trefwoord
De menselijke natuur: goed of slecht?
Wat maakt ons tot mens? Zijn we van nature geneigd tot het goede of hebben we controle en regels nodig om onze donkere impulsen te beteugelen? Weinig vragen zijn zo fundamenteel voor ons zelfbegrip als die over onze menselijke natuur. De antwoorden hierop bepalen hoe we onze samenleving, economie, politiek en onderwijs inrichten. In deze verkenning duiken we in de fascinerende wereld van boeken en ideeën die licht werpen op wat ons werkelijk menselijk maakt.
Rutger Bregman
De meeste mensen deugen
In 'De meeste mensen deugen' daagt Rutger Bregman ons bestaande pessimistische mensbeeld uit. Met talloze voorbeelden toont hij aan dat wij mensen van nature geneigd zijn tot samenwerking en empathie. Dit biedt een verfrissend tegenwicht tegen het dominante idee dat mensen intrinsiek egoïstisch zijn.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Een nieuw perspectief op wie we zijn
Het idee dat de mens in essentie slecht is, heeft onze wetenschap, politiek en maatschappelijke instellingen eeuwenlang gedomineerd. Maar klopt dit wel? Recente inzichten uit diverse disciplines suggereren een ander beeld.
SPOTLIGHT: Rutger Bregman
Rutger Bregman heeft met zijn werk een fundamentele vraag over de menselijke natuur nieuw leven ingeblazen. Als historicus weet hij maatschappelijke vraagstukken in een breed historisch perspectief te plaatsen, waardoor langetermijnpatronen zichtbaar worden die in het dagelijkse debat vaak onderbelicht blijven.
Meer over Rutger Bregman
De meeste mensen deugen - 'Leest als een trein'
Paul Misdorp
In deze recensie wordt dieper ingegaan op hoe Bregman ons traditionele mensbeeld onder de loep neemt. Hij laat zien hoe onze samenleving gebaseerd is op een negatief mensbeeld waarin wij als door en door egoïstisch worden afgeschilderd, terwijl we juist evolutionair zijn geprogrammeerd voor samenwerking.
Auteurs die schrijven over 'menselijke natuur'
De biologische basis van ons gedrag
Onze neiging tot samenwerking en empathie heeft niet alleen culturele, maar ook biologische wortels. Meerdere auteurs hebben vanuit verschillende invalshoeken onderzocht hoe onze menselijke natuur zich manifesteert.
Roel Verheul
Homo plasticus
In 'Homo plasticus' laat Roel Verheul zien dat onze persoonlijkheid veel veranderlijker is dan we denken. In plaats van een statische natuur, zijn wij mensen fundamenteel plastisch en aanpasbaar. Deze benadering doorbreekt het simplistische onderscheid tussen 'aangeboren' en 'aangeleerd' gedrag.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Als bijzonder hoogleraar persoonlijkheidsstoornissen aan de UvA heeft Roel Verheul baanbrekend onderzoek gedaan naar de veranderlijkheid van persoonlijkheid. Zijn werk toont aan dat wat we als vaststaande menselijke natuur beschouwen, in werkelijkheid veel dynamischer is dan lange tijd werd aangenomen.
Groepsgedrag en stammenvorming
Een fundamenteel aspect van onze menselijke natuur is onze neiging tot groepsvorming. We zijn sociale wezens die zich organiseren in 'stammen', wat zowel voordelen als uitdagingen met zich meebrengt.
Our tribal future - ‘Als geheel sterk en verfrissend’
Freija van Duijne
In 'Our tribal future' wordt beschreven hoe mensen coöperatieve wezens zijn met een fundamenteel instinct om bij een groep te horen. Deze stammenvorming maakt ons enorm adaptief, maar creëert ook een 'wij' versus 'zij'-mentaliteit. Door dit te begrijpen, kunnen we onze stamdrang inzetten als kracht voor een betere toekomst.
