trefwoord
Bestuurscultuur: fundamenten, uitdagingen en vernieuwing
De bestuurscultuur in Nederland – en daarbuiten – staat volop in de belangstelling. Maar wat verstaan we eigenlijk onder bestuurscultuur? Het gaat om de normen, waarden en gedragspatronen die bepalen hoe besluitvorming plaatsvindt binnen bestuurlijke organisaties. Van overheidsinstanties tot bedrijven, van onderwijsinstellingen tot sportorganisaties – overal waar bestuurd wordt, is sprake van een cultuur die bepaalt hoe macht wordt uitgeoefend, verantwoording wordt afgelegd en welk gedrag als acceptabel wordt gezien.
Wat bestuurscultuur kenmerkt
Bestuurscultuur manifesteert zich op verschillende niveaus. Het omvat zowel formele procedures als informele omgangsvormen, geschreven regels én ongeschreven codes. Juist het onzichtbare, impliciete deel kan zowel de kracht als zwakte van een organisatie vormen. Zoals Rogier Havelaar het treffend verwoordt: bestuurscultuur bepaalt hoe mensen zich in een organisatie gedragen, vooral wanneer niemand kijkt.
Rogier Havelaar
De nieuwe bestuurscultuur begint bij jou
In 'De nieuwe bestuurscultuur begint bij jou' onderzoekt Havelaar hoe verandering echt tot stand komt. Hij benadrukt dat een gezonde bestuurscultuur niet van bovenaf kan worden opgelegd, maar begint bij de houding en gedrag van ieder individu. Het boek biedt praktische handvatten om persoonlijk bij te dragen aan cultuurverandering.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
De bestuurscultuur heeft grote invloed op het functioneren van organisaties. Het bepaalt hoe beslissingen worden genomen, hoe transparant processen verlopen en hoe men omgaat met tegenspraak. Een disfunctionele bestuurscultuur kan leiden tot integriteitsproblemen, zoals we in verschillende sectoren hebben gezien.
Joep Dohmen
Paul van der Steen
De vriendenreünie
In 'De vriendenreünie' ontleden
De vriendenreünie Joep Dohmen en Paul van der Steen de bestuurscultuur in Limburg, waar informele netwerken, vriendjespolitiek en gebrek aan transparantie decennialang konden voortbestaan ondanks meerdere schandalen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Kustaw Bessems is een sleutelfiguur in het huidige debat over de Nederlandse bestuurscultuur. Als journalist bij de Volkskrant en maker van de podcast 'Stuurloos' onderzoekt hij kritisch wat er misgaat in het Nederlandse bestuur. Bessems legt de vinger op de zere plek en laat zien hoe fundamentele problemen in de bestuurscultuur leiden tot beleidsfiasco's.
Kustaw Bessems
Stuurloos
In zijn boek
Stuurloos analyseert Bessems de Nederlandse bestuurscultuur die te weinig ruimte biedt voor tegenspraak en praktijkkennis. Hij laat zien hoe deze cultuur heeft bijgedragen aan recente beleidsfiasco's en pleit voor fundamentele vernieuwing in hoe Nederland bestuurd wordt.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Auteurs die schrijven over 'bestuurscultuur'
Probleemgevallen en pijnpunten
Verschillende recente crises hebben fundamentele problemen in de Nederlandse bestuurscultuur blootgelegd. Van de toeslagenaffaire tot het Groningse gasdossier – telkens blijken dezelfde patronen een rol te spelen: gebrek aan tegenspraak, doorgeschoten efficiency-denken en bestuurders die risico's en verantwoordelijkheid uit de weg gaan.
Hans Vijlbrief
De Groningers hadden altijd gelijk
In
De Groningers hadden altijd gelijk reflecteert Hans Vijlbrief openhartig op de bestuurscultuur die bijdroeg aan de Groningse gaswinningsproblematiek. Als staatssecretaris van Mijnbouw zag hij van binnenuit hoe een gesloten bestuurscultuur met weinig ruimte voor tegenspraak langdurig schade kon aanrichten.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Organisatiekunst - Een positief aansporend werk
Jos Groen
In het artikel 'Organisatiekunst' wordt beschreven hoe leidinggevenden gegijzeld kunnen raken in oude besturingsmodellen, terwijl de praktijk om ander leiderschap vraagt. De auteurs pleiten voor een verschuiving van angst naar openheid en van control naar vertrouwen – essentiële elementen voor een gezonde bestuurscultuur.
De rol van macht en persoonlijkheid
Bestuurscultuur wordt sterk beïnvloed door machtsverhoudingen en persoonlijkheden. Sterke individuen kunnen een cultuur vormgeven, maar soms ook verstikken. Een gezonde bestuurscultuur vraagt om bewustzijn van machtspatronen en hoe deze werken in besluitvormingsprocessen.
