trefwoord
Projectfasen: De essentiële bouwstenen voor succesvol projectmanagement
Projecten hebben structuur nodig om van idee naar resultaat te komen. Door een project op te delen in duidelijk afgebakende fasen, creëer je overzicht, beheersing en meetbare mijlpalen. In deze gids ontdek je alles over de verschillende projectfasen, welke methoden je kunt gebruiken en hoe je fasegewijs naar een succesvol projectresultaat toewerkt.
Wat zijn projectfasen?
Projectfasen zijn afgebakende periodes binnen een project met specifieke doelstellingen, deliverables en mijlpalen. Ze helpen bij het structureren en beheersen van het projectverloop. Door een project op te delen in fasen, wordt het geheel overzichtelijker en kun je per fase beslissen of het project voortgezet moet worden. Dit zorgt voor betere beheersing en risicomanagement.
Gert Wijnen
Willem Renes
Peter Storm
Projectmatig werken
In het standaardwerk
Projectmatig werken van Gert Wijnen, Willem Renes en anderen worden de verschillende projectfasen helder uiteengezet. Dit boek is al decennia een klassieker en laat zien hoe elke fase specifieke aandachtspunten en werkwijzen vereist, van initiatiefase tot afronding.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
De traditionele projectfasen
In traditionele projectmanagementmethoden worden projecten doorgaans opgedeeld in vier tot zes opeenvolgende fasen. Hoewel de exacte benamingen kunnen verschillen, zien we meestal deze basisstructuur:
- Initiatiefase: Het idee ontstaat en wordt globaal uitgewerkt
- Definitiefase: Specificaties worden vastgelegd en plannen gemaakt
- Ontwerpfase: Concrete uitwerking van de oplossing
- Voorbereidingsfase: Organiseren van mensen en middelen
- Realisatiefase: Uitvoering van het project
- Nazorgfase: Afronden, evalueren en overdragen
Marco Derksen
Projectmanagement in beeld
In
Projectmanagement in beeld benadrukt Marco Derksen het belang van projectfasering bij besluitvorming en risicomanagement. Hij beschrijft de opeenvolgende fasen van initiatie tot nazorg en legt uit hoe werken van 'grof naar fijn' zorgt voor een solide projectstructuur.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Projectmanagement op basis van ICB versie 4
Henny Portman
Het artikel 'Projectmanagement op basis van ICB versie 4' beschrijft hoe competenties zijn verdeeld over de levenscyclus van een project. De auteurs delen de vaktechnische projectmanagementcompetenties in drie blokken: projectvoorbereiding (belanghebbenden, organisatie, eisen en doelen), projectdefinitie (scope, kwaliteit, tijd) en projectuitvoering/afsluiting (inkoop, wijzigingsbeheer, informatie).
Auteurs die schrijven over 'projectfasen'
PRINCE2 en projectfasering
PRINCE2 (PRojects IN Controlled Environments) heeft een eigen benadering van projectfasen. Hierin wordt gesproken over 'managementfasen' die worden beschouwd als discrete periodes waarin de projectmanager autoriteit heeft om het project te managen. Elke fase eindigt met een formele evaluatie en beslismoment.
SPOTLIGHT: Bert Hedeman
Bert Hedeman is een autoriteit op het gebied van projectmanagement met meer dan 30 jaar ervaring. Als eerste geaccrediteerde PRINCE2-trainer in Nederland heeft hij aanzienlijk bijgedragen aan de professionalisering van projectmanagement. Zijn boeken over PRINCE2 en IPMA-certificering zijn toonaangevend voor projectmanagers.
Meer over Bert Hedeman
Bert Hedeman
Ron Seegers
PRINCE2® 6de Editie - Pocket guide
In
PRINCE2® 6de Editie - Pocket guide beschrijven Bert Hedeman en Ron Seegers uitgebreid hoe PRINCE2 met projectfasen werkt. Ze behandelen essentiële processen als 'Beheersen van een fase' en 'Managen van een faseovergang' die cruciaal zijn voor succesvolle projectimplementatie.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
"Het principe van 'managen per fase' is een van de fundamenten van PRINCE2. Door een project op te delen in fasen, creëer je natuurlijke punten waarop je kunt evalueren of het project nog steeds levensvatbaar is en op koers ligt om de beoogde baten te realiseren."
