trefwoord
Zelfbedrog: hoe we onszelf voor de gek houden
Iedereen houdt zichzelf weleens voor de gek. We filteren onwelgevallige informatie, verdraaien de waarheid of vergeten selectief wat ons niet uitkomt. Zelfbedrog is een universeel menselijk mechanisme dat diep in onze psychologie verankerd zit. In deze gids verkennen we wat zelfbedrog precies is, waarom we het doen, en hoe we dit patroon kunnen doorbreken om tot meer zelfkennis en authenticiteit te komen.
Wat is zelfbedrog?
Zelfbedrog is het proces waarbij we onszelf misleiden over onze eigen motieven, gedrag of situatie. We creëren een alternatieve werkelijkheid die prettiger is dan de waarheid, maar die ons uiteindelijk belemmert in onze groei en relaties met anderen. Het verschil met liegen is dat we bij zelfbedrog ook onszelf overtuigen van de onwaarheid.
The Arbinger Institute
De Box
Al jaren een klassieker op het gebied van zelfbedrog is
De Box van The Arbinger Institute. Dit boek laat op inzichtelijke wijze zien hoe we onszelf gevangen zetten in een box van zelfrechtvaardiging en hoe dit onze relaties en effectiviteit ondermijnt.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
In De Box wordt zelfbedrog beschreven als een proces waarbij we anderen als objecten zien in plaats van als mensen met eigen behoeften en verlangens. We plaatsen onszelf in een box van zelfrechtvaardiging, waardoor we blind worden voor onze eigen tekortkomingen en de waarheid over onze relaties.
Zelfbedrog is niet zozeer dat we de waarheid niet zien, maar dat we onszelf niet zien als iemand die de waarheid nodig heeft. We denken dat we al weten hoe het zit.
Uit: De Box
SPOTLIGHT: Roos Vonk
Roos Vonk is hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en een autoriteit op het gebied van zelfbedrog. In haar boeken en lezingen ontleedt ze hoe mensen zichzelf voor de gek houden en geeft ze praktische handvatten om meer zelfkennis te ontwikkelen.
Meer over Roos Vonk
Roos Vonk
Mijn ego heeft altijd gelijk
In
Mijn ego heeft altijd gelijk onderzoekt Roos Vonk hoe ons ego onwelgevallige informatie wegfiltert of verdraait. Ze laat zien hoe we onszelf systematisch voor de gek houden om een positief zelfbeeld in stand te houden, zelfs als dat ten koste gaat van onze ontwikkeling.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Misleid - Persoonlijk doorleefd
Hans de Witte-van Mierlé
In het artikel 'Misleid - Persoonlijk doorleefd' wordt beschreven hoe misleiding ook in leiderschap voorkomt. Leiders zijn vaak overtuigd van hun eigen gelijk en vinden het moeilijk om buiten hun eigen referentiekader te denken. Dit bevestigt hoe universeel het mechanisme van zelfbedrog is.
Auteurs die schrijven over 'zelfbedrog'
De psychologie achter zelfbedrog
Waarom houden we onszelf voor de gek? Evolutionair gezien kan zelfbedrog voordelig zijn. Het helpt ons om met tegenslagen om te gaan, ons zelfvertrouwen te behouden en soms zelfs om anderen overtuigender te misleiden. Psychologisch gezien beschermt zelfbedrog ons tegen pijnlijke waarheden en helpt het ons om een positief zelfbeeld in stand te houden.
Eva van den Broek
Tim den Heijer
Het bromvliegeffect
In
Het bromvliegeffect van Eva van den Broek en Tim den Heijer wordt uitgelegd dat zelfbedrog evolutionair voordelig kan zijn. De auteurs introduceren de 'zelfbedrogvlieg' als metafoor voor hoe we onszelf misleiden om een positief zelfbeeld te behouden.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Hoewel zelfbedrog ons op korte termijn kan beschermen, zijn de langetermijneffecten vaak schadelijk. We kunnen vastlopen in patronen die niet werken, relaties beschadigen door gebrek aan zelfinzicht, en kansen op groei en ontwikkeling missen.
Alice Miller
Drama van het begaafde kind
In
Drama van het begaafde kind laat Alice Miller zien hoe mensen illusies creëren om niet geconfronteerd te worden met pijnlijke waarheden uit hun kindertijd. Dit zelfbedrog leidt volgens haar tot psychische en fysieke problemen later in het leven.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Goede verhalen zijn zelden waar - Smakelijk boek over verhalen
Freija van Duijne
Het artikel 'Goede verhalen zijn zelden waar' bespreekt hoe we ons maar al te graag laten meeslepen in verhalen die ons goed uitkomen. Harald Merckelbach analyseert hoe denkpatronen en mentale valkuilen ervoor zorgen dat we de werkelijkheid verdraaien tot iets wat ons beter uitkomt.
