Vliegangst is een maatschappelijk probleem dat mensen kan hinderen op tal van vlakken: in gezinnen en families, in een beroepsmatige ontwikkeling, maar ook individueel kunnen mensen zich figuurlijk en letterlijk afgesloten voelen van de rest van de wereld. Oprichter van stichting VALK is psycholoog en piloot Lucas van Gerwen, iemand met ondernemerskwaliteiten, die op deze manier zijn twee passies en zijn gedachtegoed wist te verbinden. Hij liet de startup als directeur in 30 jaar succesvol uitgroeien tot een unieke Nederlandse non-profitorganisatie die zowel nationale als internationale bekendheid geniet. Van Gerwen vertrekt in verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Inmiddels heeft VALK haar maatschappelijke bestaansrecht verworven, vliegangst onder de aandacht gebracht, begrip gekweekt en een succesvol therapeutisch programma opgezet om 1 op de 3 volwassenen (maar ook kinderen) van hun vliegangst af te helpen.
Auteur Thijs Gras heeft dit unieke boek geschreven op basis van diverse interviews waarbij getracht is om uit elke fase van de organisatieontwikkeling van VALK, mensen aan het woord te laten. De ontstaansgeschiedenis van VALK is terug te voeren op een bijzondere samenloop van omstandigheden en toont de ondernemingsgeest van oprichter Van Gerwen. Hoe kwam hij ertoe VALK op te richten? In de VS haalde hij zijn vliegbrevet maar de oliecrisis zorgde voor een dip in de luchtvaart met als gevolg dat het moeilijk was om van zijn hobby zijn beroep te maken. Zijn psychologiestudie krijgt een nieuwe impuls en hij besluit zich te gaan toeleggen op vliegangst. Van Gerwen rondt zijn promotieonderzoek over dit onderwerp met succes af en er verschijnen wetenschappelijke publicaties. In Nederland zijn veel ‘vliegangstigen' te vinden, sommigen bekend uit de politiek of de sportwereld maar ook veel ‘gewone' Nederlanders. Vliegangst: ‘gat in de markt', kopte indertijd een landelijke krant.
Na zich uitgebreid georiënteerd te hebben zowel in ‘vliegerskringen' als in de wereld van de psychologie blijkt er in KLM-kringen interesse te bestaan voor dit probleem. De KLM is met name geïnteresseerd in de wetenschappelijke aanpak van Van Gerwen's vliegangstbehandeling. In 1988 komt zijn eerste boek getiteld ‘Vliegangst' uit waarin de verschijnselen, oorzaken en remedie aan bod komen. Later volgen meer boeken over dit onderwerp, zelfs een kinderboek dat hij samen schreef met collega klinisch-psycholoog Teije Koopmans. Gestaag bouwt Van Gerwen ervaring op en krijgt zijn behandeling steeds meer structuur. In november 1989 wordt stichting VALK (VliegAngstbestrijding Leidse universiteit KLM) officieel opgericht. Het krijgt een bestuur dat bestaat uit vertegenwoordigers van drie deelnemende partijen - de Leidse Universiteit, KLM en luchthaven Schiphol - onder leiding van een onafhankelijke voorzitter, voormalig Shell topman Lex Helfrich. Individuele en groepstrainingen krijgen steeds meer succes en media-aandacht, helemaal als zo'n tien KLM-vliegers op vrijwillige basis gaan meewerken aan de trainingen door het geven van technische informatie over het vliegen. Ook wordt VALK regelmatig benaderd door de media als expertisecentrum wanneer zich ergens in de wereld een vliegramp voordoet om het een en ander toe te lichten. VALK wordt volwassen, breidt uit met meer psychotherapeuten en psychologen, neemt afscheid van de Leidse universiteit als locatie en krijgt een nieuw pand.
In het verhaal van 30 jaar stichting VALK loopt het opbouwen en handhaven van een goede reputatie als succesvol en betrouwbaar behandelinstituut bij relevante stakeholders (de eerdergenoemde deelnemende partijen, ziektekostenverzekeraars, huisartsen, sponsoren, media, potentiële en oud-cliënten, et cetera) als een rode draad door het boek heen. Een extra toevoeging aan het reputatiekapitaal van VALK was de pretentieuze kwaliteitsprijs die ze in de zomer 2019 ontving, uitgereikt door de Stichting Kwaliteit in Basis GGZ. Daarbij werden cliëntwaarderingen van 370 instellingen meegenomen. VALK profileert zich niet alleen als behandelinstituut maar ook als onderwijsinstelling. Zo is VALK populair bij veel masterstudenten psychologie. Verschillende masterstudenten hebben inmiddels hun masterthesis bij VALK geschreven. Sinds 2017 is VALK ook geaccrediteerd als opleidingsinstituut voor de opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog (GZ-psycholoog).
Maar VALK is hard toe aan een wat strakkere bedrijfsmatige aanpak. VALK 3.0 (www.valk.org) zal zich richten op uitdagingen van de toekomst en zich de komende jaren met de nieuwe directeur klinisch-psycholoog/psychotherapeut Teije Koopmans en de nieuwe voorzitter van het bestuur Wilco Smits (voormalig Shell-man) verder ontwikkelen tot een gerenommeerd hoog-specialistisch behandelinstituut, niet alleen voor vliegangst, maar ook voor andere angsten en trauma's.
Ten slotte, in het boek VALK 3.0 geeft auteur Thijs Gras een interessante beschrijving met vele anekdotes, persoonlijke verhalen, praktische voorbeelden en veel fotomateriaal hoe een startup in de geestelijke gezondheidszorg met de focus op (vlieg)angstbestrijding een organisatieontwikkeling doormaakt en bestaansrecht creëert als een gerenommeerde non-profitorganisatie - lees uniek Nederlands behandel- en opleidingsinstituut. Een leerzaam boek voor ondernemers.
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