Uit: Projectmanagement op basis van PRINCE2
Agile projectfasen
In de agile wereld worden projectfasen anders benaderd. In plaats van sequentiële fasen die elkaar opvolgen, werkt men in korte iteratieve cycli (sprints) waarin telkens een werkend deelproduct wordt opgeleverd. Toch kennen ook agile projecten vaak deze globale fasen:
- Concept/Visie: Bepalen van het projectdoel en de productvisie
- Inception: Voorbereiden van het team en de omgeving
- Delivery: Iteratief ontwikkelen en opleveren in sprints
- Transition: Overdracht naar productie/gebruik
Dit is agile
Henny Portman
In het artikel 'Dit is agile' wordt beschreven hoe agile projecten verschillen van de traditionele watervalaanpak. Bij agile staat de scope niet vast, maar juist tijd en geld. Het artikel licht toe hoe korte iteraties met een vaste lengte (heartbeat) zorgen voor regelmaat en voorspelbaarheid, terwijl het team door scoping, creating en completing fasen werkt.
Ed Schouten
Projectmanagement en Agile werken in de praktijk
Projectmanagement en Agile werken in de praktijk van Ed Schouten vergelijkt traditionele projectfasen met de agile aanpak. Het boek toont dat de voorbereidende fasen voor beide benaderingen vergelijkbaar zijn, maar dat de uitvoeringsfase fundamenteel verschilt: waar traditionele projecten vasthouden aan een vooraf gedefinieerde scope, staan bij agile juist tijd en kosten vast.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
De rol van projectfasen binnen de PMBOK-methode
De Project Management Body of Knowledge (PMBOK) van het Project Management Institute (PMI) maakt onderscheid tussen procesgroepen en projectfasen. Procesgroepen (initiëren, plannen, uitvoeren, monitoren en afsluiten) kunnen meerdere malen voorkomen binnen één projectfase.
Anton Zandhuis
Thomas Wuttke
PMI’s PMBOK® Guide in een notendop
In
PMI's PMBOK® Guide in een notendop wordt uitgelegd hoe projectlevenscycli zijn opgebouwd uit projectfasen. Dit standaardwerk beschrijft hoe deze fasen bijdragen aan een gestructureerde aanpak van projecten en waarom ze essentieel zijn voor het structureren en controleren van het projectverloop.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Projectmanagement voor niet-projectmanagers - Deadlines en doelen halen met Covey
Henny Portman
Het artikel 'Projectmanagement voor niet-projectmanagers' beschrijft de PMBoK met zijn vijf procesgroepen: Start, Planning, Uitvoering, Monitoring/controle en Afsluiting. Voor elke procesgroep is een specifieke mindset nodig om de aangeboden tools effectief te kunnen inzetten. Het artikel benadrukt het belang van stakeholdermanagement en scopemanagement in de startfase.
IPMA's benadering van projectfasen
De International Project Management Association (IPMA) hanteert in haar competentiestandaard (ICB) een competentiegerichte benadering. Hoewel IPMA geen specifieke fasering voorschrijft, worden de competenties vaak gegroepeerd rond verschillende fasen in de projectlevenscyclus.
Bert Hedeman
Roel Riepma
Projectmanagement IPMA D Examenvoorbereiding
Het
Projectmanagement IPMA D Examenvoorbereiding van Bert Hedeman en Roel Riepma behandelt systematisch de verschillende fasen van een project. Het boek legt uit welke competenties in welke fase nodig zijn en hoe deze bijdragen aan een succesvol projectverloop.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Projecten begrijpen en organiseren
Lodewijk Boersema
In 'Projecten begrijpen en organiseren' wordt de projectcyclus onderverdeeld in concept, planning/organisatie, implementatie, afsluiting en nazorg. Het artikel benadrukt dat naast deze 'drogere' procesmatige kant, juist de projectcompetenties (communicatie, dagelijkse organisatie, begeleiden van verandering) essentieel zijn voor projectsucces.
