Rebel Talent - 'Heel afwisselend en prettig om te lezen'

In welk geval zullen de verkoopsters denken dat ze een beroemdheid is, en zeker wat zal kopen? De chique versie, toch? Nee, de zweetversie. Dat straalt uit: ‘ik ben zo belangrijk, het kan me niet schelen’.

Afwijken van de norm is misschien een gevolg van succes, het kan er ook de oorzaak van zijn, is het onderwerp van het boek Rebel Talent van Francesca Gino. De smakelijke rode draad van dit boek is het restaurant Osteria Francescana in Modena, Italië, en haar chef Massimo Bottura die op onorthodoxe wijze recepten samenstelt en zijn team aanstuurt en daarmee Michelinsterrenstatus (3*!) verdiende. Hij breekt met alle tradities van de Italiaanse keuken, is dan ook niet opgeleid als kok maar een gesjeesde rechtenstudent, die op de middelbare school al altijd voor zijn vrienden kookte. Het breken met traditie, het lak hebben aan de regels, samen met een passie voor het werk, is het recept van succesvolle rebellie.

Het boek bestaat uit 11 hoofdstukken waarvan er 5 gewijd zijn aan de elementen van het talent van rebellen: Nieuwheid, Nieuwsgierigheid, Perspectief, Diversiteit, en Authenticiteit. Andere hoofdstukken zijn gewijd aan het bovenstaande voorbeeld, dat juist het bewust afwijken van regels of sociale normen iemand in de ogen van anderen status geeft, en aan de 8 principes van rebels leiderschap.

Malcolm Gladwell zal zich gevleid voelen, want de opzet van Rebel Talent is vrijwel identiek aan zijn boeken. Het boeit de lezer door verhalen te vertellen en de opvallende gebeurtenissen te verklaren vanuit de gedragswetenschap. In dit boek worden weer de nodige bekende en minder bekende helden ten tonele gevoerd, waaronder Napoleon, Houdini, en Blackbeard, de zakenmensen Zuckerberg, Nadella, en Olivetti, en de bedrijven Google, Southwest, en Pixar. Zij deden het anders dan normaal en waren/ zijn daarom zo succesvol. Ook staan er veel voorbeelden in uit de praktijk van Gino, professor op Harvard Business School.

Het hoofdstuk Perspectief gaat over de valkuil dat je als expert geneigd bent jouw kennis voor waar aan te nemen en niet meer open te staan voor de mening van anderen. Een mooi voorbeeld van rebels talent op dit gebied komt uit de Osteria Francescana. Op vrijdag komt er een familie met 2 tieners eten. Ze bestellen de Proeverij Sensatie, met 13 gangen. Op zaterdag komen ze wéér, ditmaal bestellen ze de Proeverij Traditie in Evolutie, 10 gangen. De ober ziet aan het gezicht van de tieners ‘Alsjeblieft niet!’ maar ze zeggen niets. Hij vraagt de jongste: ‘En wat willen júllie eten?’ ‘Pizza!’ De ober bestelt pizza bij de beste pizzeria van Modena. Die twee tieners zullen dit gebaar en het geluk wat ze toen voelden nooit vergeten.

In het hoofdstuk Diversiteit gaat het met name over de stereotypering van vrouwen op het werk. In een experiment werden vrouwen, werkzaam in een mannelijke omgeving zoals een bank of bouwbedrijf, beschreven als competent. Proefpersonen beoordeelden hen als net zo competent als hun mannelijke collega’s maar veel minder sympathiek. Als de vrouwen niet ondubbelzinnig als competent werden beschreven, beoordeelden de proefpersonen hen als incompetent èn onsympathiek en vond men dat ze minder salaris en minder promotiekansen moesten krijgen dan mannen met precies dezelfde kwalificaties. Een interessant, maar wel gedateerd (1982) voorbeeld gaat over Ann Hopkins, in de race om partner te worden bij accountantskantoor PWC. Ze heeft meer uren gedeclareerd en meer omzet gemaakt dan andere kandidaten, maar wordt gepasseerd. Te macho, lastig, agressief, ongeduldig. Ze moet wat vrouwelijker lopen, zich opmaken en juwelen dragen, zo luidt het advies. Ik weet zeker dat het nu anders gaat! Gelukkig is er een recente studie van McKinsey waaruit blijkt dat bedrijven die het meest aan diversiteit doen, ook 15% meer kans hebben om beter dan gemiddelde financiële resultaten te behalen. Over je vooroordelen heen stappen loont dus.

Het hoofdstuk Authenticiteit geeft veel aandacht aan het nut van focussen en ontwikkelen van sterke punten bij medewerkers, waarbij een aantal recente Gallup-studies worden gebruikt om aan te tonen dat productiviteit en betrokkenheid dan stijgt. Ook het tonen van je kwetsbaarheid als leider komt aan de orde.

Het boek lijkt erg veel op Adam Grant’s Originals / Het kan ook anders uit 2017, dat hetzelfde onderwerp had en ook dezelfde opzet. Dat is waarschijnlijk niet zo gek, aangezien de auteur Grant ook als een van haar ‘inspirators’ noemt. Deze opzet, met een mix van theorie (wetenschappelijke experimenten) en praktijk (aansprekende mensen of bedrijven) maakt het boek heel afwisselend en prettig om te lezen. Daarnaast is het inspirerend voor een brede doelgroep: je herkent jezelf altijd wel in een talent, en dit boek kan je een zetje geven om zelfbewuster de regels te overtreden.

De auteur gebruikt in haar boek helaas een aantal behoorlijk oude experimenten: bijvoorbeeld eentje uit 1988 in het hoofdstuk Nieuwheid, waar het gaat over de ‘status quo bias’, het feit dat we nieuwheid afwijzen ten faveure van de huidige situatie, traditie en rituelen. Ook vind je in het hoofdstuk Diversiteit zowel een oud experiment (uit 1968) waaruit blijkt dat de verwachting die men van kinderen heeft een selffulfilling prophesy is, als het voorbeeld (uit 1966) van Bobbi Gibb, die niet mee mag doen aan de Boston Marathon omdat vrouwen ‘dit fysiek niet aan kunnen’. (Ze vermomt zich als man en komt nog vóór 65% van de mannen binnen). Ik vraag me af of ons gedrag niet een heel klein beetje is veranderd in 50 jaar.

Aardig is de verwijzing naar www.rebeltalents.org, waar je een assessment kunt doen om uit te vinden welke rebelse ingrediënten je hebt en waar je kunt groeien (ik ben een Klimmer, blijkbaar), plus tips en verhalen.

O ja, sterrenchef Bottura veegt ook de stoep en haalt de groenten uit de vrachtwagens. Met je voeten in de klei staan is óók een talent.