"Het besef dat de bank voor de medewerkers moest werken, in plaats van andersom, werd door de bestuurders weliswaar onderstreept, maar in de praktijk deed de manier waarop men problemen oploste anders vermoeden."
Uit: De prooi
Jeroen Smit
De prooi
De Prooi van Jeroen Smit is een toonbeeld van hoe een toxische bestuurscultuur een organisatie kan ruïneren. Het boek beschrijft in detail hoe de bestuurscultuur binnen ABN AMRO, met haar machtsstrijd, hiërarchie en gebrek aan diversiteit, bijdroeg aan de ondergang van de bank.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Macht en politiek in besluitvorming - ‘Stelling tegen politisering’
Teun van Aken
Het artikel 'Macht en politiek in besluitvorming' belicht hoe machtsspelletjes en wantrouwen besluitvorming kunnen ondermijnen. De auteur pleit voor open communicatie waarin macht bespreekbaar wordt gemaakt en argumenten worden gebruikt zonder keuzes op te leggen.
Naar een nieuwe bestuurscultuur
Steeds meer organisaties erkennen de noodzaak om hun bestuurscultuur te vernieuwen. Maar cultuurverandering is complex en kost tijd. Het vraagt om leiderschap dat voorbeeldgedrag toont, transparantie bevordert en ruimte geeft aan tegenspraak.
SPOTLIGHT: Harry Garretsen
Harry Garretsen is een gezaghebbende stem op het gebied van leiderschap en bestuurscultuur. Als hoogleraar international economics & business in Groningen en directeur van het onderzoekscentrum In the LEAD bestudeert hij hoe leiderschap organisatieresultaten beïnvloedt. Zijn werk is cruciaal voor het begrijpen van de wisselwerking tussen leiderschapsstijlen en organisatieculturen.
Meer over Harry Garretsen
Janka Stoker
Harry Garretsen
Goede leiders in onzekere tijden
In
Goede leiders in onzekere tijden analyseren Harry Garretsen en Janka Stoker waarom beloften over een nieuwe bestuurscultuur vaak niet worden waargemaakt. Ze bieden inzicht in welke leiderschapsvaardigheden nodig zijn om daadwerkelijk cultuurverandering te realiseren.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
De cultuurladder - ‘Handvatten, inzichten, modellen en praktische checklists’
Henny Portman
Het artikel 'De cultuurladder' biedt praktische handvatten voor cultuurverandering. De auteurs beschrijven zes cultuurtyperingen die samen een ladder vormen: van de uitvoerende cultuur (laagste trede) tot de inspirerende cultuur (hoogste trede), waarbij elke hogere trede meer toegevoegde waarde biedt voor zowel medewerker als organisatie.
De menselijke factor: vertrouwen en communicatie
Uiteindelijk draait een gezonde bestuurscultuur om mensen die effectief samenwerken en communiceren. Vertrouwen is daarbij een sleutelfactor. Organisaties met een sterke bestuurscultuur investeren bewust in het opbouwen van vertrouwen en het creëren van een veilige omgeving waarin open gesprekken mogelijk zijn.
Paul 't Hart
Erik-Jan van Dorp
Wouter Jan Verheul
Zo kan het ook
In
Zo kan het ook van Erik-Jan van Dorp, Paul 't Hart en Wouter Jan Verheul wordt gepleit voor een bestuurscultuur die leert van successen in plaats van alleen te focussen op mislukkingen. De auteurs tonen aan dat positief leren essentieel is voor een veerkrachtige bestuurscultuur.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Margaret Heffernan: ‘Veel medewerkers bang om zich uit te spreken’
Paul Groothengel
In het artikel 'Margaret Heffernan: Veel medewerkers bang om zich uit te spreken' wordt beschreven dat 85% van de mensen problemen wel ziet, maar ervoor kiest er niets mee te doen. Heffernan pleit voor een cultuur waarin mensen zich durven uit te spreken en waarin fouten niet worden weggestopt, maar juist worden gevierd als leermomenten.
Bestuurscultuur en burgerparticipatie
Een moderne bestuurscultuur staat niet op zichzelf, maar verbindt zich met de samenleving. Steeds meer organisaties zoeken naar manieren om burgers en andere belanghebbenden te betrekken bij besluitvorming. Dit vraagt om een fundamenteel andere houding van bestuurders.
Peter van Hoesel
Rob van Engelenburg
Burgerparticipatie in het openbaar bestuur
In
Burgerparticipatie in het openbaar bestuur analyseren Peter van Hoesel en Rob van Engelenburg hoe de huidige bestuurscultuur burgerparticipatie in de weg staat. Ze pleiten voor een cultuuromslag waarin bestuurders daadwerkelijk openstaan voor inbreng van burgers.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
De Corporate Governance Code voor maatschappelijke organisaties
Jaap Boonstra
Het artikel 'De Corporate Governance Code voor maatschappelijke organisaties' benadrukt het belang van cultuur als specifiek aandachtspunt voor bestuur en toezichthouders. Het bestuur is verantwoordelijk voor een cultuur gericht op lange termijn waardecreatie en heeft de taak deze waarden uit te dragen door voorbeeldgedrag.
