Dat het ethisch bewustzijn in organisaties steeds belangrijker wordt, blijkt uit vele managementboeken die de laatste jaren verschijnen. Of het nu gaat over leiderschap, stakeholdermanagement, communicatie, gedrags- of bedrijfskunde of andere disciplines in organisatiemanagement: de term ethiek, en hoe je dit vertaalt naar de praktijk, wordt in dit soort publicaties slechts sporadisch of nooit expliciet genoemd. Toch draait het hier in de kern wel om.
Systeemdenken
Wat deze vakboeken verder gemeen hebben, is de constatering dat het huidige bedrijfseconomische model, gericht op efficiëntie en economische groei, het plafond heeft bereikt. We zitten gevangen in systeemdenken en zijn daardoor niet meer in staat om mensgericht samen te werken. Dit leidt tot verminderde efficiëntie, werkgeluk dat verdwijnt, en zelfs het besef bij velen dat ze eigenlijk een ‘bullshitbaan’ hebben.
De mens centraal
In ook het pas verschenen boek Zo werkt de mens waarschuwt Marc Vollebregt voor deze ontwikkelingen. Hij stelt dat het tijd is om menselijkheid weer centraal te stellen. Dit kan door vertrouwen, verbinding en verantwoordelijkheid te bevorderen binnen teams. Volgens hem zijn emotionele behoeften, veiligheid en onderlinge relaties belangrijker geworden dan harde cijfers in het werkproces. Een treffend fragment uit zijn boek luidt:
‘Dag in dag uit werken we samen. Vandaag de dag is dat 50 procent meer dan 20 jaar geleden, en bij veel bedrijven besteden medewerkers ongeveer 80% van hun tijd aan vergaderingen of het beantwoorden van vragen van collega’s. Door de jaren heen heb ik gezien dat de meeste spanning die mensen ervaren op hun werk, helemaal niet met de inhoud te maken heeft, maar met de manier waarop we samenwerken. Laat dat laatste nou enorm onderbelicht zijn, waardoor we niet doorhebben dat het de oorzaak is van veel problemen.’
Volgens Vollebregt los je dit soort problemen niet op met oppervlakkige functietitels zoals Happy People Officers. Juist een gebrek aan aandacht voor het menselijke aspect leidt tot conflicten, inefficiënte vergaderingen en onveilige werkomgevingen.
Belangrijke adviezen
Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel analyseert de problemen en biedt een historische context van ons huidige werkklimaat. Het tweede deel richt zich op oplossingen en het ontwikkelen van een cultuur waarin menselijkheid centraal staat.
Een aantal adviezen samengevat:
Waardeer medewerkers en creëer een veilige omgeving: Zorg dat ze zich vrij voelen om hun mening te geven, vooral als ze het ergens niet mee eens zijn. Dit versterkt vertrouwen.
Focus op emotionele behoeften, niet uitsluitend op productiviteit: Luister naar wat medewerkers nodig hebben en handel hiernaar.
Benadruk verantwoordelijkheid: Zowel individueel als collectief. Dit versterkt betrokkenheid.
Stimuleer samenwerking in plaats van controle: Betrek medewerkers bij besluitvorming en geef ze eigenaarschap.
Toepasbare inzichten
Zo werkt de mens is een toegankelijk geschreven boek met veel inzichten en praktische adviezen, waarvan ik er slechts enkele heb verraden. Ze zijn niet alleen relevant voor managers, maar voor iedereen die graag betrokken is, en met plezier naar het werk gaat.
Over Nico de Leeuw
Nico de Leeuw is auteur en behalve communicatie-adviseur ook actief blogger, spreker en gastdocent. Van origine is hij journalist en was hij actief als tv-programmamaker bij tv-omroepen. Na een overstap werkte hij als communicatieadviseur en woordvoerder bij diverse publieke organisaties als strategisch communicatie- en mediaspecialist en woordvoerder.
