Natuurlijk vind ik het spannend. Op het IJM Leiderschapsevent dat ik samen met een collega van IJM organiseer, komen de beste sprekers van Nederland op het gebied van leiderschap spreken. De top uit de Eredivisie, van wie sommigen zelfs Champions League-niveau hebben. En wat doe ik? Ik trap het event af met een lezing over dienend leiderschap. Wanneer ik de line-up van sprekers zie staan, voel ik mij soms net een klappertjespistool dat het podium deelt met een aantal spreekkanonnen. Waar ben ik in vredesnaam aan begonnen?!
vlekken, krassen en butsen
Afgelopen week las ik Sprekend leiderschap van Jan Sonneveld. In zijn betoog voor ‘waarachtig spreken’, stelt de speechschrijver mij enigszins gerust. ‘De meest overtuigende, indrukwekkende en waarachtige woorden komen van sprekers die op het podium volledig mens durven te zijn, met alle vlekken, krassen en butsen die daarbij horen.’ Authenticiteit is één van mijn drie kernwaarden. Dat moet dus goed komen…
Ik durf te beweren dat ik mijn vak als spreker versta. Maar ik realiseer mij ook dat ik geen Remco Claassen of Ben Tiggelaar ben. Dit moet ik vooral ook niet proberen. Ook nu lijkt Sonneveld mij bemoedigend toe te spreken: ‘Wie een ander kopieert, wordt zelf geen betere spreker; hoogstens een matige en onwaarachtige kopie.’ Zaak om als spreker dus wel degelijk in de leer te gaan bij grootmeesters, maar altijd authentiek – waarachtig – te blijven.
Wat dit inhoudt? Volgens Sonneveld wil waarachtigheid zeggen dat ‘woorden gegrond zijn in je relatie met je omgeving, met tijd, plaats en omstandigheden.’ Of ook: ‘Waarachtigheid zou je kunnen zien als het gezonde tegenwicht van binnenuit. De spreker die deze bron bij zichzelf aanboort, is vrijwel altijd de moeite van het beluisteren waard – ook al ben je het inhoudelijk niet met die persoon eens.’
Woorden doen ertoe
Genoeg over mijn eigen worstelingen en onzekerheden… Sprekend leiderschap is wat mij betreft een boek dat iedere leidinggevende zou moeten lezen. Waarom? Omdat Sonneveld één ding heel erg duidelijk maakt: de woorden die wij – en zeker ook leidinggevenden! – uitspreken, doen ertoe. ‘Woorden brengen elke dag in talloze situaties grote en kleine emoties en gedachten teweeg, schetsen werelden en realiteiten, ze openen en sluiten mentale deuren en bepalen mede onze dagelijkse bewuste en onbewuste keuzes. De manier waarop we met die mogelijkheden omgaan doet er dus toe.’
Woorden brengen ons in beweging. Of juist niet. Het is volgens Sonneveld voor leidinggevenden daarom terecht zaak om ‘verbaal fit’ te zijn. ‘Als leider oefen je met je woorden altijd invloed uit, onder andere om mensen in beweging te krijgen en te inspireren. […] Sprekend leiderschap gaat om het ontwikkelen van persoonlijk en collectief spierweefsel van taal. Zodat we ons bewust zijn van de kracht van onze eigen woorden en zodat we spierweefsel van taal fit maken en houden.’
Uitstraling
Onze woorden doen er dus toe. Maar ons ‘zijn’ misschien nog wel meer. Of zoals iemand eens zei: ‘Mensen geven niet om wat je weet, maar willen weten dat je om hen geeft’. Wat straal je uit als spreker? Als leidinggevende? Sonneveld betoogt dat we in normale situaties als eerste afgaan op warmte, een fractie later gevolgd door competentie. ‘Wat willen we dus eerst van de ander weten: ben je voor of tegen mij? Daarna volgt de vraag: kun je waarmaken wat je me belooft?’
Het aanleren van zogenoemde ‘sprekerstrucjes' is zeker belangrijk. Maar wat Sonneveld benadrukt, is dat we in ons spreken vooral echt moeten zijn. Of, zoals ik zelf vaak stel: ik wil oprechte passie in een spreker zien. Geloof jij echt in wat je vertelt? Zo niet, waarom zou ik dan wel je verhaal geloven? Ik wil jou zien. Daarna pas wil ik jouw verhaal horen.
Naast de vele verhalen die Sonneveld vertelt over waarachtige sprekers, geeft hij toch ook nog enkele praktische tips mee. Of beter: vragen waar iedere spreker over zou moeten nadenken. Ik pik er een paar uit:
1) Uit het hoofd of op papier?
2) Met of zonder beeld?
3) Hoe oneliners te gebruiken?
4) De speech oefenen of juist niet?
5) Wel of geen gebruik van AI?
De suggesties die Sonneveld doet, zouden je nog wel eens kunnen verrassen.
Over Henk Jan Kamsteeg
Henk Jan Kamsteeg is eigenaar van het trainingsbureau Proistamenos. Hij geeft trainingen en keynotes op het gebied van o.a. dienend leiderschap, inclusief leiderschap en storytelling. Daarnaast is hij auteur van diverse boeken zoals Dienend leiderschap, De kracht van het compliment en Spreken met passie; de kracht van storytelling, Inclusief leiderschap en Op weg naar een vitale organisatie