Bestuurscultuur in specifieke sectoren
De uitdagingen rond bestuurscultuur manifesteren zich verschillend per sector. Of het nu gaat om de politiek, het bedrijfsleven, de sport of het onderwijs – elke sector kent zijn eigen dynamiek en vraagstukken.
Dick den Bakker
Het ambacht van de schoolbestuurder
Het ambacht van de schoolbestuurder van Dick den Bakker pleit voor een radicaal andere kijk op bestuurscultuur in het onderwijs. Den Bakker beargumenteert dat technocratische modellen plaats moeten maken voor een meer mensgerichte cultuur die recht doet aan het primaire proces van onderwijs.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Menno de Galan
Ajax in crisis
In
Ajax in crisis laat Menno de Galan zien hoe de problematische bestuurscultuur bij Ajax, met informele machtslijnen en gebrekkige governance, bijdroeg aan de crisis binnen de club. Het boek toont hoe bestuurscultuur ook in de sportwereld fundamentele impact heeft.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Persoonlijk leiderschap: de sleutel tot verandering
Verandering van bestuurscultuur begint niet met grootse transformatieprogramma's, maar met persoonlijk leiderschap. Bestuurders en medewerkers die het goede voorbeeld geven en persoonlijke verantwoordelijkheid nemen, vormen de katalysator voor bredere cultuurverandering.
Zeger van der Wal is een internationale autoriteit op het gebied van ambtelijk vakmanschap en bestuurscultuur. Als bijzonder hoogleraar voor de Ien Dales Leerstoel aan de Universiteit Leiden en het CAOP onderzoekt hij hoe kernwaarden en integriteit voor overheidsfunctionarissen in de praktijk functioneren.
Zeger van der Wal
Ambtelijke helden gezocht
In
Ambtelijke helden gezocht bekritiseert Zeger van der Wal de huidige bestuurscultuur binnen overheden en pleit hij voor ambtenaren die moedig tegen de stroom in durven te gaan wanneer dat nodig is. Het boek biedt concrete handvatten voor persoonlijk leiderschap binnen bureaucratische organisaties.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Onder commissarissen
Een belangrijke les uit 'Onder commissarissen' is dat een effectieve bestuurscultuur ruimte moet bieden voor menselijkheid, twijfel en emotie. Bestuurders moeten het ongezegde bespreekbaar maken en kwetsbaarheid durven tonen. Juist door het erkennen van onzekerheid ontstaat ruimte voor echte vernieuwing.
Toekomst van bestuurscultuur
De maatschappij verandert in hoog tempo en stelt nieuwe eisen aan bestuur en organisaties. Grotere transparantie, hogere verwachtingen rond integriteit en versterkte burgerparticipatie vragen om een fundamentele herziening van hoe we bestuur vormgeven. De bestuurscultuur van de toekomst zal zich moeten kenmerken door adaptief vermogen, openheid en maatschappelijke verankering.
Het juiste doen als niemand kijkt - Lessen uit de ethiek voor integer leiderschap
Frank Peters
Het artikel 'Het juiste doen als niemand kijkt' benadrukt dat bestuurders en organisaties niet langer alleen worden afgerekend op het voldoen aan afspraken en regelgeving. De omgeving verwacht nu ook dat ze voldoen aan bredere maatschappelijke verwachtingen. Integriteit is daarmee een baken voor leiderschap geworden.
"Het raadsakkoord verandert vooral de gemeentelijke bestuurscultuur. Een cultuur waarin samenwerking en delen van invloed belangrijker zijn dan machtsvertoon en politieke tegenstellingen."
Uit: Uit de groef
Marilieke Engbers
Onder commissarissen
'Onder commissarissen' van Marilieke Engbers geldt als een klassieker in het denken over bestuurscultuur. Het boek was baanbrekend in het ontleden van de subtiele psychologische mechanismen die bestuurskamers beheersen. Engbers laat zien dat juist het onzichtbare en onbespreekbare vaak de grootste invloed heeft op besluitvorming.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Conclusie: een gedeelde verantwoordelijkheid
Bestuurscultuur is geen abstract begrip, maar een dagelijkse realiteit die het functioneren van organisaties op alle niveaus beïnvloedt. Een gezonde bestuurscultuur ontstaat niet vanzelf, maar vraagt om bewust leiderschap, openheid voor feedback en continue reflectie. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid: van bestuurders en toezichthouders, maar ook van medewerkers en andere belanghebbenden. Door samen te werken aan een cultuur die transparantie, integriteit en participatie bevordert, leggen we het fundament voor organisaties die duurzaam bijdragen aan maatschappelijke waarde.
De bestsellers
-
€ 27,50
-
€ 29,90
-
€ 35,00
-
€ 38,25
-
€ 22,99
