trefwoord
Opgavegericht werken - Een nieuwe kijk op maatschappelijke vraagstukken
Bij opgavegericht werken redeneren professionals vanuit maatschappelijke opgaven in plaats van taken of procedures. Het is een werkwijze waarbij verschillende partijen vanuit een gedeelde ambitie samenwerken aan complexe, maatschappelijke vraagstukken. Deze benadering vormt een belangrijk alternatief voor het traditionele opdrachtgestuurd werken en wint snel terrein bij overheden, maatschappelijke organisaties en in het bedrijfsleven.
Wat is opgavegericht werken?
Bij opgavegericht werken staat het maatschappelijke vraagstuk centraal en niet de eigen organisatie of taak. Kenmerkend is dat de afweging centraal komt te staan in plaats van regels en routines. Het gaat om een afweging van beleidsdoelen, vak-expertise, omstandigheden van de specifieke situatie, en de belangen en mogelijkheden van betrokken partijen. Deze afweging moet uiteindelijk leiden tot een concrete oplossing met toegevoegde waarde voor 'het groter goed'.
Diele Biemold
Opgavegericht werken
In 'Opgavegericht werken' zet Diele Biemold deze manier van werken in de spotlights. Hij laat zien hoe lokale overheden door opgavegericht te werken tot oplossingen kunnen komen waar burgers daadwerkelijk iets aan hebben, in plaats van zich vast te houden aan traditionele werkprocessen die vaak niet meer aansluiten bij complexe vraagstukken.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
SPOTLIGHT: Diele Biemold
Als ervaren adviseur strategie en beleid heeft Diele Biemold diverse opdrachten uitgevoerd, waaronder het opzetten van een programma voor nieuwe energie. Na een lange carrière als planoloog specialiseerde hij zich in het begeleiden van complexe maatschappelijke vraagstukken. Zijn expertise in het aansturen van lastige vraagstukken, zoals de invoering van de Omgevingswet, leidde tot het schrijven van dit standaardwerk over opgavegericht werken.
Meer over Diele Biemold
De verschuiving naar opgavegericht werken
De toenemende complexiteit van maatschappelijke vraagstukken maakt dat traditionele, hiërarchische en sectoraal ingerichte organisaties niet meer effectief zijn. Vraagstukken rond klimaatverandering, energietransitie, zorg of wonen overstijgen de grenzen van afdelingen, organisaties en sectoren. Opgavegericht werken biedt een alternatief waarbij verschillende partijen, zowel publiek als privaat, samenwerken vanuit een gedeelde opgave.
Teamleren
Bert Peene
Zoals dit artikel beschrijft, gaat opgavegericht werken in feite om wendbaarheid. Waar 'goed werk' in de publieke sector traditioneel wordt bepaald door het nauwgezet naleven van regels en procedures, ontstaat nu het besef dat maatschappelijke verantwoordelijkheid tonen veel verder gaat. Opgavegericht werken definieert maatschappelijke opgaven in samenwerking met externe partijen, waarbij medewerkers en bestuurders op basis van de opgaven worden gepositioneerd en aangestuurd.
Bob Houtkamp
Manon Ruijters
Cees Anton de Vries
Opgavegericht teamleren
'Opgavegericht teamleren' van Ruijters, Houtkamp en De Vries illustreert hoe teams kunnen leren samen te werken aan opgaven die bijdragen aan het grotere goed. Het boek biedt een model met acht 'ankerpunten' waarmee teams kunnen bepalen wat de juiste volgende stap is bij het werken aan complexe opgaven en geeft praktische handvatten voor het versterken van collectieve intelligentie.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Als hoogleraar Leren, ontwikkelen en gedragsverandering aan de VU combineert Manon Ruijters onderzoek en praktijk. Haar werk richt zich op professionele ontwikkeling en organisatieontwikkeling, waarbij ze het leren in teams dicht tegen de opgave aan wil versterken. Ze is auteur van meerdere invloedrijke boeken en heeft met haar innovatieve theorieën over teamleren een belangrijke bijdrage geleverd aan het denken over opgavegericht werken.
"Het gaat om de versmelting van individuele kwaliteiten, de uitdaging die de opgave biedt en de verbinding met iets wat groter is dan jij; we noemen dat 'een groter goed'. Zo ontwikkel je collectieve intelligentie, wat een belangrijke voorwaarde is om toe te kunnen groeien naar een lerende organisatie."