Visuele hulpmiddelen voor projectfasen
Om projectfasen inzichtelijk te maken, zijn er verschillende visuele methoden ontwikkeld die helpen bij het structureren en communiceren van de projectaanpak:
Michiel van der Molen
Projectmanagement voor opdrachtgevers - Van klassiek tot agile
Projectmanagement voor opdrachtgevers - Van klassiek tot agile beschrijft hoe opdrachtgevers per fase beslissingen nemen en verantwoordelijkheid delegeren. Het boek legt uit hoe elke opeenvolgende fase in de levenscyclus eigen doelstellingen en activiteiten heeft en hoe deze visueel kunnen worden weergegeven.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Project Canvas
Henny Portman
Het artikel 'Project Canvas' beschrijft een visuele one-pager waarop de essentie van een project wordt vastgelegd. Deze Project Canvas kan het traditionele projectvoorstel vervangen en helpt bij de dialoog met stakeholders. Het canvas visualiseert de 15 kernelementen van een project, gegroepeerd rond vijf kernvragen: Wat, Wie, Hoe, Waarbinnen en Waarmee.
Projectfasen bij verschillende projecttypen
Verschillende soorten projecten kunnen variaties in fasering vragen. Een IT-implementatieproject heeft andere fasering nodig dan een bouwproject of een organisatieveranderingsproject.
John Hermarij
Basisboek projectmanagement
In
Basisboek projectmanagement legt John Hermarij uit hoe elke projectvorm wordt beschreven in termen van fasen en stappen. Het boek toont hoe de levenscyclus van projecten per projecttype kan verschillen en welke fasering wanneer het meest geschikt is.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Florian Bekkers: ‘Veel projecten zijn eigenlijk programma’s’
Ronald Buitenhuis
In het interview 'Florian Bekkers: Veel projecten zijn eigenlijk programma's' wordt benadrukt dat veel zogenaamde projecten eigenlijk programma's zijn die een bredere aanpak vereisen. Het artikel legt uit dat als een initiatief echt ingrijpt in het leven van mensen, je te maken hebt met een programma dat een andere fasering en aanpak nodig heeft.
SPOTLIGHT: Roel Grit
Roel Grit is een van de meest invloedrijke Nederlandse auteurs op het gebied van projectmanagement. Zijn bestseller 'Projectmanagement' is met een half miljoen verkochte exemplaren toonaangevend in het onderwijs. Als voormalig informatieanalist en projectleider combineert hij theoretische kennis met praktische ervaring.
Meer over Roel Grit
Roel Grit
Projectmanagement
De klassieker
Projectmanagement van Roel Grit bespreekt in detail de verschillende fasen van een project. Grit laat zien hoe elke fase eigen kenmerken heeft en hoe je door systematisch door deze fasen heen te werken, van initiatief tot afronding komt.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Projectmanagement
Faseer je project altijd van 'grof naar fijn'. Begin met een globaal overzicht en werk steeds gedetailleerder naarmate het project vordert. Dit voorkomt dat je te vroeg vastloopt in details terwijl het grotere geheel nog niet duidelijk is. Bovendien geeft het stakeholders de mogelijkheid om vroeg bij te sturen waar nodig.
Uitdagingen en valkuilen bij projectfasering
Hoewel een goede fasering essentieel is voor projectsucces, zijn er verschillende uitdagingen en valkuilen waar projectmanagers rekening mee moeten houden:
- Te rigide vasthouden aan fasering in dynamische omgevingen
- Onvoldoende aandacht voor faseovergangen
- Gebrekkige besluitvorming bij fase-evaluaties
- Onvoldoende stakeholderbetrokkenheid in specifieke fasen
De complete projectmanager
Henny Portman
Het artikel 'De complete projectmanager' waarschuwt voor de 'blinde vink' bij faseovergangen. Te vaak wordt een fase afgevinkt als gereed terwijl deze eigenlijk nog niet af is. Het artikel beschrijft hoe de juiste mindset, reviewtechnieken en inspectie belangrijk zijn om dit te voorkomen, vooral bij de overgang naar een volgende fase.
"Een fase is pas echt afgerond als niet alleen de deliverables zijn opgeleverd, maar ook de geleerde lessen zijn vastgelegd en de besluitvorming voor de volgende fase is afgerond. Te vaak wordt dit overgeslagen in de haast om door te gaan."
Uit: Projectmanagement IPMA D Examenvoorbereiding
Projectfasen en team-ontwikkeling
Interessant genoeg lopen de ontwikkelingsfasen van een team vaak parallel aan de projectfasen. Dit is geen toeval: teams ontwikkelen zich naarmate het project vordert.
