Algoritmisering, wen er maar aan! - 'Aanrader voor niet-engineers'

Jim Stolze geeft in Algoritmisering, wen er maar aan! duidelijk antwoord op de eerste vraag en tast af wat de beste antwoorden zijn op de vervolgvragen. De manier waarop hij dat doet, leest lekker weg. Het boek is vlot geschreven en doorspekt met concrete voorbeelden.

Je hoeft geen wiskundeknobbel te hebben om te snappen waar Stolze het over heeft en dat is natuurlijk precies de bedoeling. De meesten van ons is zo’n knobbel tenslotte niet gegeven, maar we hebben wél iedere dag te maken met algoritmes. Het is voor de maatschappij en het bedrijfsleven van levensbelang om te weten wat algoritmisering is en hoe het werkt, wat je ermee kunt doen, wat de waarde daarvan is en waarom het bepaald werk (deels) overbodig zal maken. Alleen al vanuit dat perspectief is dit boek een aanrader.

Stolze trapt af met een laagdrempelige uitleg over hoe een algoritme werkt en neemt daarbij Google als uitgangspunt. Zij hebben een imperium gebouwd omdat zij hun dataverzameling relevant wisten te maken met behulp van een algoritme. Aan de hand van 23andMe gaat hij dieper in op de werking. Dit bedrijf heeft van meer dan 3 miljoen mensen het DNA gedigitaliseerd en beschikt daardoor over een enorme database.

Vervolgens gaat hij heel laagdrempelig in op deep learning algoritmes. Die zijn min of meer gebaseerd op hoe hersenen informatie verwerken, via neurale netwerken. De essentie is dat je een inputlaag (pixels) en een outputlaag (classificatie) hebt met daartussen een (enorm) groot aantal verborgen lagen. In tegenstelling tot de eerste machine learning systemen kunnen de huidige deep learning modellen ook prima uit de voeten met ongestructureerde data. De software zoekt zelf uit wat de juiste parameters zijn.

Stolze maakt aan de hand van twee zorg voorbeelden duidelijk hoe deep learning in de praktijk kan werken: diabetische retinopathie opsporen en hartritmestoornissen die tot een hartaanval kunnen leiden signaleren met een wearable.

In de hoofdstukken ‘AI in bedrijf’ en ‘AI bij de overheid’ bespreekt Jim Stolze (te) kort een aantal concrete toepassingen van algoritmisering in Nederland, zoals:

- onderhoudspreventie van treinrails verbeteren door een deep learning model in een bestaand computerprogramma in te bouwen

- kwaliteitsinspectie door de bloemenveiling verhogen door middel van image processing

- creativiteit in de bouw dankzij robots en computational design

Onder de kop ‘Chinese toestanden’ gaat Stolze in op de sociale en financiële kredietsystemen die in China ontwikkeld worden.

Er zijn mensen die zich storen aan de negatieve berichtgeving hierover van het Westen, omdat Chinezen systemen die het onderlinge vertrouwen en de integriteit vergroten toejuichen. Wat te maken heeft met één van de issues die in hun top 3 van nationale zorgen staat: moreel verval.

Nu zijn er elders ook ‘Chinese toestanden’ te vinden. Er zijn veel meer landen die massasurveillance toepassen, schrijft Stolze terecht. Kijk maar naar de opmars van camera’s met gezichtsherkenning technologie.

Jim Stolze haalt het veel gehoorde “ik heb toch niets te verbergen” aan, in reactie op het inleveren van privacy om bijvoorbeeld terroristische aanslagen te voorkomen. Als je in een redelijk goed functionerende democratie leeft, lijkt dat misschien een prima argument. Maar wie garandeert dat we daar ook in de toekomst in zullen leven?

Na een hoofdstuk waarin robotangst ontzenuwd wordt, richt Jim Stolze zijn blik op de toekomst van Artificial Intelligence en de rol die Nederland daarin zou kunnen spelen. Hij denkt dat fatsoenlijk omgaan met persoonsgegevens en het respecteren van digitale burgerrechten de norm zal worden.

Als dat zo is, dan kan wat internationaal gezien wordt als Europa’s obsessie met privacy, wat volgens tegenstanders innovatie zou vertragen of belemmeren, ons in de toekomst juist op een voorsprong zetten. Stolze beveelt Nederland aan om de koploper te worden wat betreft uitlegbare AI:

Niet klakkeloos een black box accepteren, maar ernaar streven om liefst alleen algoritmen te gebruiken die uitlegbaar zijn. En geen datadrain naar elders, maar eigen platformen ondersteunen, zodat Nederlandse burgers baas kunnen zijn over hun eigen data.

Herinner je je al die artikelen nog over hoe de helft van alle banen zou verdwijnen door robotisering? Sindsdien zijn er meer onderzoeken gedaan en die komen op veel lagere percentages uit. Helaas heeft de media daar niet diezelfde intense aandacht voor...

Stolze denkt dat de inschatting verschillen veroorzaakt worden door de verschillende definities van wat een ‘baan’ is. Hij ziet een baan als een bundeling van taken en één of meer van die taken kunnen door een computer overgenomen worden. Een hele baan verdwijnt dus niet zomaar.

Daarnaast doen veel mensen met een baan iets wat computers buitengewoon slecht afgaat: met andere mensen omgaan. Daarentegen is een computer veel beter dan wij in het opzoeken en (re)organiseren van informatie. Daardoor meer kunnen doen van waar je als mens goed in bent, lijkt mij geen slechte uitruil.

Dit nieuwe boek van schrijver, ondernemer en technologie optimist Jim Stolze behandelt nog veel meer onderwerpen dan ik hier opsom en leest als een trein. Ik was er in een paar avonden doorheen. Tegelijkertijd leer je wel echt iets over hoe algoritmen werken en waarom ze zo cruciaal zijn voor onze (technologische) toekomst.

Ook niet onbelangrijk: het ziet er mooi uit dankzij de frisse vormgeving en ligt lekker in de hand. Het enige waar ik wat op aan te merken heb, zijn de voorbeelden van concrete Artificial Intelligence toepassingen in Nederland. Die hadden wat mij betreft uitgebreider besproken mogen worden.

Kortom, Algoritmisering, wen er maar aan! van Jim Stolze is echt een aanrader voor alle niet-engineers onder ons die geïnteresseerd zijn in AI. Want hoe je het ook wendt of keert, we zullen er alleen maar meer mee te maken krijgen.