Uit: Opgavegericht teamleren
Van opdrachtgestuurd naar opgavegericht werken
Bij traditioneel opdrachtgestuurd werken geeft een opdrachtgever een specifieke opdracht aan een uitvoerder die deze binnen bepaalde kaders moet uitvoeren. Bij opgavegericht werken daarentegen is er meer sprake van 'wederkerig opdrachtgeverschap': alle betrokkenen verkennen samen wat de opgave precies inhoudt en hoe deze het beste kan worden aangepakt. Dit vraagt om een andere houding, andere vaardigheden en een andere vorm van leiderschap.
Manon Ruijters: ‘Zoek naar de balans tussen leren en realiseren’
Bert Peene
In dit interview benadrukt Manon Ruijters het belang van de balans tussen leren en realiseren bij opgavegericht werken. Ze stelt dat het vinden van de juiste balans tussen deze twee aspecten cruciaal is. Hoewel het uiteindelijk gaat om realisatie, is het leren - zowel individueel, als team en als organisatie - net zo belangrijk voor het ontwikkelen van collectieve intelligentie.
Roeland Stolk
Henk Wesseling
Pepijn van der Beek
De jacht op publieke waarde
In 'De jacht op publieke waarde' beschrijven Wesseling, Van der Beek en Stolk opgavegericht werken als de motor van publieke waarde. Het boek biedt een uitgebreide methodiek voor het formuleren, organiseren en realiseren van opgaven, waarbij het creëren van maatschappelijke waarde centraal staat in plaats van het uitvoeren van taken of volgen van procedures.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Netwerken en samenwerking bij opgavegericht werken
Opgavegericht werken vraagt om nieuwe vormen van samenwerking, waarbij partijen over de grenzen van hun eigen organisatie heen kijken. Netwerken en samenwerkingsverbanden vormen hierbij de basis, met als bindmiddel de gezamenlijke opgave waaraan wordt gewerkt.
Hans Licht
Netwerkregie
Hans Licht benadrukt in 'Netwerkregie' dat effectieve netwerkregie alleen mogelijk is als er een heldere gezamenlijke opgave is gedefinieerd. Deze opgave geeft richting aan de samenwerking en zorgt voor betekenis in het samenwerkingsverband. Het boek biedt handvatten voor het managen van complexe netwerken waarin verschillende partijen samenwerken aan maatschappelijke opgaven.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Hans Licht heeft een pioniersrol vervuld in het ontwikkelen van visies op projectmanagement en programmamanagement in de publieke sector. Vanuit zijn ervaring met complexe 'multiprojecten' ontwikkelde hij een nieuwe visie op de sturing van programma's, die later de basis werd voor zijn werk over netwerkregie en regievoering, essentiële aspecten van opgavegericht werken.
Samenwerken aan maatschappelijke opgaven - Boeiende en uitstekende handleiding
Nico Jong
Dit artikel bespreekt het boek 'Samenwerken aan maatschappelijke opgaven' waarin De Caluwé en Kaats een nieuw handelingsrepertoire uitwerken voor opgavegericht werken. Ze introduceren het begrip 'opgavenetwerk' als platform waar samenwerking, afstemming en verbinding tot stand komen tussen partijen die een rol hebben bij de opgave.
Manon de Caluwé
Edwin Kaats
Samenwerken aan maatschappelijke opgaven
'Samenwerken aan maatschappelijke opgaven' van Edwin Kaats en Manon de Caluwé pleit voor een opgavegerichte benadering waarbij partijen over hun eigen grenzen heen samenwerken. Het boek beschrijft zes stappen in het proces: het agenderen van de opgave, het faciliteren van interactie, het mobiliseren van actoren, het creëren van een platform, samensturen voor impact en het legitimeren van handelen.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
SPOTLIGHT: Edwin Kaats
Edwin Kaats heeft als bestuursadviseur een scherpe focus op effectieve samenwerkingsverbanden. Als partner bij Common Eye helpt hij organisaties bij het opzetten of verbeteren van samenwerkingen. Zijn expertise ligt in het vinden van gemeenschappelijke ambities als ijkpunt voor succesvolle samenwerking, een essentieel element van opgavegericht werken.