Kracht in samenwerken - Regie nemen in processen van zelfsturing en teamontwikkeling
Veronique Kilian
Het artikel 'Kracht in samenwerken' vergelijkt de fases van teamontwikkeling met de levensloop van een mens: van het 'zogende kind' (afwachten en oriënteren) via de 'onderzoekende peuter' en 'NEE-fase' naar de 'puber' en uiteindelijk de 'zelfstandige volwassene'. Deze fasen lopen vaak parallel aan de fases waarin het project zich bevindt.
Bert Hedeman
Roel Riepma
IPMA-D op basis van ICB 4 Courseware
In
IPMA-D op basis van ICB 4 Courseware bespreken Bert Hedeman en Roel Riepma uitgebreid hoe teamdynamiek en projectfasen met elkaar verweven zijn. Voor elke fase van het project zijn andere teamcompetenties nodig, van initiatie en definitie tot uitvoering en afsluiting.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Moderne trends in projectfasering
De digitale transformatie en toenemende behoefte aan flexibiliteit hebben geleid tot nieuwe benaderingen van projectfasering:
Projectmanagement voor hoger onderwijs- ‘Een breed palet’
Henny Portman
Het artikel 'Projectmanagement voor hoger onderwijs' beschrijft een 7-stappenaanpak voor projecten die meer gericht is op het complexiteitsdenken. Projecten kenmerken zich door afwisseling van relatief stabiele perioden en perioden van chaos. In plaats van rigide fasen wordt gewerkt met focusperioden: scoping, creating en completing.
Bert Hedeman
Preparation Guide for IPMA Individual Certification
In
Preparation Guide for IPMA Individual Certification behandelt Bert Hedeman hoe moderne projectfasering steeds meer rekening houdt met complexiteit en onzekerheid. Het boek toont hoe adaptieve fasering kan helpen om beter om te gaan met de uitdagingen van hedendaagse projecten.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
77 werkvormen voor projectmanagement - Een must
Henny Portman
Het artikel '77 werkvormen voor projectmanagement' beschrijft de Project's Eleven, elf interventies die samen de basis vormen voor chaordisch projectmanagement. Deze benadering erkent dat projecten niet altijd netjes in fasen verlopen maar vaak een combinatie zijn van chaos en orde, waarbij het hogere projectdoel en gedeelde waarden de constante factoren zijn.
Praktijktools voor projectfasen
Voor het effectief managen van projectfasen zijn diverse praktische tools beschikbaar:
Bert Hedeman
Roel Riepma
IPMA-C op basis van ICB 4 Courseware
IPMA-C op basis van ICB 4 Courseware bevat concrete tools en technieken voor het managen van verschillende projectfasen. Het boek biedt praktische handvatten voor het beheersen van elke fase, van initiatie tot afsluiting, inclusief checklists en beoordelingscriteria.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Het projectassistentboek
Henny Portman
Het artikel 'Het projectassistentboek' bespreekt praktische hulpmiddelen die projectassistenten kunnen gebruiken bij verschillende projectfasen. Van actielijsten tot documentbeheer en communicatieplanning - deze tools helpen om elke fase gestructureerd aan te pakken en zorgen voor continuïteit tussen de verschillende fasen.
The Startup Game - Grow your business or inspire others to grow theirs
Bjorn Uyens e.a.
In 'The Startup Game' wordt het 'SixWaypoints' framework geïntroduceerd dat helpt bij het structureren van projectfasen: Define, Discover, Design, Develop, Deliver en Drive. Bij elke waypoint (fase) horen specifieke hulpmiddelen en activiteiten die in 60 toolcards zijn uitgewerkt, perfect om projectfasen tastbaar te maken.
Conclusie: Het belang van een doordachte fasering
Of je nu werkt volgens traditionele of agile methoden, een doordachte fasering blijft essentieel voor projectsucces. De juiste fasering biedt structuur, creëert beslismomenten en geeft stakeholders zicht op de voortgang. Door bewust te kiezen welke fasering past bij jouw specifieke project en context, verhoog je de kans op een succesvol resultaat aanzienlijk.
De literatuur en praktijkervaring leren ons dat projecten zelden perfect lineair verlopen. De kunst is om een fasering te kiezen die voldoende houvast biedt, maar ook flexibiliteit toelaat wanneer dat nodig is. Uiteindelijk gaat het erom dat je door een slimme fasering de complexiteit van je project beheersbaar maakt.
