Wanneer je coacht, wil je iets bereiken. Of eigenlijk: je wilt dat iemand anders iets bereikt. Sergio van der Pluijm wil je helpen om dat doelgericht aan te pakken.
De wereld van coaching in Nederland kent momenteel twee samenhangende trends. Aan de ene kant is het aantal coaches de afgelopen jaren explosief gegroeid. Er zijn zó veel coaches dat mensen het vak niet altijd meer serieus lijken te nemen. ‘Je kunt altijd nog coach worden’ is inmiddels een veelgehoorde uitspraak.
Aan de andere kant groeit ook het streven naar kwaliteit en onderbouwing. Een logische reactie op de wildgroei, want als beroepsgroep wil je relevant blijven en je onderscheiden. Je ziet dan ook dat beroepsverenigingen nadrukkelijk positie innemen. We willen weten wat het aanbod is binnen coaching, hoe we dat kunnen vergelijken en welk bewijs er is voor de effectiviteit ervan.
Recente boeken die bijdragen aan die zoektocht naar relevantie zijn De essentie van coaching, Zin en onzin over coaching en dit boek: Wat effectieve coaches anders doen.
Titel
Een titel is het halve boek, en deze titel heeft marketingwaarde. Wat effectieve coaches anders doen raakt iets in mijn onderbewuste. Blijkbaar moet ik iets anders doen dan ik nu doe, omdat ik effectief wil zijn. Ik wil bij die groep horen: de effectieve coaches! Toch wringt het. Van der Pluijm weet immers niet wat ik op dit moment doe, laat staan of ik effectief ben. Hij voelt die spanning zelf ook, want in de inleiding legt hij het uit. Hij vergelijkt het met koken: de kok maakt het verschil, niet de keuze voor Frans of Italiaans. Maar ook dan ben ik nog niet helemaal overtuigd – hij weet nog steeds niet of ik, in zijn metafoor, een goede kok ben. Hij wordt pas geloofwaardig wanneer hij schrijft:
‘Ik wil zijn zoals die zenmeester die tegen zijn leerling zei: je bent perfect zoals je bent én er is ruimte voor verbetering.’
Mijn eigen argument is vooral logisch: ik zou dit boek niet lezen als ik niet openstond voor verbetering, dus mag je ervan uitgaan dat ik wíl verbeteren.
Doorborduren
Eerder las ik de boekenserie Coachen 3.0, waarin Van der Pluijm drie coachingsmethoden behandelt: motiverende gespreksvoering, oplossingsgerichte gespreksvoering en ACT. In dit nieuwe boek borduurt hij voort op meer universele elementen uit dat drieluik – elementen die te maken hebben met de houding van de coach. En dat doet hij in zijn kenmerkende, toegankelijke stijl.
In acht hoofdstukken behandelt hij onderwerpen die op het eerste gezicht wat abstract lijken. Zo gaat hoofdstuk 2 over waarderen, hoofdstuk 6 over hoop geven.
Opbouw
Elk hoofdstuk heeft een duidelijke, intuïtieve opbouw. Het hoofdstuk over hoop begint bijvoorbeeld met het ontstaan van de ‘superhero therapy’, een behandelvorm waarin hoop een centrale rol speelt. Daarna volgt een beschrijving van de plaats van hoop in de positieve psychologie, gevolgd door een verkenning van het verschil tussen hoop en valse hoop. Een gesprekstechniek, uitgewerkt in dialoogvorm, laat zien hoe het werkt in de praktijk. Drie bladzijden met negen praktische tips geven aan waar ik zelf op kan letten. Tot slot volgen enkele vragen voor zelfreflectie en een samenvatting.
Balans
Wat me opvalt, is de balans tussen speels, serieus en praktisch. De hoofdstuktitels zijn speels: Hocus, pocus, focus (hoofdstuk 3) en De gratie van acceptatie (hoofdstuk 7) klinken luchtig, maar blijven juist daardoor hangen. Van der Pluijm is bovendien dol op lijstjes en acroniemen: 12 obstakels bij empathisch luisteren, de stappen CASH bij motiverende gespreksvoering, en motiverend informeren met FRAMES. Vrijwel alle ezelsbruggetjes worden uitgewerkt in concrete voorbeelden, zodat je snapt hoe ze in de praktijk werken.
Van der Pluijm blinkt uit in het hanteerbaar maken van een bekende paradox binnen coaching: als je als coach volledig vasthoudt aan technieken en stappenplannen, bereik je niets. Maar zonder technieken verzandt coaching in een vrijblijvend gesprek, en is het niet effectief. In zijn nuchtere stijl maakt Van der Pluijm duidelijk dat effectieve coaching niet vanzelf komt. Als coach moet je vaardigheden trainen én die inzetten vanuit aanvoelen en betrokkenheid.
Bewijs
Terug naar de bewijsdrang van professionals in het coachvak. Ook in dit boek komt wetenschappelijke onderbouwing aan bod. Van der Pluijm is eerlijk: het meeste bewijs komt uit onderzoek naar therapie, niet naar coaching. Toch accepteert hij dat bewijs grotendeels, omdat coaching in de praktijk veel op therapie lijkt. Omdat hij werkt met drie specifieke technieken, blijven ook zijn inspiratiebronnen beperkt. Zo komen Carl Rogers en Milton Erickson opvallend vaak langs.
Ondanks de lichte zelfpromotie die erin doorklinkt is Wat effectieve coaches anders doen een goed boek over coaching. Ik kan het zeker aanraden.
Over Hans de Witte-van Mierlé
Hans de Witte - van Mierlé is coach, projectmanager en trainer. Hij werkt in het sociaal domein, met als specialisaties participatie, gedragsverandering, brede samenwerking en transitietrajecten.
