Volstrekt fris is de kijk in het boek niet, want de boodschap past in een reeks boeken zoals Vaart maken van Hans van der Loo, Ontketen vernieuwing van Arend Ardon en Doen, omdat het je wat doet van Cris Zomerdijk en Theo Blom (En het boek dat deze recensent zelf schreef: Move before you’re ready, red.). Allemaal moedigen ze aan om niet in traditionele top-down en planmatige aanpakken te denken, maar het heilige energievuur te ontsteken en dat mensen elkaar besmetten met het vernieuwingsvirus.
Ondanks dat de boodschap niet vernieuwend is, leest het boek wel enorm lekker weg. Juist door aansprekende taal, voorbeelden en aanpakken zoals de ‘Sneezersstrategie’ leest het als een trein. Voor de hedendaagse manager biedt het zo een aanlokkelijke spiegel om de eigen aanpak onder de loep te nemen en met verfrissende aanpakken aan de slag te gaan. Voor adviseurs nodigt het boek uit om het eigen interventierepertoire te herijken en verrijken.
Het boek bestaat uit drie overzichtelijke brokstukken. Het eerste deel gaat over ‘sociale infectie’ en de relatieorganisatie. Het tweede deel geeft panklare aanpakken, naast de eerder genoemde sneezer-aanpak gaat het over de Interne Academie, Vensters en de Casco-leren strategieën. Het laatste en derde deel gaat over weerstand en andere ongemakken. En dat het de kunst is om je gemakkelijker te gaan voelen in ongemakkelijke situaties. Dit deel eindigt met adviezen bij het inzetten van sociale infectie.
Om je een indruk te geven wat je inhoudelijk in het boek kunt tegenkomen, licht ik een aantal inzichten uit. Zodat het virus wellicht jou ook besmet en je aanmoedigt om op andere wijze aan de slag te gaan met verandering.
Coachend leiderschap is flauwekul
Ga als leidinggevende niet zitten motiveren, stimuleren en al helemaal niet coachen. Voorwaarde voor een coach is namelijk dat hij geen ander belang heeft dan de ander verder helpen. Dat is bij een manager onmogelijk. Managers hebben immers een agenda. Coachend leiderschap is daarom volstrekte flauwekul, een marketinguitvinding van trainingsbureaus en een alibi voor managers om zich alsnog met de autonoom werkende professional te bemoeien.
Sneezers vinden
Wij zijn groepsdieren. We nemen wel individueel onze beslissingen, maar kijken altijd met een schuin oog naar degene met wie we onszelf vergelijken. Wij conformeren. Zo werkt sociale infectie. Van mensen die we hoog hebben zitten nemen we gedrag over, we infecteren zo elkaar. In elke organisatie vind je ‘sneezers’: mensen die op een aanstekelijke manier door hun gedrag anderen beïnvloeden. Sneezers zijn ‘verkouden’ van nieuw gedrag. Doordat ze ‘niezen’ worden andere mensen ‘besmet’. Ze vormen een infectiehaard. Sneezers zijn mensen die vaak onbewust op bepaalde thema’s de cultuur beïnvloeden. Niet door te promoten of te preken, maar doordat hun gedrag ‘afgekeken’ wordt door anderen. Spoor dus de sneezers op en zorg dat hun besmettelijkheid toeneemt, zonder dat ze zich naar voren geschoven of beschermd voelen.
Casco-leren
Moedig collega’s niet aan om het leertraject al aan het begin helemaal in te vullen. We kunnen nu eenmaal niet weten wat ons over twee maanden bezighoudt. Het traject is dan ook casco. We bepalen waar we, althans op dit moment, willen uitkomen. Ook doelen kunnen namelijk schuiven. Bij casco-leren werkt men dus met voortschrijdend inzicht. Het pad doet er minder toe, dat mag kronkelen. We stoppen met de wasstraten. Als manager doe je bijzonder weinig, wat je wel doet is: iedereen verankeren in een gezamenlijk doel. Samen leren is het bindende middel en samen leren is infecteren.
Weerstand is geen desinteresse
Denken in weerstand is een overblijfsel van het hiërarchische denken uit het industriële tijdperk. Als je wilt zie je overal weerstand, want andere mensen hebben nu eenmaal vaak andere meningen dan jij. Weerstand is geen napoleontische veldslag waarbij we winnen als we de ander doden. Bij viraal denken gaat het erom dat we de organisatie zo veel mogelijk besmetten met ons virus. Het bestrijden van andere virussen is vaak hopeloos ineffectief: het maakt de andere virussen resistent. Mensen die weerstand tonen zijn betrokken. Ze hebben ergens zin in. Als je erin slaagt die zin met jouw zin te combineren sta je sterker.
T-slag
Als je aan de slag gaat heb dan geduld met het ‘besmetten’ van je collega’s. Soms duurt het gewoon even voordat een effect ontstaat. Jerom van Suske en Wiske noemt zoiets een T-slag, een tijdslag. Hij slaat met zijn vuist op een enorme stenen deur en er gebeurt niets. Juist op het moment dat Lambiek constateert dat dit toch de pet van Jerommeke te boven gaat, stort de deur in. Het was een T-slag, licht Jerom toe, die hebben even tijd nodig voordat ze hun effect tonen.
Al met al heeft het boek Aanstekelijk veranderen een besmettelijke werking en is het een infectiehaard op zichzelf, want je krijgt er zin in. En ondanks dat de boodschap zeker niet vernieuwend is, is het Busscher-virus wel uitermate verfrissend. Zo fris zelfs dat ik er ‘verkouden’ van ben geraakt.
Simon van der Veer is zelfstandig organisatieadviseur en spreker. Hij helpt zijn opdrachtgevers met vraagstukken waarbij het bijna altijd gaat over het verbeteren van de klantgerichtheid, samenwerking en de prestaties. Daarnaast is hij auteur van Animal firm, We presteerden nog lang en gelukkig, De organisatie draait door en Move before you're ready.
Over Simon van der Veer
Simon van der Veer helpt als zelfstandig organisatieadviseur opdrachtgevers met vraagstukken die in essentie gaan over klantgerichte en prestatiegerichte manieren van samen werken. Daarnaast is hij auteur van Animal firm, We presteerden nog lang en gelukkig, De organisatie draait door en Move before you're ready.
