Dat is minder vanzelfsprekend en daarover gaat het zeer overzichtelijke en toegankelijke boek CIO 3.0 – Het verschil maken bij digitale transformatie van Karin Zwiggelaar en Antoon van Luxemburg.
In het boek ‘CIO 3.0 – Het verschil maken bij digitale transformatie’ voeren Karin Zwiggelaar en Antoon van Luxemburg een goed gedocumenteerd betoog voor de ‘upgrade’ van de ‘Chief Information Officer’ (CIO) in organisaties. De auteurs, beiden werkzaam bij M&I/Partners, maken daarbij gebruik van hun ruime advieservaring. Ze richten zich met hun boek op ‘directie, bestuurders, businessmanagers, HR-managers, ICT-managers en ICT-professionals’. Klassieke benaderingen voldoen niet meer, daarvoor gaan de veranderingen te snel, en ze doen ook geen recht aan de steeds dominantere positie die ICT inneemt in organisaties. Vandaar het pleidooi voor een CIO 3.0.
Vertrekpunt voor dit boek zijn de ingrijpende maatschappelijke en economische veranderingen en de snelle ontwikkeling van ICT. Na twee inleidende hoofdstukken over deze ontwikkelingen schetsen de auteurs in het kernhoofdstuk wat dit betekent voor de rol van eerstverantwoordelijke voor ICT in organisaties, de CIO. In twee uitleidende hoofdstukken vinden we dan een uitwerking van de manier waarop de digitale transformatie kan plaatsvinden en wat dit betekent voor de organisatorische inrichting van de ICT-functie. Het betoog wordt afgewisseld door afbeeldingen, schema’s en casuïstiek, en het wordt gecompleteerd met een heldere begrippenlijst, een uitgebreide literatuurlijst en een nuttige index.
In hoofdstuk 1 (Via crises naar een nieuwe economie) schetsen de auteurs in grote lijnen en met concrete voorbeelden de ontwikkelingen in de maatschappij. Ze beargumenteren dat er sprake is van een kanteling naar een netwerksamenleving, met kansen voor bottom-up en kleinschalige initiatieven. Dit vraagt om permanente flexibiliteit, verandering van businessmodel en de juiste inzet van ICT. Ik vind het heel positief dat het boek begint met een duiding van de context, maar de taal kan iets minder dreigend (crises, ontslagen, schaduwzijde, teloorgang).
In hoofdstuk 2 (Digitaal wordt leidend) staat overzichtelijk beschreven dat ICT van rol verandert, van meer ondersteunend naar strategisch. En dat heeft consequenties. De CIO 1.0 was vooral gericht op efficiënte ICT, de CIO 2.0 op verbinding tussen business en ICT (informatiemanagement) en de CIO 3.0 richt zich op de innovatie en transformatie van de business met ICT. Het wordt nog belangrijker dat businessmanagers en ICT-managers elkaars taal verstaan en samenwerken.
In hoofdstuk 3 (De leiderschapsrol van de CIO 3.0) vinden we de uitwerking van het voorgaande voor de rol van de CIO. Deze moet coach zijn voor het senior management van de business, changemanager van de ICT-functie en ook de rol van businessstrateeg vervullen. De CIO krijgt een centrale rol toebedeeld, temidden van de andere bestuurders (CEO, CMO, COO). De auteurs hebben hun betoog consistent opgebouwd, maar geven mijns inziens ICT en de CIO teveel eer. Het belang van samenwerking tussen verschillende perspectieven op gelijkwaardig niveau krijgt zo minder aandacht.
In hoofdstuk 4 (Het pad van digitale transformatie) besteden de auteurs aandacht aan algemene innovatie- en verandermanagementtheorieën, gelardeerd met verhalen over succesvolle bedrijven. Bij de digitale transformatie kan het gaan om het creëren van een optimale digitale klantervaring, het verbeteren van de wendbaarheid en efficiency van de operatie en om de innovatie van het businessmodel. Als lezer rijst bij mij wel de vraag: Wat is hierin nu precies de rol van de CIO? Wordt hier sluipenderwijs de Chief Innovation Officer ingevoerd?
Hoofdstuk 5 (Ontwikkelen van de ICT-functie 3.0) had mijn bijzondere interesse, omdat ik benieuwd ben hoe je de ICT-functie innovatief maakt, wendbaar, van een hoge professionele kwaliteit en in staat tot nauwe samenwerking met de business. Het boek geeft hiervoor wel enkele nuttige handreikingen, maar er blijken (nog) nauwelijks uitgekristalliseerde best practices. Gelukkig is er ook nog een nuchter advies: ‘Grote ontwikkelstappen die eigenlijk niet met de bestaande bemensing kunnen worden gezet, zijn niet aan te bevelen.’
Al met al helpt CIO 3.0 – Het verschil maken met digitale transformatie om na te denken over de goede samenwerking tussen de business en ICT, waarbij beide partijen elkaar uitdagen om tot succesvolle vernieuwing van de business met ICT te komen.
