De ideeën van een lezende topman

Zoals in wel meer gespecialiseerde vakgebieden, lopen ook auteurs van managementboeken het risico dat zij voor een kleine groep ingewijden gaan schrijven. Zij delen het idioom en hun referentiekader en beschikken over een soortgelijke kennis, waardoor zij naar binnen gericht raken en de voeling met de praktijk kwijtraken. Dan kan een boek als dat van voormalig uitgever Pieter de Jong, Het avontuur van leidinggeven, verfrissend werken.

Pieter de Jong (1943), die zijn carrière begon bij Wolters-Noordhoff, trad in 1986 toe tot de directie van Weekbladpers (nu WPG Uitgevers) en was tussen 1994 en 2008 directievoorzitter en algemeen directeur. Behalve topman dus ook een lezer, en dat is vanaf het eerste moment duidelijk in zijn kleine reisgids. In het slothoofdstuk beschrijft hij hoe hij in de loop der jaren een voor zichzelf relevante stapel artikelen en teksten over leidinggeven heeft verzameld: interessante verhalen die hij las, scheurde hij uit en, om elk halfjaar een selectie te maken van wat de toets van de tijd had doorstaan.

Zo ontwikkelde hij in de loop der jaren zijn visie op de verschillende elementen van leidinggeven. Hij maakte gebruik van de ideeën van denkers als Drucker, Peters & Waterman, Collins, Mintzberg en Covey, maar scherpte zijn geest ook aan literaire grootheden als Szymborska, Kafavis en Haasse. Altijd bereid om intelligente ideeën tot zich te nemen en de waarde ervan in de praktijk te onderzoeken. Daar onderscheidt het boek zich mee: de praktijkervaring die eruit spreekt.

Tussen de regels door krijg je haast de indruk dat De Jong een ongebruikelijke vorm heeft gekozen voor zijn memoires, zonder in te gaan op de gebeurtenissen die hem voor ogen stonden. Hij strooit kwistig met toevoegingen als ‘naar mijn mening’, ‘in mijn ogen’ en ‘zoals ik dat noem’. Dat maakt deze reisgids tot een zeer persoonlijk verhaal waarin de schrijver het werk van de toonaangevende managementdenkers met groot gemak koppelt aan zijn eigen ideeën én aan zijn ervaring.

Daar is hij na zijn terugtreden in 2008 niet mee gestopt, want hij citeert ook werk van recenter datum, zoals De natuurlijke leider van Mark van Vugt en Anjana Ahuja. ‘Als je niet elke dag met een stok in je ziel roert, dan vries je dicht’, citeert hij instemmend de Groningse schrijver Gerrit Krol.

Jammer is wel dat de uitgeverij een paar steekjes heeft laten vallen bij deze publicatie van haar voormalig topman. De korte interviews met jonge toppers uit het bedrijfsleven zijn nauwelijks als zodanig herkenbaar en erg slordig. Bovendien getuigt het niet van grote scherpte om Mark van Vugt, met wie De Jong in het begin van zijn boek uitgebreid in dialoog gaat, op te voeren als Van Vught.