Verschillende vormen van zelfbedrog
Zelfbedrog manifesteert zich op vele manieren. Van het ontkennen van ongemakkelijke waarheden tot het toewijzen van schuld aan anderen, van zelfrechtvaardiging tot het hebben van blinde vlekken voor eigen gedrag. Hieronder bespreken we enkele veel voorkomende vormen.
De Verkennersmindset
In 'De Verkennersmindset' leert Julia Galef ons dat we twee fundamentele mindsets kunnen hebben: de soldaat (die bestaande overtuigingen verdedigt) en de verkenner (die open staat voor nieuwe informatie). Bewustwording van je eigen mindset is de eerste stap in het doorbreken van zelfbedrog.
Julia Galef
De Verkennersmindset
De Verkennersmindset van Julia Galef presenteert een verfrissende kijk op zelfbedrog. Ze onderscheidt de 'soldaatmindset' (geloven wat je wilt geloven) van de 'verkennersmindset' (op zoek naar wat waar is), en biedt strategieën om de laatste te ontwikkelen.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
De zelfbewuste leider - Onderzoekt zijn gedachten
Elly Stroo Cloeck
Het artikel 'De zelfbewuste leider - Onderzoekt zijn gedachten' legt uit hoe onze zintuigelijke waarnemingen door ons onbewuste gefilterd worden. Wat we denken te weten, heeft vaak niets meer met de werkelijkheid te maken. Een vicieuze cirkel die doorbroken moet worden voor echte zelfbewustzijn.
Zelfbedrog in relaties en op het werk
Zelfbedrog beperkt zich niet tot ons individuele denken; het beïnvloedt ook hoe we met anderen omgaan. Op het werk kan het leiden tot ineffectieve leiderschapsstijlen, in relaties tot communicatieproblemen, en in teams tot disfunctionele dynamieken.
The Arbinger Institute
Anatomie van de vrede
In
Anatomie van de vrede van The Arbinger Institute wordt uitgelegd hoe zelfbedrog doorwerkt in alle andere problemen. Het boek toont hoe het een fundamentele rol speelt bij het ontstaan en in stand houden van conflicten.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
SPOTLIGHT: Suzanne Weusten
Als psycholoog en directeur van De Argumentenfabriek Denkacademie heeft Suzanne Weusten diepgaand onderzoek gedaan naar hoe we onszelf voor de gek houden. Haar werk richt zich op het herkennen en doorbreken van irrationele denkpatronen.
Meer over Suzanne Weusten
Suzanne Weusten
Hoe we onszelf voor de gek houden
Hoe we onszelf voor de gek houden van Suzanne Weusten is een onverbloemde analyse van de mechanismen die we gebruiken om onszelf te misleiden. De titel spreekt voor zich: Weusten laat geen ruimte voor twijfel over wat we doen wanneer we in de greep zijn van zelfbedrog.
Boek bekijken
Dit product is uitverkocht
Storing - 'Zeer goed theoretisch onderbouwd boek met een praktische inslag'
Peter de Roode
In 'Storing - Zeer goed theoretisch onderbouwd boek met een praktische inslag' wordt hoogleraar Sibony's werk besproken. Hij stelt dat we onszelf vertellen dat we feiten vermelden, terwijl we in werkelijkheid verhalen vertellen die ons eigen gelijk bevestigen.
Hoe herken je zelfbedrog?
Het opsporen van zelfbedrog begint met zelfobservatie. Let op momenten waarop je defensief reageert, anderen beschuldigt, of wanneer je merkt dat je bepaalde gedachten of gevoelens vermijdt. Vraag je af of je gedachten en overtuigingen op feiten gebaseerd zijn of op aannames en interpretaties.
Roos Vonk
Menselijke gebreken voor gevorderden
In
Menselijke gebreken voor gevorderden laat Roos Vonk zien hoe mensen hun eigen gedrag rationaliseren. Ze geeft praktische handvatten om je eigen vormen van zelfbedrog te herkennen en doorbreken.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Mijn ego heeft altijd gelijk
Uit 'Mijn ego heeft altijd gelijk' leren we een essentiële les: begin met het herkennen van situaties waarin je automatisch in de verdediging schiet. Dit zijn vaak momenten waarop je ego zich bedreigd voelt en zelfbedrog in werking treedt om je zelfbeeld te beschermen.
