Allereerst: Businessfilosoof Jochanan Eynikel gaat in Check In een paar lagen dieper dan het populaire ‘Start with why' van Simon Sinek.
In mijn vrije rol als manager Storytelling bij een NGO zat ik regelmatig aan tafel met ondernemers die vanuit hun bedrijf meer zingeving wilden geven aan hun activiteiten. Winstmaximalisatie was niet langer het heilige doel, maar steeds meer werd gezocht naar manieren om - nog los van de meerwaarde van de door hun verkochte producten of geleverde diensten - een constructieve bijdrage te leveren aan de samenleving. Dus wilden zij in zee gaan met een organisatie die de wereld een beetje mooier probeerde te maken...
Ook mijn contacten met de AFAS Foundation en stichting Pharus (van de familie van de oprichter van AFAS) vond ik inspirerend. Niet alleen ondernemen, maar ook delen zit in het DNA van dit bedrijf. Zo maakte de Pharus Foundation het mogelijk een nieuw initiatief te beginnen om in een grote regio in India slavernij uit te bannen.
Maar het kan ook kleiner en dichter bij huis. Zo hoorde ik van een ondernemer die al het personeel van het ziekenhuis in zijn stad een dinerbon cadeau deed die ze - zodra het weer kan - in hun eigen stad kunnen verzilveren. Een mooi gebaar voor zowel het ziekenhuispersoneel als de plaatselijke horeca. Maar zeker ook naar de medewerkers van zijn bedrijf die hierdoor eens te meer beseffen dat hun werkgever zo investeert in persoonlijke zingeving.
Volgens Eynikel gaat het bij zingeving in werk of ondernemerschap niet over het vinden van je ultieme droomjob of succesformule. ‘Waar het wel om gaat, is hoe je persoonlijk tot je werk of onderneming verhoudt. Is het enkel een instrument van inkomen? Of is het meer? Iets waar je je ook persoonlijk mee kunt vereenzelvigen. [...] Zingeving in organisaties gaat over het zoeken naar verbinding tussen wat ons persoonlijk drijft en wat organisaties beweegt.' Bovengenoemde voorbeelden zijn dan ook een prachtig antwoord op het feit dat een op drie (!) medewerkers zijn werk compleet zinloos vindt - en daardoor ook minder productief is dan collega's die de zin van hun werkzaamheden en het bestaan van het bedrijf waarvoor zij werken wel inzien.
Hierbij is het wel belangrijk te kijken wat de drijfveren van bedrijven zijn om verschil te maken. Volgens Eynikel zijn er grofweg drie motivaties waarom bedrijven aangeven verantwoord met hun omgeving te willen omgaan. ‘Omdat het moet (bijvoorbeeld door regelgeving), omdat het loont (omdat het nieuwe klanten aantrekt) of omdat het hoort (omdat men er zelf belang aan hecht).' De eerste twee zijn volgens de auteur niet onethisch (‘Waarom zou een bedrijf niet mogen profiteren van duurzaam ondernemerschap?'), maar de drijfveer blijft economisch. In het derde geval (‘omdat het hoort') maakt inzet voor maatschappelijke doelen deel uit van hun waarden, hun missie hun doelstellingen. ‘Omdat het betekenisvol is voor de mensen van het bedrijf zelf.'
Check In gaat dan ook niet over hoe zoveel mogelijk te halen uit het goed doen voor anderen (‘Omdat het loont'), maar over een intrinsiek verlangen van ieder mens aan zingeving. Eynikel borduurt hiermee voort op het idee van de Oostenrijkse psychiater Victor Frankl die, als overlever van de holocaust, geloofde dat ‘de mens de merkwaardige eigenschap heeft slechts te kunnen overleven met een toekomstig doel voor ogen [...] Hoe ondraaglijk ook, levensdoelen kunnen helpen ons lijden te overstijgen, omdat ze onze ervaringen in een ruimer, overkoepelend toekomstperspectief plaatsen. Als iets de potentie heeft om een hoger doel te dienen, krijgt het extra betekenis.'
Meestrijden tegen slavernij of het schenken van dinerbonnen aan ziekenhuispersoneel dat zich uit de naad heeft gewerkt in de strijd tegen corona is zo'n hoger doel. Zeker wanneer het niet een gevolg is van een nieuw theoretisch managementmodel, maar een logisch gevolg is van een intrinsieke motivatie om van betekenis te zijn.
Amerikaans predikant Tim Keller schrijft in zijn boek ‘Every Good Endeavor' dat we met al het werk dat wij doen het werk van een scheppende God voortzetten. Ook Eynikel ligt op die lijn. In Check In laat hij zien dat werk zo veel mooier kan zijn dan gaan voor (overigens noodzakelijke) winst, maar dat ondernemingen ‘eigenlijk een soort scheppers' zijn. ‘Ze creëren iets dat er nog niet is. Ze scheppen niet alleen nieuwe producten en diensten, maar ook sociale relaties en zelfs betekenis. Zoals in het creëren van schoonheid, vooruitgang of vernieuwing in de wereld.'
Wie wil er nu werken voor een bedrijf waarin dit deel uitmaakt van het DNA? Omdat het hoort.
Henk Jan Kamsteeg is eigenaar van het trainingsbureau Proistamenos. Hij heeft trainingen en coaching op het gebied van (persoonlijk) leiderschap en storytelling. Daarnaast is hij auteur van diverse boeken zoals Dienend leiderschap, De kracht van het compliment en Spreken met passie; de kracht van storytelling. www.hjkamsteeg.nl
Over Henk Jan Kamsteeg
Henk Jan Kamsteeg is eigenaar van het trainingsbureau Proistamenos. Hij geeft trainingen en keynotes op het gebied van o.a. dienend leiderschap, inclusief leiderschap en storytelling. Daarnaast is hij auteur van diverse boeken zoals Dienend leiderschap, De kracht van het compliment en Spreken met passie; de kracht van storytelling, Inclusief leiderschap en Op weg naar een vitale organisatie