Theo Kroese
Moeiteloos veranderen
In 'Moeiteloos veranderen' betoogt Theo Kroese dat traditioneel management vaak indruist tegen onze menselijke natuur. Als sociale, samenwerkende wezens hebben we vertrouwen en betekenis nodig. Organisaties die hierop inspelen, kunnen veel effectiever veranderen dan organisaties die uitgaan van controle en wantrouwen.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
De donkere kant van onze natuur
Hoewel we geneigd zijn tot samenwerking, kan onze menselijke natuur ook destructieve kanten hebben. Juist die dualiteit maakt ons als soort zo fascinerend.
Peter Middendorp
Jij bent van mij
In de roman 'Jij bent van mij' verkent Peter Middendorp de dunne lijn tussen normaal en abnormaal gedrag. Hij laat zien hoe geweld en verlangen dicht bij elkaar kunnen liggen, en hoe onze menselijke natuur soms donkere kanten kent die we liever niet onder ogen zien.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Peter Middendorp staat bekend om zijn scherpe observaties van de menselijke psyche. In zijn werk verkent hij vaak de grenzen van wat we als 'normaal' gedrag beschouwen, en legt hij bloot hoe dicht beschaving en primitiviteit bij elkaar kunnen liggen.
The devil inside - 'Twee boeken voor de prijs van één'
Christel Deckers
In de bespreking van 'The Devil Inside' wordt belicht hoe belangrijk het is om je eigen duistere kanten te kennen en te accepteren. Het boek nodigt uit tot introspectie om je goede én slechte eigenschappen te herkennen, wat essentieel is om succesvol in het leven te staan.
Collectieve intelligentie en samenwerking
Een van de meest fascinerende aspecten van onze menselijke natuur is ons vermogen tot collectieve intelligentie. Door samen te werken, kunnen we problemen oplossen die individueel onoverkomelijk zouden zijn.
Samen slim - 'Prachtboek barstensvol wijsheid en voorbeelden'
Nico Jong
Het artikel over 'Samen slim' beschrijft hoe collectieve intelligentie ontstaat door gezamenlijke inspanning. Deze vorm van slimheid en wijsheid is niet zozeer een eigenschap, maar een proces van collectief onderzoek dat tot betere besluiten leidt dan individuele besluitvorming.
Yuval Noah Harari
Waarom de wereld niet eerlijk is
In 'Waarom de wereld niet eerlijk is' onderzoekt Yuval Noah Harari hoe onze menselijke neiging om controle te krijgen over onze omgeving leidde tot landbouw en uiteindelijk tot ongelijkheid. Het boek laat zien hoe eigenschappen die ons als soort succesvol maakten, ook tot maatschappelijke problemen kunnen leiden.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
De menselijke natuur in fictie en verhalen
Niet alleen non-fictie, maar ook romans en verhalen kunnen diepe inzichten bieden in wat het betekent om mens te zijn. Door identificatie met personages krijgen we toegang tot ervaringen die anders buiten ons bereik zouden blijven.
Mariken Heitman
Wormmaan
Mariken Heitman onderzoekt in 'Wormmaan' wat het betekent om mens te zijn in verschillende contexten. De roman verkent fundamentele vragen over identiteit, lichamelijkheid en hoe onze menselijke natuur vorm krijgt in wisselwerking met onze omgeving.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Met haar achtergrond in biologie brengt Mariken Heitman een uniek perspectief op menselijkheid in haar literaire werk. Ze verbindt wetenschappelijke inzichten met filosofische vragen en maakt deze tastbaar in meeslepende verhalen die fundamentele vragen over onze menselijke conditie oproepen.
Morele aspecten van onze natuur
Een centraal vraagstuk in het denken over de menselijke natuur is de mate waarin moreel gedrag aangeboren dan wel aangeleerd is. Zijn we van nature morele wezens?
Susan Neiman
Afgezien van de feiten
In 'Afgezien van de feiten' onderzoekt Susan Neiman opvattingen over de menselijke natuur, met name de vraag of deze inherent egoïstisch is of moreel kan zijn. Ze daagt de lezer uit om voorbij simplistische aannames te kijken en onze morele capaciteiten serieus te nemen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Susan Neiman is een invloedrijke filosofe die bekend staat om haar diepgaande analyses van morele vraagstukken. Ze combineerde haar Amerikaanse achtergrond met Europese filosofische tradities, waardoor ze unieke perspectieven biedt op fundamentele ethische kwesties rondom de menselijke natuur.