Signalen van zelfbedrog
- Je vermijdt bepaalde gesprekken of onderwerpen
- Je voelt je snel aangevallen door kritiek
- Je geeft altijd anderen de schuld
- Je hebt sterke rechtvaardigingen voor je gedrag
- Je hoort vaak van anderen dat je jezelf niet goed ziet
- Je blijft in destructieve patronen hangen
Management mindfucks - ‘Lezenswaardig door onderwerpen en stijl’
Hans de Witte-van Mierlé
In het artikel 'Management mindfucks' wordt beschreven hoe we in management vaak veroorzaken wat we juist willen vermijden, om vervolgens dat ongewenste gedrag te gaan bestrijden. Deze dubbele zelfmisleiding zorgt ervoor dat we bezig blijven met het bestrijden van het ongewenste in plaats van het bevorderen van het gewenste.
Van zelfbedrog naar zelfbewustzijn
De weg naar persoonlijke groei loopt via het doorbreken van zelfbedrog. Dit vraagt om moed, eerlijkheid en de bereidheid om jezelf kritisch te onderzoeken. Het goede nieuws is dat dit pad leidt tot meer authenticiteit, betere relaties en effectiever functioneren.
Egbert Edelbroek
LEF kun je leren
LEF kun je leren van Egbert Edelbroek besteedt veel aandacht aan het herkennen en doorbreken van zelfbedrog als belangrijk obstakel voor lef-ontwikkeling. Het boek leert je hoe je misleidende rationalisaties kunt doorbreken.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
De confrontatie met zelfbedrog is niet prettig, maar essentieel. Het is zoals Weusten het zegt: 'Zonder deze confrontatie blijven we rondrennen in cirkels van oud gedrag, zonder te leren van onze fouten.'
Uit: Hoe we onszelf voor de gek houden
De kracht van kwetsbaarheid - ‘Terecht een populair boek’
Henk Jan Kamsteeg
Het artikel 'De kracht van kwetsbaarheid' beschrijft dat kwetsbaarheid de kern vormt van betekenisvolle ervaringen. Om zelfbedrog te doorbreken moeten we bereid zijn ons kwetsbaar op te stellen, wat niet een teken van zwakte is maar juist van moed.
Stappen naar bewustwording
- Erken dat zelfbedrog een universeel menselijk fenomeen is
- Ontwikkel nieuwsgierigheid naar je eigen denkpatronen
- Zoek feedback van anderen die je vertrouwt
- Vraag je bij sterke emoties af wat deze je vertellen
- Leer cognitieve valkuilen herkennen
- Oefen met het accepteren van ongemakkelijke waarheden
Dan Ariely
Heerlijk oneerlijk
In
Heerlijk oneerlijk laat Dan Ariely zien hoe mensen zichzelf voor de gek houden om oneerlijk gedrag acceptabel te maken. Hij biedt inzicht in hoe we onbewust onze morele grenzen verleggen om ons gedrag te rechtvaardigen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
De perceptieparadox - Veranderen voorbij het eigen perspectief
Marcel van der Loo
Het artikel 'De perceptieparadox' wijst erop dat geluk in werk en privéleven start met zelfkennis en inzicht in je verwachtingen. Het gaat niet om dé realiteit, maar om jouw percepties van de werkelijkheid. Pas als je daarop grip krijgt, kun je voorbij je eigen perspectief veranderen.
Conclusie: voorbij het zelfbedrog
Zelfbedrog is een subtiel maar krachtig mechanisme dat ons belemmert in ons persoonlijk en professioneel leven. Door het te herkennen en er bewust mee om te gaan, kunnen we vrijer en authentieker leven. Het vraagt oefening en moed om onszelf eerlijk onder ogen te komen, maar de beloning – meer zelfkennis, betere relaties en effectiever functioneren – is de inspanning meer dan waard.
Zoals we hebben gezien in de besproken boeken en artikelen, is zelfbedrog niet iets wat we volledig kunnen elimineren, maar we kunnen er wel bewuster mee omgaan. Door onze gedachten, emoties en gedrag te observeren zonder oordeel, creëren we ruimte voor groei en verandering. Uiteindelijk gaat het niet om perfectie, maar om een eerlijker en compassievoller relatie met onszelf en anderen.
De Box
De belangrijkste les uit 'De Box': zelfbedrog is niet iets wat je eenmalig oplost, maar een voortdurend proces van bewustwording. De vraag is niet óf je jezelf voor de gek houdt, maar of je bereid bent om het te herkennen wanneer het gebeurt en ervan te leren.
