Kleur bekennen beschrijft drie stappen om je organisatie fundamenteel te vernieuwen: Reflect, Redesign en Recreate. Dat begint met het doorgronden van wat je organisatie in essentie is: een inspirator, een gids, een facilitator of een servicer? Door je rol helder te krijgen kun je gefundeerde en duurzame strategische keuzes maken, en leg je de basis voor het kompas waarmee je je organisatie op koers brengt en de toekomst in loodst.
De intuïtieve Rachelle van der Linden en meer rationele Marco Derksen zijn samen al twintig jaar bezig om organisaties te helpen met fundamentele veranderingen. Samen waren ze nauw betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe initiatieven als EnergieDirect (Essent), Knab (Aegon), Vers 247 (Bidfood) en NLZiet (NPO, SBS, RTL). Volgens de ervaren Van der Linden en Derksen lukt vernieuwing pas als een organisatie haar oorsprong niet verloochent en vanuit die kern keuzes maakt. Beide auteurs hebben hun ervaringen en overtuigingen vastgelegd in het boek Kleur bekennen met als subtitel Bepaal je koers met het organisatiekompas.
Kleur bekennen opent met ‘onze verwonderingen' waarin de auteurs in het kort beschrijven wat ze de afgelopen twintig jaar samen hebben gedaan, wat hun ervaringen zijn geweest en hoe ze tot hun aanpak en boek zijn gekomen. Waarbij de titel slaat op het denken vanuit je kern en de rol die je wilt vervullen voor jouw klanten. Ben je inspirator (Disney, Tony's Chocolonely), gids (Eliza was here, Rabobank), facilitator (Funda, Booking) of servicer (Coolblue, Zappos)? De kern en de rol van jouw organisatie vormen volgens de auteurs het fundament waarop je succesvol kunt veranderen.
Daarna volgt het eerste deel over de geboorte van het organisatiekompas. In dertig pagina's worden in vogelvlucht de ontwikkelingen van de laatste tweehonderd jaar geschetst. Van marktplein tot online platform en van eerste tot vierde industriële revolutie. Een periode waarin we gaan van organisatie- en productgericht naar klantgericht en mensgedreven en van een traditionele wereld via een online wereld naar een verbonden wereld. Die veranderingen vragen van organisaties fundamentele vernieuwingen. Vanuit de kern van je organisatie en vanuit een duidelijke rol, dus kleur bekennen. Heb je die kern en rol duidelijk voor ogen, dan is het jezelf opnieuw uitvinden veel eenvoudiger, zo schrijven de auteurs.
Het opnieuw uitvinden van de organisatie gebeurt in het tweede deel. Waarin de stappen Reflect, Redesign en Recreate aan bod komen. Je gaat vanuit de kern en de rol die je wilt spelen nieuwe concepten (‘speedboten') bedenken die je als startup buiten de bestaande organisatie ontwikkelt en in de markt zet. Want zo schrijven de auteurs: ‘Echt radicaal transformeren lijkt niet te lukken. De angst is te groot. Of misschien is het lef te klein? Het transformeren naar een verbonden organisatie begint - zoals wij het zien - met het buiten je organisatie neerzetten van een of meer nieuwe concepten.'
De auteurs maken hun stappenplan duidelijk aan de hand van verschillende praktijkvoorbeelden waarbij ze nauw betrokken zijn geweest. Zoals EnergieDirect, Knab, Vers 247 en NLZiet. Voor het uitwerken van zo'n speedbootconcept introduceren de auteurs hun eigen organisatiekompas waarbij ze zich hebben laten inspireren door het Business Model Canvas en 7S-model. Het kompas bestaat uit acht onderdelen waarbij de 8 i's staan voor: intentie, intrinsieke rol, individuen, innovatie, interactie, inspirerend netwerk, instrumenten, interne drijfveren en inkomsten- en kostenstructuur. Per kompasonderdeel, dus per i, vind je tien prikkelende vragen die je kan gebruiken om het denkproces op gang te brengen. In de derde en laatste stap Recreate beschrijven de auteur de vier fasen voor het ontwikkelen, testen, verbeteren en lanceren van een speedboot. Daarbij wordt het gedachtegoed van de Lean Startup-methode gevolgd, inclusief het werken met een Minimum Viable Product (MVP).
Kleur bekennen is een mooi vormgegeven boek. Een sterk punt van Kleur bekennen is dat je uitgaat van het kiezen van een duidelijke rol. Ben je inspirator, gids, facilitator of servicer? En welke invulling van het kompas, het canvas met de 8 i's, hoort daar bij? De vier rollen worden in het boek uitgebreid beschreven aan de hand van diverse voorbeelden. Deze aanpak geeft je focus met een concreet referentiekader waaraan je alle vervolgstappen kunt toetsen. Dat kan de realisatie van een nieuwe speedboot vergemakkelijken en versnellen. Of het zelf bedachte organisatiekompas iets toevoegt aan bestaande innovatiemodellen als Business Model Canvas, Waarde Propositie Canvas of Exponentiele transformatie moet je zelf in de praktijk ervaren.
Minder enthousiast ben ik over de schrijfstijl. In het eerste deel gaat het regelmatig over onstuimige open zeeën, wilde wateren, onverwachte stromingen, kleine bootjes, navigerend leiderschap, laveren, bijsturen en reddingslijnen. In het tweede deel lezen we over zaken als vuur, sprankeling, kloppende harten, koers varen en het brengen van lucht, ruimte en verbonden werelden. Ook een kwestie van smaak, maar het maakt de boodschap voor zo'n how to do-boek niet helderder.
Zoals met alle modellen lijkt ook deze aanpak niet helemaal waterdicht te zijn. Zo lijkt een nieuw bedachte speedboot als Knab qua kern en rol niet aan te sluiten op die van moederbedrijf Aegon. Iets dat de auteurs in het boek ook concluderen. Maar zoals de auteurs aangeven, het komt voor dat bedrijven er voor kiezen om verschillende concepten te ontwikkelen die met verschillende kernkleuren volledig los van elkaar werken. Verder zien we dat bestaande organisaties zelf vaak niet, nauwelijks of maar langzaam transformeren. De ontwikkelde speedboten worden vaak (bewust) op afstand gehouden en niet geadopteerd om het moederbedrijf zelf te transformeren. De fundamentele vernieuwing van de organisatie zit dan in het ontwikkelen van één of meer speedboten (dual brand strategie) die in meer of mindere mate verbonden zijn met de moederorganisatie. Waarbij de auteurs aangeven dat het essentieel is dat de speedboten niet losraken van de bestaande organisatie. Er zal steeds verbinding moeten zijn om elkaar te inspireren en van elkaar te leren.
De drie stappen die de auteurs introduceren helpen misschien niet zozeer om je bestaande organisatie fundamenteel te vernieuwen, maar kunnen wel helpen om snel en succesvol nieuwe businessconcepten te ontwikkelen. Want het is zoals de Britse statisticus George E.P. Box ooit zei: 'all models are wrong, but some are useful'. Kleur bekennen is er één van.
Over Sjors van Leeuwen
Sjors van Leeuwen (Indora Managementadvies) is adviseur, auteur en spreker op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Door zijn ervaring is hij goed thuis in vele strategische vraagstukken en het toenemend belang van de ‘de klant’ als onderscheidende factor. Sjors schreef o.a. Wendbare strategie op één A4, Zorgmarketing in de praktijk en CRM in de praktijk.
