Intussen worstelt zelfs de meest bevlogen klimaatactivist met de vraag hoe je zo duurzaam mogelijk kan leven en toch de dingen te doen die we allemaal zo prettig vinden, zoals reizen, lekker eten en spullen kopen. Jonathan Safran Foer deelt met ons zijn eigen worsteling, het verschil tussen bezorgd zijn en daadwerkelijk iets doen.
In de beeldtaal van een romanschrijver geeft Safran Foer tal van metaforen, die iets zeggen over de afstand tussen iets zien of horen en in actie komen. En waarom je bij sommige signalen (het zachte geluid van het huilen van je kind, dwars door drie muren heen) direct overeind springt, en waarom je soms wordt meegenomen door een grotere energie van de mensen om je heen. Mooi geformuleerd met de vraag: ‘waar begint een wave?'
Safran Foer is een Amerikaanse Jood met een indringend Holocaust familieverhaal. De vraag over wat er nodig is om in actie te komen, als je weet dat er iets ergs gaat gebeuren, linkt hij op allerlei manieren aan het verhaal van zijn grootmoeder. Tijdens het schrijven van dit boek beleeft diezelfde oma haar laatste jaren en zal sterven op de kamer waar hijzelf is groot geworden. De herinneringen, zijn afscheid van haar en de verbintenis tussen generaties, dus ook met zijn eigen kinderen, zijn een terugkerend thema in het boek. Hij verwoordt dat met de mooie metafoor van onze adem, waarvan sommige moleculen ooit al door ieder ander in de geschiedenis zijn ingeademd.
Een belangrijk thema is gelinkt aan de ondertitel: de wereld redden bij het ontbijt. Minder (of geen) vlees eten is namelijk een van de dingen die je wél eenvoudig kan doen om bij te dragen aan het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Zijn vorige non-fictieboek heette Dieren eten, en ging over de morele vraagstukken over dit onderwerp dat steeds meer beladen raakt. Safran Foer geeft toe dat hij geregeld een sterke hunkering ervaart naar vlees, en voelt zich daarbij zwak dat hij er niet in slaagt te doen wat hijzelf zo belangrijk vindt.
Door het hele boek heen lijkt Safran Foer te experimenteren met een literaire stijl. Zo is er een hoofdstuk waarin hij op zijn eigen wijze de feitelijkheden over klimaatverandering en het voedselvraagstuk belicht. En een hoofdstuk waarin hij een uitgebreid gesprek heeft met zijn eigen ziel. Hoewel beide interessante passages bevatten, haalt het wel de vaart uit het boek. Het eerste deel van het boek vond ik daarom veruit het meest interessante. In het laatste deel staat zijn eigen familieverhaal iets te veel op de voorgrond naar mijn smaak en worden vaak dezelfde gesprekken en thema's herhaald. Niettemin heeft het gevoelsmatige taalgebruik van Safran Foer mij wel geraakt. Inmiddels zijn de meeste mensen wel doordrongen van de ernst van klimaatverandering en de urgentie om transformatieve maatregelen te nemen. En toch voelt dat allemaal behoorlijk abstract in relatie tot de dingen die we dagelijks doen en belangrijk vinden. Het klimaat zijn wij geeft daar woorden aan.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.