloeden, zonder dat het een manipulatief ‘trucje’ wordt.
Herkenbaar
Ik herken in het boek filosofische invalshoeken en communicatie elementen uit vele andere boeken. Denk aan de boeken van Elke Wiss, of Marshall Rosenberg. Ook herken ik impliciet een sociaal constructivistisch uitgangspunt: betekenis ontstaat in interactie. Wat maakt dit boek dan anders? Ik denk toch vooral de directe toepasbaarheid. Ik zou het zo aanbevelen in een opleiding die ingaat op mensen begrijpen en beïnvloeden.
Ambacht
Ik heb Vraag raak met plezier gelezen. Mooi vind ik de bescheiden pretenties van Van Rossem: het is geen organisatieoverstijgend boek, het boek is vooral voor leidinggevenden die voelen dat ze meer uit hun gesprek kunnen halen. En dat is vaak zo. Want goede vragen stellen is een ambacht dat maar weinigen echt beheersen.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessmentpsycholoog, coach, auteur en spreker. Als expert op het gebied van organisatiepsychologie helpt hij mensen, teams en organisaties hun keuzeruimte te zien én benutten. Hij ontwikkelde zich tot een van Nederlands meestgelezen psychologen en coaches. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. Op dit moment schrijft hij aan zijn derde boek.