Meer over Edwin Kaats
Uitdagingen bij opgavegericht werken
De overstap naar opgavegericht werken gaat niet zonder uitdagingen. Het vraagt om een andere mindset, nieuwe vaardigheden en een organisatiecultuur die ruimte biedt voor experiment, leren en samenwerking over grenzen heen. Ook kan er spanning ontstaan tussen de regels en procedures van de 'systeemwereld' en de flexibiliteit die nodig is in de 'leefwereld' waar opgaven zich manifesteren.
De omgevingswet vraagt om een tweebenige overheid
Has Bakker
Dit artikel bespreekt het concept van de 'tweebenige overheid', die nodig is voor opgavegericht werken zoals bij de implementatie van de Omgevingswet. Ambtenaren moeten met één been binnen de eigen organisatie staan (met oog voor regels en procedures) en met het andere been in het netwerk van partijen en personen (met oog voor samenwerking en flexibiliteit). Deze balans is essentieel voor effectief opgavegericht werken.
Opgavegericht teamleren
Een belangrijke les uit het werk van Ruijters is dat bij opgavegericht teamleren het niet alleen gaat om een methodiek, maar ook om een houding. Teams moeten leren om samen te werken aan een opgave waarbij professionele ontwikkeling hand in hand gaat met het leveren van maatschappelijke waarde. Dit vraagt om het vermogen om samen te leren, te reflecteren en bij te sturen.
Leiderschap bij opgavegericht werken
Opgavegericht werken vraagt om een andere vorm van leiderschap dan traditioneel hiërarchisch management. Leiders moeten ruimte kunnen geven aan professionals om vanuit hun expertise bij te dragen aan de opgave, terwijl ze tegelijkertijd zorgen voor richting en samenhang. Het gaat om verbindend leiderschap dat kan omgaan met complexiteit en onzekerheid.
Eric Spaans: ‘Duurzame veranderingen door productieve ontmoetingen’
Peter Spijker
Eric Spaans legt in dit interview uit waarom traditioneel leiderschap niet werkt bij complexe vraagstukken. Bij maatschappelijke of organisatorische vraagstukken zijn vele partijen betrokken met eigen belangen, die onderling afhankelijk zijn. Een hiërarchische leider die knopen doorhakt leidt zelden tot duurzame oplossingen. In plaats daarvan is een leider nodig die samen met belanghebbenden de 'common ground' kan ontdekken.
De jacht op publieke waarde
Een waardevolle les uit 'De jacht op publieke waarde' is dat opgavegericht werken vraagt om leiders die zich niet alleen richten op het bereiken van resultaten, maar ook op het creëren van publieke waarde. Dit betekent dat ze voorbij de grenzen van hun eigen organisatie moeten denken en werken, en moeten durven experimenteren met nieuwe vormen van samenwerking en organisatie.
De toekomst van opgavegericht werken
Opgavegericht werken is geen hype maar een fundamentele verschuiving in hoe we met complexe maatschappelijke vraagstukken omgaan. Naarmate vraagstukken complexer worden en meer en meer grenzen overschrijden, zal de behoefte aan deze manier van werken alleen maar toenemen. Organisaties die hierin vooroplopen zullen effectiever zijn in het creëren van maatschappelijke waarde.
Dynamisch organiseren - Stop met reorganiseren, het gaat vanzelf!
Frank van Kuijck
Dit artikel over dynamisch organiseren sluit nauw aan bij opgavegericht werken. Beide benaderingen gaan uit van de gedachte dat traditionele, hiërarchische organisatiestructuren te star zijn om effectief te reageren op veranderende klantvragen en maatschappelijke behoeften. In plaats daarvan is een meer flexibele aanpak nodig, waarbij samenwerking wordt georganiseerd vanuit competenties, vaardigheden en persoonlijkheden van mensen.
Conclusie: Opgavegericht werken als sleutel tot maatschappelijke impact
Opgavegericht werken biedt een krachtig alternatief voor traditionele manieren van werken in een wereld die steeds complexer wordt. Door het maatschappelijke vraagstuk centraal te stellen in plaats van de eigen organisatie of taak, kunnen professionals effectiever bijdragen aan oplossingen die daadwerkelijk waarde toevoegen. Dit vraagt om nieuwe vormen van samenwerking, leiderschap en organisatie, maar de potentiële impact maakt deze transitie de moeite waard. Organisaties die opgavegericht werken omarmen, zullen beter in staat zijn om hun maatschappelijke rol te vervullen en bij te dragen aan duurzame oplossingen voor de grote vraagstukken van onze tijd.