Zijn vrouwen betere mensen? - Een zoektocht naar de verschillen tussen mannen en vrouwen
Leo Pot
Dit artikel onderzoekt de intrigerende vraag of vrouwen moreel betere mensen zijn dan mannen. Op basis van wetenschappelijk onderzoek worden zestien morele waarden besproken waarin vrouwen gemiddeld hoger scoren dan mannen, wat interessante vragen oproept over genderverschillen in onze morele natuur.
Neurobiologische inzichten
Moderne neurowetenschappen bieden nieuwe perspectieven op wat ons tot mens maakt. Hierbij gaat het niet alleen om onze cognitieve vermogens, maar ook om emoties, intuïtie en besluitvorming.
Neuromanagement - ‘Doe er je voordeel mee’
Henk Jan Kamsteeg
In de bespreking van 'Neuromanagement' wordt uitgelegd hoe onze besluitvorming veel minder rationeel is dan we denken. Onze emoties bepalen grotendeels ons doen en laten, vaak zonder dat we het doorhebben. Het artikel benadrukt hoe belangrijk het is om deze beperking van onze menselijke natuur onder ogen te zien.
Wiser - 'Verhelderend dat wijsheid een biologische basis heeft'
Freija van Duijne
Dit artikel bespreekt het boek 'Wiser', waarin wordt betoogd dat wijsheid een biologische basis heeft in ons brein. Kenmerken van wijsheid zoals emotieregulatie, beslissingen nemen in onzekere situaties en zelfreflectie zijn te herleiden naar hersengebieden, en kunnen worden getraind en ontwikkeld.
Het vermogen tot aanpassing en groei
Een uniek kenmerk van de menselijke natuur is ons vermogen om te leren, te groeien en onszelf te herdefiniëren. Dit maakt ons als soort buitengewoon adaptief.
Juist dat maakt ons tot mens: dat we altijd vorm geven aan onszelf en daarmee dus geen 'vastgestelde natuur' hebben. Het hoort bij de mens om zichzelf steeds op het spel te zetten en aan zichzelf te ontstijgen.
Uit: Homo plasticus
De mens als natuurlijk-kunstmatig wezen
Een fascinerend aspect van de menselijke natuur is dat we van nature kunstmatig zijn - we vormen onszelf en onze omgeving voortdurend.
Wat maakt de mens?
Marieke van Vliet
In 'Wat maakt de mens?' wordt het concept van 'natuurlijke kunstmatigheid' verkend. Hoewel natuurlijk en kunstmatig vaak als tegenpolen worden gezien, zijn wij mensen van nature kunstmatig: we bestaan niet alleen, maar hebben ook een verhouding tot ons bestaan en vormen onszelf actief.
De meeste mensen deugen
Van Bregman leren we dat ons pessimistische mensbeeld niet alleen wetenschappelijk aanvechtbaar is, maar ook schadelijk. Als we uitgaan van wantrouwen en egoïsme, creëren we systemen die precies dat gedrag uitlokken. Door te vertrouwen op onze natuurlijke neiging tot samenwerking, kunnen we betere samenlevingen bouwen.
Conclusie: een complexer beeld van onze natuur
De verkenning van de menselijke natuur leidt niet tot simpele antwoorden, maar tot een rijker en genuanceerder begrip. We zijn niet louter goed of slecht, rationeel of emotioneel, individualistisch of coöperatief. We zijn dit alles tegelijk, en juist deze complexiteit en veelzijdigheid maakt ons menselijk.
Door de menselijke natuur beter te begrijpen, kunnen we systemen en structuren ontwerpen die aansluiten bij wie we werkelijk zijn. Dit kan leiden tot effectievere organisaties, meer betrokken gemeenschappen en uiteindelijk tot een samenleving die recht doet aan het volledige spectrum van wat het betekent om mens te zijn.
