Niet activistisch zoeken naar verschillen maar naar overeenkomsten. En dat blijkt, als je even de moeite neemt om de begrippen Rijnlands en Angelsaksisch te ontdoen van hun connotaties, niet al te moeilijk. Dan wordt de historische context van beide concepten duidelijk en blijkt dat de tijd al veel scherpe kantjes van het Angelsaksische model heeft afgevlakt. Zelfs typisch Rijnlandse concepten als zelfsturing of zelfsturende teams zijn in het Angelsaksisch denken inmiddels gemeengoed. In essentie blijkt het verschil tussen Rijnlands en Angelsaksisch ideologisch van aard: het geloof in maakbaar versus niet maakbaar. Tussen zekere ónzekerheden en ónzekere zekerheden. Tussen orde en chaos.
De conclusie is zonder meer intrigerend. Waarom, zo vraagt Brouwer zich af, kiezen managers zo vaak voor Angelsaksische oplossingen? Dat kan niet liggen aan de kracht van het Angelsaksische model of de perfecte balans van dat concept. Nee, zo zegt hij, dat ligt aan het Rijnlandse model zelf dat leeft van de nuance. Hoewel het een concept is dat bij uitstek geschikt is om de huidige complexiteit te lijf te gaan, is het ook een concept dat zelf nogal complex is. En managers houden doorgaans niet van complexiteit. Bovendien is het Rijnlandse concept nog te weinig uitgekristalliseerd en daarmee fragmentarisch van karakter. Je kunt het dus niet zomaar gebruiken. En ook daar houden managers doorgaans niet van.
Het Angelsaksische concept is juist bijzonder enkelvoudig en (lijkt) daardoor meer uitgewerkt. De stortvloed aan boeken van Angelsaksische bodem versterkt dit nog eens: kant-en-klare systemen opgediend in hapklare brokken. En dan lijkt de keuze snel en gemakkelijk gemaakt.
Té snel en té gemakkelijk, zo concludeert Brouwer. Enige twijfel bij de keuze tussen Rijnlands of Angelsaksisch is minimaal op zijn plaats. Besef dat alle Angelsaksische literatuur vanuit Amerikaans perspectief is geschreven, en zich dus bijna nooit goed verhoudt tot de Europese werkelijkheid. En vaak ook niet tot de Amerikaanse werkelijkheid overigens, omdat veel Angelsaksische oplossingen voortkomen uit een schijnwereld, gecreëerd vanuit het idee dat de wereld, of de organisatie, maakbaar is. Het Rijnlandse model mag dan nog niet volledig zijn uitgewerkt, en op sommige punten zelfs lastig bruikbaar, het is in elk geval een concept dat recht doet aan de werkelijke werkelijkheid.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
